Plac Teatralny w Bydgoszczy

---

Położenie

Plac Teatralny, zlokalizowany w sercu Bydgoszczy, leży pomiędzy ulicami: Karmelicką, Focha, Mostową oraz malowniczą rzeką Brdą. To miejsce znajduje się na północnym krańcu bydgoskiego miasta lokacyjnego, stanowiąc jednocześnie istotny łącznik z Śródmieściem.

Wschodnią stronę placu zdobią imponujące kamienice, które wybudowano pod koniec XIX wieku oraz na początku XX wieku, tworząc nowoczesny, wielkomiejski charakter tego obszaru.

Historia

Plac Teatralny w Bydgoszczy to miejsce, które ma bogatą historię sięgającą XIV wieku. Początkowo znajdowały się tu zabudowania klasztorne karmelitów, a także kościół pw. Najświętszej Marii Panny. Wkrótce potem, bo w połowie XVI wieku, na tych terenach powstały murowane budynki klasztoru oraz kościoła, otoczone murem, który pełnił funkcję obronną dla miasta.

Na północnej części placu w mury wbudowana była Brama Gdańska. Taki stan rzeczy trwał aż do roku 1816, kiedy to zakon został skasowany przez pruskie władze. W 1822 roku kościół został rozebrany, a w jego miejsce wybudowano teatr, który przyczynił się do formowania placu i nadania mu obecnej nazwy. Od tamtego czasu, plac zyskał na znaczeniu jako miejsce kulturalne w Bydgoszczy.

Budynek teatru został odbudowany po pożarze w 1835 roku, a niestety znowu uległ zniszczeniu w 1890 roku. W 1895 roku postawiono kolejny, reprezentacyjny budynek Teatru Miejskiego zaprojektowany przez architekta Heinricha Sellinga. W trakcie budowy podjęto decyzję o rozebraniu gotyckiej wieży, jedynego pozostałego śladu po klasztorze karmelitów.

W 1888 roku, Plac Teatralny stał się również ważnym węzłem transportowym, kiedy to przez plac przejechał pierwszy tramwaj konny. Pierwsze trasy połączyły m.in. Dworzec kolejowy z ulicą Poznańską oraz Okolem, a także ulicę Gdańską z ulicą Toruńską.

W 1896 roku na placu uruchomiono sieć trakcyjną dla tramwajów elektrycznych. Na przełomie XIX i XX wieku, plac stał się kluczowym punktem komunikacyjnym w Bydgoszczy, gdzie na kilka linii tramwajowych jeździły tramwaje do Wilczaka i Bartodziejów Wielkich.

Pomimo, że przed wybuchem II wojny światowej na placu zatrzymywały się wszystkie cztery linie tramwajowe, jego dominacja w komunikacji miejskiej zaczęła słabnąć wraz z uruchomieniem nowej linii „Brda” w 1953 roku oraz węzła przesiadkowego na Babiej Wsi.

Tramwaje kursujące przez plac były ograniczone do jednej orientacji po 1974 roku, a kawiarnia „Teatralna” stała się miejscem spotkań. Na pobliskim skwerze, 18 października 1910 roku, ustawiono rzeźbę „Łuczniczka” autorstwa Ferdinanda Lepcke, uznawaną za symbol Bydgoszczy. W 1901 roku, w okolicy teatru zrealizowano skwer, który stworzono z rozmaitych gatunków drzew i krzewów.

W okresie międzywojennym, plac aktorskich i artystycznych inicjatyw stał się jednym z ważniejszych miejsc w Bydgoszczy. Jego rozwój kontynuowano do roku 1945, kiedy to w wyniku działań wojennych budynek teatru został zniszczony, a władze miejskie podjęły decyzję o jego rozbiórce, co znacząco odbiło się na tożsamości placu.

Ostatecznie teren ten zyskał nowe przeznaczenie jako zieleniec po wyburzeniu teatru, a w latach 1959–1961 plac zyskał nową przestrzeń. Przeniesiono także pomnik Łuczniczki do parku im. J. Kochanowskiego.

Nazwy

• 1872–1920 – Theater-Platz,
• 1920–1939 – Plac Teatralny,
• 1939–1945 – Theater-Platz,
• 1945–1949 – Plac Teatralny,
• 1950–1956 – Plac Wyzwolenia,
• 1956–1990 – Plac Zjednoczenia,
• od 1990 – Plac Teatralny.

Stan obecny

Obecnie Plac Teatralny w Bydgoszczy jest Tradycyjnie wykorzystywany w swej zachodniej części jako zieleniec, natomiast wschodnia część pełni funkcję ulicy. Jako jedno z bardziej prominentnych miejsc w mieście, plac nadal oczekuje na adaptację.

Władze lokalne mają ambicje, aby zrealizować nowoczesną zabudowę, która wyróżni się wysoką wartością architektoniczną. Planuje się budowę centrum kongresowego lub innego obiektu kulturalnego, co z pewnością wpłynie na rozwój przestrzeni.

W dniu 19 lipca 2013 roku uruchomiono na placu dwie pergole zamgławiające, które wykorzystują przepływającą wodę do tworzenia efektownej mgły. To innowacyjne rozwiązanie przyciąga uwagę mieszkańców oraz turystów.

Rok 2018 przyniósł zmiany, bowiem zlikwidowano telebim reklamowy, który dotychczas znajdował się na placu. 21 listopada 2018 roku zainicjowano przetarg na przebudowę placu Teatralnego, obejmujący również odcinek ulicy Focha. W planach uwzględniono między innymi budowę 40-metrowego przystanku wiedeńskiego po stronie południowej, co w kontekście Bydgoszczy, jako największego miasta w Polsce z brakiem takich przystanków, jest istotnym krokiem. Ponadto przewidziano drogi rowerowe, w tym połączenia z kierunkiem Starego Miasta oraz Gdańskiej.

Niestety, w pierwszej turze przetargowej nie złożono żadnej oferty, co było źródłem frustracji. W marcu 2019 roku jedyną propozycję złożył Strabag, jednak ze względu na jego nieakceptowalne oczekiwania, postępowanie zostało unieważnione. Dopiero w maju 2019 roku ogłoszono kolejny przetarg, który ostatecznie wyłonił wykonawcę projektu, chociaż zredukowano zakres robót o układ dróg rowerowych. Całkowity koszt realizacji inwestycji wyniósł 498 tys. zł.

Prace budowlane rozpoczęły się 8 lipca 2019 roku, z przekazaniem terenu wykonawcy 28 czerwca 2019 roku. Mimo trwającego ruchu drogowego, prace zakończono zgodnie z planem 29 sierpnia 2019. Oddanie placu do użytku miało miejsce 2 września 2019 roku.

Niektóre budynki

Plac Teatralny w Bydgoszczy to miejsce, w którym można podziwiać szereg interesujących obiektów architektonicznych. W tej sekcji przedstawimy kilka z nich, jakie znajdują się w tej okolicy.

Na szczególną uwagę zasługują poniższe budynki, których historia oraz styl są wspólne dla tego malowniczego miejsca.

Numer	Adres	Rok budowy	Styl architektury	Wpis do rejestru zabytków	Informacje dodatkowe	Fotografia
1.	Plac Teatralny 2	1893–1905	neobarok	Brak	Kamienica narożna Stary Port 1-3 zaprojektowana przez Józefa Święcickiego w 1893 roku dla spadkobierców kupca Juliusza Rosenthala, przeznaczona na dom towarowy „Hohenzollern” oraz mieszkania. Ukończona w 1894 r., budowla miała neobarokowy wystrój i laskę Hermesa w dekoracjach. W 1910 roku rozebrano północną część, a na jej miejscu postawiono nową, modernistyczną kamienicę według projektu Fritza Weidnera. W latach 30. XX wieku usunięto elementy dekoracyjne i szczyty. Obecnie planowane jest odtworzenie attyki oraz niektórych zdobień.	Brak
2.	Plac Teatralny 4	1911	modernizm klasycyzujący	Brak	Dawny dom towarowy zrealizowany według projektu Fritza Weidnera, który był siedzibą centrali Forum Związków Zawodowych (2006–2016), obecnie znajduje się tutaj oddział Pekao SA.	Brak
3.	Plac Teatralny 6	1913	modernizm klasycyzujący	Brak	Kamienica usytuowana na rogu ul. Jagiellońskiej (2). W latach 1789–1800 istniał tu narożnikowy dom mieszkalny z spichlerzami i stajnią. Nowa kamienica powstała w 1853 r. i przetrwała do 1912 r., a następnie została zastąpiona przez narożny, sześciokondygnacyjny budynek zaprojektowany przez architekta Heinricha Grossa z Berlina. Ostateczny wygląd uzyskał w latach 1922–1923, a w 1940 r. dodano arkady, zaprojektowane przez Jana Kossowskiego na zlecenie władz hitlerowskich. W 1907 r. mieścił się tam Bank Stadthagen oraz winiarnia Luckwald. Od lat 60. XX wieku do 2017 r. najpierw działała tam kawiarnia, a później klub „Savoy”, którego istnienie sygnalizował duży neon. W 2015 roku miasto próbowało sprzedać lub wydzierżawić budynek wart 11,6 mln zł, a w końcu 2022 roku nabyła go Wyższa Szkoła Nauk o Zdrowiu.	Brak

Ciekawostki

W zachodniej strefie Placu Teatralnego w Bydgoszczy, na zadbanym zieleńcu, można napotkać cenne okazy drzew i krzewów, które zostały umieszczone w rejestrze pomników przyrody.

Wśród nich znajdują się:

• cztery cisy pospolite,
• platan klonolistny o imponującym obwodzie pnia wynoszącym 350 cm.

Dodatkowo, przez Plac Teatralny przebiega 18 południk, co dodaje mu znaczenia w kontekście geograficznym.

---

Oceń: Plac Teatralny w Bydgoszczy

---