Most Jerzego Sulimy-Kamińskiego w Bydgoszczy

---

Lokalizacja

Most Staromiejski im. Jerzego Sulimy-Kamińskiego stanowi istotny element, łączący dwa brzegi rzeki Brdy w obrębie ul. Mostowej, która jest jedną z najstarszych ulic w Bydgoszczy. Ten konstrukcyjny symbol współczesnej architektury umożliwia przejście z obszaru dawnego miasta lokacyjnego do tętniącego życiem Śródmieścia.

W otoczeniu mostu można napotkać różnorodne zabytki oraz symbole Bydgoszczy. Obszar ten kryje w sobie zarówno stare, jak i nowe spichrze, a także niezwykłą rzeźbę Przechodzący przez rzekę. Dodatkowo, w pobliżu rozciągają się bulwary Starego Portu oraz urokliwe uliczki, jak Grodzka i Mostowa, a także reprezentacyjny Plac Teatralny.

Wznosząc spojrzenie z mostu, możemy podziwiać niezwykłą panoramę Bydgoszczy, która rozpościera się w kierunku wschodnim. Ten widok często bywa uwieczniany na pocztówkach, stanowiąc wyjątkowy element lokalnej kultury i historii. Z kolei w kierunku zachodnim dostrzegamy malowniczą wyspę św. Barbary, majestatyczną katedrę oraz nowoczesną Operę Nova, co czyni to miejsce jeszcze bardziej atrakcyjnym dla turystów oraz mieszkańców.

Nazwy

Most Jerzego Sulimy-Kamińskiego w Bydgoszczy był na przestrzeni wieków znany pod różnymi nazwami. Oto ich chronologiczny przegląd:

• XIV-XVIII wiek – Most Miejski (?),
• 1772–1920 – Danzigerbrücke (po 1895 roku również Theaterbrücke),
• 1920–1921 – Most Gdański,
• 1921–1939 – Most Teatralny,
• 1939 – Most im. Romana Dmowskiego,
• 1939–1945 – Danzigerbrücke,
• 1945–1970 – Most Teatralny,
• 1970–2002 – Most Staromiejski,
• 2002–2015 – Most im. Jerzego Sulimy-Kamińskiego,
• od 2015 – Most Staromiejski im. Jerzego Sulimy-Kamińskiego.

Warto zauważyć, że nazwy mostu ściśle odnoszą się do historycznych kontekstów związanych z miastem Gdańskiem, do którego prowadziła droga wyjazdowa z Bydgoszczy. Odzwierciedlają także bliskość do Teatru Miejskiego, który istniał w okolicy w latach 1895–1945, a także do Starego Miasta w Bydgoszczy.

Historia

Most średniowieczny

Przeprawa mostowa przez rzekę Brdę, która znajduje się w Bydgoszczy, jest datowana na okres przed rokiem 1252. Znajdowała się nieopodal grodziska bydgoskiego. W tymże roku, w dokumencie ugody księcia Kujaw Kazimierza Konradowica z Krzyżakami, który podpisał między innymi bydgoski kasztelan Bogusław, wspomniana została komora celna, a także stały most, na którym pobierano cło od towarów transportowanych z Kujaw w kierunku Pomorza Gdańskiego. Przeprawa leżała około 200 m na wschód od miejsca, w którym się obecnie znajduje, umożliwiając przejście z lewego brzegu na wyspę grodową.

Fakt jej powstania był ściśle związany z intensyfikacją ruchu handlowego, który rozwijał się na szlaku łączącym Śląsk z Pomorzem, doskonale znanym z handlu bursztynem.

Na terenie Bydgoszczy w okresie wczesnego średniowiecza istniały dwie główne przeprawy przez rzekę, których istnienie potwierdzają archeologiczne odkrycia:

• Bród zlokalizowany w Czersku Polskim, w okolicach ujścia Brdy do Wisły. Kontrola tego brodu, niegdyś części szlaku handlowego z kierunku południowego na Pomorze Gdańskie, należała do kasztelana z Wyszogrodu. W XIV i na początku XV stulecia w Czersku planowano budowę mostu, jednak jego realizacja nie doszła do skutku. Ostatecznie powstała tam kamienno-ceglana budowla, która mogła być formą obronną; zniszczona w 1413 roku w wyniku ataku krzyżackiego, zaś jej fundamenty odkryto w 1890 roku przez eksploratorów z Nadnoteckiego Towarzystwa Historycznego,
• Bród w Bydgoszczy, który był pod kontrolą załogi lokalnego grodziska. Zwiększenie znaczenia przeprawy w Bydgoszczy miało miejsce po roku 1230, gdy obszar ten stał się częścią księstwa kujawskiego, podczas gdy Wyszogród pozostał pod dominacją Pomorzan. W rezultacie sporów politycznych i gospodarczych z Krzyżakami, w latach 30. oraz 40. XIII wieku, książę Kazimierz Konradowic skierował przez Bydgoszcz szereg szlaków handlowych, ograniczając jednocześnie kontakty z Toruniem. Most bydgoski zapewniał stałą komunikację i powiększał bezpieczeństwo tranzytu towarowego.

Ta pierwsza przeprawa mostowa została jednak zniszczona podczas polsko-krzyżackiej wojny w roku 1330.

Most staropolski

Z chwilą lokacji miasta Bydgoszczy przez Kazimierza Wielkiego w roku 1346, znacznie zmienił się charakter szlaku handlowego. Na ruinach najstarszego grodziska, król postanowił wybudować zamek, który był używany do celów obronnych oraz administracyjnych, co przyczyniło się do przejęcia przez miasto ruchu handlowego. W związku z tym, konieczne stało się odbudowanie mostu na ulicy Mostowej (Platea pontalis), który połączył miasto z Przedmieściem Gdańskim. Na tym obszarze w 1397 roku osiedlili się przedstawiciele zakonu karmelitów, a w roku 1615 siostry klaryski. W okolicy znajdowały się także spichrze miejskie oraz kościół szpitalny pod wezwaniem św. Ducha.

Nie ustalono jedynie dokładnej daty budowy mostu, chociaż można przypuszczać, że miała ona miejsce w XIV wieku, przed ustanowieniem konwentu karmelitów. W latach XV-XVII, kiedy Bydgoszcz zyskała status dużego ośrodka handlowego, z mostu regularnie transportowano zboże do statków, które następnie przewożono rzeką Brdą i Wisłą do Gdańska.

W roku 1577, król Stefan Batory nadał mieszkańcom Bydgoszczy przywilej wydobywania drewna z rzeki Brdy do naprawy mostów, co świadczy o ich licznych istniejących formach – prawdopodobnie istniały mosty farny, młyński, magazynowy i pilarski przy Wyspie Młyńskiej, a także kładki nad fosami, miejską oraz zamkową.

Most Gdański 1778-1902

Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku, kiedy Bydgoszcz weszła w skład Prus, nowe władze przystąpiły do inwentaryzacji infrastruktury miejskiej. Wówczas dostrzeżono, że most na ulicy Mostowej nie nadaje się do użytku i wymaga pilnej rozbiórki. Podjęto wówczas decyzję o budowie nowej przeprawy o długości nieco ponad 45 m i szerokości 7,3 m.

Nowy most, oddany do użytku w 1778 roku, charakteryzował się trzema przęsłami i drewnianym pokryciem. Jego konstrukcję wspierały dwa granitowe filary oraz granitowo-ceglane przyczółki, a także umocnienia brzegowe oraz kamienno-ceglane bulwary na południowym brzegu rzeki.

2 października 1794 roku, most stał się świadkiem dramatycznych wydarzeń w trakcie insurekcji kościuszkowskiej, zwanej bitwą o Bydgoszcz, pomiędzy wojskami gen. Henryka Dąbrowskiego a oddziałem pruskich huzarów, które próbowały przeprawić się przez most, a w wyniku ataku polskiej artylerii, poległ ich pułkownik Székely.

W 1888 roku most stał się częścią linii tramwajowej, a w 1896 r. zainstalowano na nim elektryczną sieć tramwajową. Był to drugi po Berlinie most tramwajowy elektryczny w Polsce.

W latach 1888–1939, most obsługiwał wiele linii tramwajowych, m.in.: linię „A”, „B” oraz „D”, a ostatecznie zamknięto go w 1902 roku celem zwiększenia jego prześwitu w związku z modernizacją drodze wodnej Wisła-Odra, w której skład wchodził również Kanał Bydgoski.

Most Teatralny 1902-1939

Kolejny most, zbudowany w roku 1902, przetrwał aż do 1939 roku. Był to stalowy Most Teatralny, wsparty na ceglanych przyczółkach oraz trzech granitowych filarach z kutymi żeliwnymi balustradami. Szerokość mostu wynosiła 14 m, z jezdnią o szerokości 8 m z torowiskiem tramwajowym. Jego nawierzchnia była wyłożona kostką, a chodniki płytami granitowymi.

Most zdobiony był mistrzowsko rzeźbionymi żeliwnymi poręczami oraz balustradami przedstawiającymi liście i płatki bratków, a także latarniami gazowymi osadzonymi na kamiennych pylonach przy wjazdach. Nazwa mostu odnosiła się do Placu Teatralnego, gdzie znajdował się największy obiekt kulturalny ówczesnej Bydgoszczy, oddalony o około 50 m od mostu.

Most im. Romana Dmowskiego 1939

2 stycznia 1939 roku zmarł Roman Dmowski, lider Stronnictwa Narodowego. Podczas pierwszego posiedzenia nowej Rady Miejskiej Bydgoszczy, jeden z radnych z tego stronnictwa złożył wniosek o nadanie imienia Dmowskiego ulicy Mostowej. Jednakże, Tadeusz Matuszewski zaproponował, aby nadać imię Ignacego Paderewskiego. W obradach wzięli udział prezydent Bydgoszczy, Leon Barciszewski, któremu udało się wprowadzić głosowanie. Mimo kontrowersji, większość głosów przyjęła zmianę na imię Romana Dmowskiego dla ulicy oraz mostu Teatralnego.

Most przetrwał do wybuchu II wojny światowej, gdy 4 września 1939 roku został zniszczony przez saperów 62 Pułku Piechoty. Wkrótce po ataku, Niemcy przeprowadzili prowizoryczną odbudowę, montując drewnianą konstrukcję na zniszczonym moście, a od strony południowej wznosząc nowy granitowy przyczółek, co skróciło długość przeprawy.

22 stycznia 1945 roku, most wysadzili cofający się Niemcy, a siły radzieckie odbudowały tymczasową kładkę, która ułatwiła ruch tramwajowy, samochodowy i pieszy, jednak została zlikwidowana w lipcu tego samego roku, po zakończeniu budowy nowej konstrukcji mostowej.

Most Staromiejski

Obecny most Staromiejski został wzniesiony w latach 1960-1961 przez Płockie Przedsiębiorstwo Robót Mostowych, na podstawie projektu prof. Maksymiliana Wolfa z Gdańska. Jest szerszy niż jego poprzednicy, z wydzielonymi pasami jezdni oraz torowiskiem tramwajowym pośrodku, jednak nie nawiązuje do historycznej stylistyki balustrad i latarni.

W latach 1962-1973 most obsługiwany był przez tramwaje, a w 1973 roku, po modernizacji Starego Miasta, część ul. Mostowej przekształcono w deptak, eliminując tramwajową linię.

Od 1 maja 2004 roku, przy moście stanęła rzeźba „Przechodzący przez rzekę”, która przyciągnęła rzesze turystów. Jednak duża szerokość mostu narażała go na wykorzystanie jako parking, co zmieniły decyzje miejskich władz w 2007 roku. W 2008 roku, przeprowadzono częściowy remont chodników, a miejsca parkingowe zastąpiono kwietnikami.

W 2014 roku miała miejsce gruntowna modernizacja mostu, w ramach projektów rewitalizacyjnych obejmujących Stary Rynek oraz Bydgoski Węzeł Wodny. Remont połączony był z wymianą balustrad, oświetlenia oraz dodaniem iluminacji, jak również likwidacją torowiska. Nowe balustrady wykonano z 32 modułów, a całość ozdobiona została 1600 liściami i kwiatami, w sumie ważąc 20 ton, a ich autorem był Zbigniew Szerląg. W 2017 roku, przy północnym przyczółku mostu, po zachodniej stronie, umieszczono nową rzeźbę „Flisak”.

Dane techniczne

Most w Bydgoszczy to jednoprzęsłowa konstrukcja wykonana z betonu sprężonego, której długość wynosi 56 m, a szerokość to 20,3 m. W jego wnętrzu znajduje się 6 dźwigarów kablobetonowych o przekroju skrzynkowym, które pełnią rolę nośną.

Na ażurowej konstrukcji mostu mieści się jezdnia o szerokości 12 m, a także dwa chodniki dla pieszych, których szerokość wynosi 4,15 m każdy. Przyczółek zlokalizowany po stronie prawobrzeżnej opiera się na fundamencie dawnego mostu, natomiast przyczółek lewobrzeżny umiejscowiony jest w odległości 6 m od nabrzeża Brdy, tuż przy bulwarze.

Przestrzeń żeglowna pod mostem ma wymiary 5,5 × 26 m, co zapewnia możliwości swobodnej żeglugi. Dodatkowo, nośność użytkowa mostu wynosi 30 ton. Nadzór nad obiektem sprawuje Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej w Bydgoszczy.

Obciążenie ruchem

Most Jerzego Sulimy-Kamińskiego, ze względu na swoje usytuowanie w historycznym obszarze strefy staromiejskiej, charakteryzuje się ograniczeniami w ruchu kołowym. W strefie tej wprowadzono zasady ograniczonego poruszania się pojazdów, co wpływa na ilość ruchu na moście. Infrastruktura ta odgrywa jednak istotną rolę jako część znanego ciągu pieszego, który skutecznie łączy Stare Miasto z Śródmieściem.

Warto zaznaczyć, że ograniczenia te wpływają na zwiększenie atrakcyjności pieszych wędrówek w tej części miasta. Z tego powodu most staje się popularnym miejscem zarówno dla mieszkańców, jak i turystów, pragnących odkrywać uroki bydgoskiego krajobrazu.

---

Oceń: Most Jerzego Sulimy-Kamińskiego w Bydgoszczy

---