Ulica Długa w Bydgoszczy

---

Historia

Okres staropolski

Ulica Długa, która odgrywa kluczową rolę w historii Bydgoszczy, została wytyczona w połowie XIV wieku w czasie, gdy miasto przechodziło proces lokacyjny. Do pierwszej połowy XIX wieku była ona najdłuższą ulicą w tej okolicy, a jej główną funkcją była komunikacja, łącząca bramy miejskie: Kujawską na wschodzie oraz Poznańską na zachodzie.

Granice działek budowlanych, których przebieg wyznaczać miała ulica Długa, ograniczały ulice tylne, takie jak ul. Pod Blankami na południu oraz ul. Zaułek na północy. Te wąskie uliczki służyły do dostarczania zaopatrzenia, a także miejsc na stajnie dla koni. W początkach zabudowy wzdłuż ulicy Długiej dominowały budynki drewniane oraz te z konstrukcją szachulcową, natomiast murowane zaczęły się pojawiać dopiero w XV wieku.

Źródła pisane po raz pierwszy wspominają ulicę Długą w połowie XVI wieku, występującą pod nazwą „longa platea” oraz „longa platea civili”. W tym czasie na ulicy zaczęły powstawać murowane kamienice, domy oraz browary. Różnego rodzaju dokumenty z XVI i XVII wieku świadczą o ożywionej działalności budowlanej oraz konfliktach mających miejsce wśród sąsiadów.

W latach 1619-1622 wzmiankiwano 18 murowanych kamienic, z których jedną posiadał Wojciech Łochowski, landwójta. Obok mieszkańców znajdowali się również rzemieślnicy, tacy jak szewcy, krawcy, murarze, czy też ślusarze, a także przedstawiciele szlachty.

Brak szczegółowych badań archeologicznych dotyczących istniejącej zabudowy murowanej w obrębie Starego Miasta nie pozwala na ustalenie, które z piwnic mogły powstać w minionych stuleciach. Większość z nich może być datowana na XVIII wiek, a najstarsza pisa wskazuje na rok 1623. Badania archeologiczne do 2008 roku ujawniają pozostałości murowanej kamienicy przy ul. Jana Kazimierza 5/Długa 52 oraz piwnicy na ul. Długiej 9, które mogły powstać na końcu XVII wieku.

Pierwsza połowa XVI wieku przyniosła również budowę drewnianego wodociągu mającego na celu zaopatrzenie mieszkańców. Podczas prac ziemnych na przestrzeni całej ulicy odkryto drewniane rurki wodociągowe, których średnica drewna wynosiła od 40 do 65 cm. Nieznane są jednak techniki utwardzania nawierzchni, mimo że wiadomo, iż ulica Długa była często sprzątana, co zapewniało jej przejezdność. W pobliskich ulicach używano sosnowych półokrąglaków jako formy utwardzenia nawierzchni.

Ciekawym znaleziskiem było odkrycie z marca 2004 roku, podczas rozbiórki kamienicy pod numerem 9, kiedy to natrafiono na ozdobny strop drewniany z 1730 roku, z inicjałami właściciela, Macieja Rychlickiego. Dziś belki stropowe zdobią wnętrze restauracji „Długa 9”.

Najstarsza zabudowa dawnej ulicy Długiej uległa zniszczeniom w kolejnych stuleciach, a największe straty przypadają na koniec XVIII wieku, kiedy lawinowo rozwijała się zabudowa murowana, niszcząc bezpowrotnie pozostałości pierwszych domów.

Okres zaboru pruskiego

Począwszy od 1772 roku, kiedy to Bydgoszcz znalazła się pod władzą Królestwa Prus, historia ulicy Długiej wkroczyła w nowy rozdział, który miał kluczowe znaczenie dla jej obecnej architektury. Plan miasta, wykonany przez Gretha w 1774 roku, wskazuje na 95 posesji przy ulicy Długiej, z czego 45 było zabudowanych.

Do około 1820 roku, kiedy rozwój Bydgoszczy ograniczony był do miasta lokacyjnego oraz jego przedmieść, ulica Długa stanowiła jedną z najważniejszych miejskich arterii. Na przełomie XVIII i XIX wieku funkcjonowały przy niej dwa zajazdy z hotelami: Hotel de Pologne oraz de Varsovie. Oba te obiekty powstały w II połowie XVIII wieku i charakteryzowały się piętrowymi kamienicami z spadzistymi dachami.

W XIX wieku na ulicy Długiej powstały znane hotele, w tym:

• Hotel Rio’s – Długa 31, na rogu z ul. Batorego, istniejący do 1939 r.,
• Hotel Garni – Długa 22, zbudowany na początku XIX wieku,
• Hotel Lengning – Długa 37, od 1882 r., znany obecnie jako Hotel Ratuszowy,
• Hotel de Rome – w zbiegu Długiej, Podwale oraz Placu Kościeleckich, istniejący do 1869 r.

W latach 1815-1840 pruskie władze rozpoczęły rozbiórkę wielu zrujnowanych obiektów, których historia sięgała XVI wieku. Podczas tych działań zlikwidowano m.in. stary ratusz i kościoły, a także bramy, które dotąd zamykały wyloty ulicy Długiej. W 1817 roku zburzono Bramę Kujawską, a w 1828 roku Bramę Poznańską.

Od połowy XIX wieku, Żydzi tworzyli enklawę na środkowym odcinku Długiej (od ul. Jana Kazimierza do ul. Stefana Batorego), urządzając tutaj swoje sklepy oraz kamienice. W 1834 roku naprzeciwko ul. Długiej przy ul. Pod Blankami powstała synagoga oraz budynek szkoły żydowskiej. Kolejna z nich, będąca okazalszym obiektem, powstała w 1882 roku.

W kamienicy przy ul. Długiej 15 mieszkał Alfred Cohn, który przez 19 lat przeżył swoje szczęśliwe dzieciństwo w Bydgoszczy. Jego wspomnienia dostarczają licznych informacji o życiu żydowskiej społeczności na ulicy Długiej na początku XX wieku. Po południowej stronie ulicy prosperowały:

• siedziba „Dziennika Bydgoskiego” (od 1908 r. w kamienicy przy ul. Długiej 52),
• piwiarnia „Kocka”,
• zakład krawiecki Berndta,
• sklep Jonasa z kapeluszami oraz futrami,
• sklep Sarkowskiego z nasionami,
• salon sprzedaży antyków Lewina,
• sklep kawowy Nachtigalla, później Berenda, który funkcjonował do 1945 r.,
• sklep bielizny Georgsa,
• sklep z kapeluszami na rogu ul. Długiej i Przesmyk oraz
• siedziba loży masońskiej.

Na północnej stronie ulicy Długiej znajdowały się:

• cukiernia i zegarmistrz Kraegerów pod numerem 29 (na zachód od ul. Batorego),
• hotel Rio’s,
• zakład tytoniowy Janowskiego,
• sklep artykułów skórzanych Zadka,
• hotel Lengning,
• salon jubilera Schrotera,
• sklep kolonialny Chaskela,
• posterunek policji oraz siedziba nadburmistrza Bydgoszczy (Długa 41, róg ul. Jana Kazimierza).

Na ulicy Długiej od 1888 roku miały miejsce tramwaje, na początku konne, a później już elektryczne (od 1896 r.). Dwie z trzech linii tramwajowych Bydgoszczy prowadziły przez tę ulicę, skąd tramwaj „czerwony” kierował się do Dworca Głównego, a „zielony” przez ul. Gdańską do Strzelnicy przy ul. Toruńskiej. W związku z pojawieniem się pojedynczych torów, cała organizacja wymagała szczególnej uwagi motorniczych, którzy musieli zająć się również przestawianiem zwrotnic.

Okres międzywojenny

Po 1920 roku, gdy Bydgoszcz powróciła do Polski, przywrócono ulicy staropolską nazwę. W 1931 roku ulica Długa została wydłużona w kierunku wschodnim, włączając dawną ul. Szpitalną, prowadzącą do Zbożowego Rynku. Ulica ta miała odzwierciedlenie historii istnienia kościoła szpitalnego pw. św. Stanisława, działającego w latach 1583-1817.

Na mocy Księgi adresowej miasta z 1934 roku, na ulicy Długiej znajdowało się 21 sklepów „towarów krótkich” z artykułami galanteryjnymi, a także dwanaście zakładów krawieckich, osiem punktów usług cholewkarskich i liczne sklepy meblowe oraz restauracje. Kazano ją również odnotować w 64 kamienicach, gdzie mieściło się 112 składów oraz 56 punktów usługowych.

Okres po 1945

Pod koniec lat 40. XX wieku, ulica Długa utrzymywała swój handlowy charakter, gdzie prosperowały liczne warsztaty rzemieślnicze i gastronomiczne. W 1950 roku wydarzyła się nacjonalizacja prywatnych przedsiębiorstw. Po odbudowie mostu Staromiejskiego, w 1945 roku przywrócone tramwaje powróciły na ulice Mostową, Stary Rynek oraz ul. Długą. W 1969 roku zlikwidowano trasę tramwajów w odcinku zachodnim ulicy Długiej.

W późniejszych latach, zmieniająca się funkcja ulicy ewoluowała z handlowej na handlowo-rozrywkową. Rok 1997 przyniósł modernizację nawierzchni ulicy od Wełnianego Rynku do ul. Jana Kazimierza, przekształcając ją w deptak zamknięty dla ruchu kołowego. Ustawiano również zdroje uliczne. W 2005 roku przeprowadzono podobną modernizację na odcinku od ul. Jana Kazimierza do ul. Podwale.

Rok 2007 stanowił początek tworzenia Bydgoskiej Alei Autografów, czyli projektu z wmurowanymi tabliczkami znanych osobistości w tropie ulicy. W 2008 roku przy ul. Długiej umieszczono zabytkowy tramwaj, który pełnił rolę Centrum Informacji Turystycznej.

W 2005 roku zainaugurowano coroczne Święto ul. Długiej, odbywające się zazwyczaj w czerwcu. Z czasem organizowane były różne imprezy handlowe. Przebudowa Wełnianego Rynku w 2009 roku doprowadziła do powstania pomnika byłego prezydenta Bydgoszczy, Leona Barciszewskiego.

W 2019 roku w związku z zamknięciem ruchu samochodowego Starego Rynku, otwarto ruch na odcinku od ulicy Jana Kazimierza do ul. Podwale. Równocześnie zamknięto fragment od Podwału do Zbożowego Rynku, gdzie odkryto tory tramwajowe z lat 50. i 60. XX wieku, umieszczając je w nowej nawierzchni ulicy.

Nazwy

Ulica Długa przez wieki miała różne oblicza, z nazwami zmieniającymi się w różnych okresach czasu:

• XVI w. – I poł. XVIII w. – platea Longa,
• 1774 – Lange Gasse,
• 1800–1816 – Langestraße,
• 1840–1920 – Friedrichstraße,
• 1872–1920 – Kornmarktstraße (od ul. Bramka do Zbożowego Rynku),
• 1920–1939 – Długa,
• 1920–1931 – Szpitalna (odcinek dawnej Kornmarktstraße),
• 1939–1945 – Friedrichstraße,
• od 1945 – Długa.

Charakterystyka

Architektura

Bydgoska Ulica Długa to miejsce, którego charakter podkreślają piękne, stylowe kamienice. To wspaniały reprezentacyjny trakt, odzwierciedlający historię handlową Starego Miasta.

Pierzeje ulicy w większości zdominowane są przez budowle powstałe w XVIII i XIX wieku, które na swych fasadach prezentują różnorodność stylów, w tym neoklasycyzm, eklektyzm, a także neorenesans włoski oraz północnoeuropejski.

Na wielu fasadach dostrzegalne są elementy wzorujące się na architekturze starożytnej. Zaskakuje natomiast brak typowych rozwiązań architektonicznych z klasycyzującym barokiem, które są typowe dla zabudowy Śródmieścia Bydgoszczy, takich jak ulice Gdańska, Dworcowa, Cieszkowskiego, oraz Mickiewicza.

Kamienice z lat 70. XIX wieku cechują się bardziej bogatymi dekoracjami, w przeważającej mierze o stylu neorenesansowym, łącząc elementy klasyczne z detalami renesansowymi, takimi jak boniowanie oraz balustrady. Na przykład, kamienice nr 32 i 35 są szczególnie wyróżniające się w tej grupie.

Dominującymi elementami architektonicznymi są symetryczne kompozycje oraz wyraźne horyzontalne podziały, które nadają budynkom szczególnego charakteru. Na dachach wznoszą się facjaty z efektownymi szczytami, często ozdobnymi wolutami, które zwieńczają budynki. Kamienice wyznaczają pewnego rodzaju przejaw klasycznej elegancji i stawiają na harmonię i proporcje.

Wiele obiektów sektora zabytkowego przy ulicy Długiej zostało dobrze zachowanych, a niektóre przeszły renowację w ciągu ostatnich lat. W 2015 roku w rejestrze zabytków odnotowane były 12 obiektów znajdujących się na tej ulicy.

Do ważnych budynków użyteczności publicznej przy ulicy Długiej można zaliczyć:

• Wojewódzki Sąd Administracyjny,
• Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna,
• Hotel Ratuszowy.

Rewitalizacja

Ulica Długa, jako najdłuższy trakt związany z historyczną Bydgoszczą, od lat 90. XX wieku boryka się z różnorodnymi wyzwaniami, które mocno wpływały na jej wizerunek. Rozwój centrów handlowych oraz przeniesienie aktywności zakupowej do nowych lokalizacji przyczyniły się do spadku znaczenia handlowego tego miejsca.

Jednak w ostatnich latach widoczny jest wzrost zainteresowania turystów bydgoską Starówką oraz Wyspą Młyńską, co po części zrekompensowało straty ruchu w handlu.

Organizację działań rewitalizacyjnych na rzecz tej ulicy prowadzi stowarzyszenie „Bydgoska Starówka”, które ma swoją siedzibę przy ul. Długiej 32. Celem ich działań jest nie tylko poprawa wizualna ulicy poprzez remonty kamienic, ale również organizacja różnorodnych jarmarków, rozwijanie sieci kulturalnych oraz gastronomicznych i budowę parkingów.

W planach są również ciekawe propozycje, takie jak zaznaczenie w bruku starych miejskich bram: Kujawskiej i Poznańskiej, oraz wprowadzenie rzeźb i drobnych elementów architektury, co ma ożywić atmosferę ulicy.

Bydgoska Aleja Autografów

Na wydzielonym odcinku ulicy Długiej, pomiędzy ulicami Jana Kazimierza oraz Stefana Batorego, znajduje się unikalna kolekcja płaskorzeźb, które wykonano na bazie podpisów osób zasłużonych dla miasta. Wykonane przez lokalnego artystę Michała Kubiaka, płaskorzeźby stały się istotnym punktem atrakcyjnym dla odwiedzających Bydgoszcz.

Uroczystość odsłonięcia tych dzieł odbywa się corocznie od 2007 roku, 6 grudnia, w dniu świętego Mikołaja, patrona miasta.

Wybrane kamienice

W sercu Bydgoszczy znajduje się ulica, która kryje wiele tajemniczych kamienic, każda z nich ma swoją niepowtarzalną historię i charakter. Poniżej prezentujemy wybrane obiekty, które zasługują na szczególną uwagę. Warto zwrócić uwagę na ich architekturę oraz remonty, jakie przeszły na przestrzeni lat.

Lp.	Adres	Rok budowy	Styl architektoniczny	Rejestr zabytków	Uwagi	Zdjęcie
1.	Długa 1	koniec XIX w.	brak	brak	W 2014 roku przeprowadzono remont elewacji. Od połowy 2014 do połowy 2018 działała tutaj restauracja ukraińska Wysoki Zamek.	brak
2.	Długa 2	1892	brak	brak	Do sierpnia 2018 w budynku funkcjonowała piekarnia Józefa i Katarzyny Erdmann, posiadająca piec z czasów I wojny światowej.	brak
3.	Długa 3	poł. XIX w.	klasycyzm	brak	brak	brak
4.	Długa 4	1775	brak	brak	Kamienica na rogu ul. Pod Blankami. Barokowa z gotyckimi sklepieniami beczkowymi z XV wieku w piwnicach. Odrestaurowana w latach 1967–1969 według projektu Stefana Klajbora. Od 1969 roku zajmuje ją Bydgoskie Towarzystwo Naukowe.	brak
5.	Długa 5	XIX w.	klasycyzm, motywy starożytne	brak	Kamienica przebudowana w latach 1925–1930.	brak
6.	Długa 9	poł. XIX w.	brak	brak	W piwnicy kamienicy znajdują się elementy z XVII wieku. Właścicielem posesji w połowie XVIII wieku był rajca, landwójt oraz skarbnik miejski Maciej Rychlicki. Jego syn Wojciech gruntownie przebudował kamienicę w latach 1784–1802. W 2004 roku podczas rozbiórki odkryto profilowany strop z 1730 roku, który częściowo wyeksponowano w wyremontowanej kamienicy.	brak
7.	Długa 11	brak	brak	brak	Obok kamienicy znajduje się przejście do ul. Przyrzecze.	brak
8.	Długa 12	1866–1878	neorenesans północnoeuropejski	brak	Kamienica przebudowana w 1879 roku według projektu Carla Stampehla. W dachu znajduje się facjata ozdobiona sterczyną. W sąsiedniej kamienicy nr 10 w 1907 roku mieściła się winiarnia „Goerdel”.	brak
9.	Długa 17	poł. XIX w.	brak	brak	Na szczycie kamienicy znajdują się alegoryczne płaskorzeźby przedstawiające dwie postacie ludzkie w pozycji siedzącej.	brak
10.	Długa 18	poł. XIX w.	brak	brak	brak	brak
11.	Długa 19	1875	brak	brak	brak	brak
12.	Długa 21	1895-1896	neorenesans północnoeuropejski	brak	Kamienica wzniesiona według projektu A. Jenischa i Scheithauera. Na elewacji znajduje się oryginalny żeliwny maszt flagowy oraz rozeta, do której mocowano sieć trakcyjną tramwajów.	brak
13.	Długa 22	XVII wiek	eklektyzm	brak	Posiada dwupiętrową piwnicę. To dom rodzinny artysty malarza Maksymiliana A. Piotrowskiego (1813–1875), profesora Akademii Sztuk Pięknych w Królewcu. Znajduje się tu tablica pamiątkowa (1950, Piotr Triebler). W miejscu kamienicy znajdowała się miodosytnia, w której w 1676 roku gościł król Jan III Sobieski, a na początku XIX wieku mieścił się tu pierwszy polski dom towarowy w Bydgoszczy. Kamienicę przebudowano w I ćwierci XIX wieku.	brak
14.	Długa 23	1776	brak	brak	Kamienica narożna z ul. Jezuicką.	brak
15.	Długa 24	1770	neorenesans północnoeuropejski	brak	Kamienica przebudowana w 1885 roku według projektu Carla Stampehla. Trójkątny szczyt facjaty ozdobiony sterczynami i kompozycją figuralną. Znajduje się tutaj m.in. pub „Connected” oraz biuro europosła Kongresu Nowej Prawicy, Michała Marusika.	brak
16.	Długa 26	1780	brak	brak	Kamienica zbudowana na przełomie XVIII i XIX wieku. W wejściu zachowały się rokokowe drzwi z drugiej połowy XVIII wieku.	brak
17.	Długa 27	1782	brak	brak	brak	brak
18.	Długa 28	1833	Wyróżnia się kutym masztem flagowym oraz ozdobną rozetą do podtrzymywania przewodów tramwajowej sieci trakcyjnej, rozwieszonej wzdłuż ulicy w 1896 roku. W 2022 roku dokonano wymiany poszycia dachowego.	brak	brak	brak
19.	Długa 29	1778–1781	neorenesans	brak	Kamienica przebudowana w 1865 roku.	brak
20.	Długa 30	1783	brak	brak	Kamienica przebudowana w XIX wieku.	brak
21.	Długa 31	koniec XVIII w.	neorenesans włoski	brak	Kamienica na rogu ul. Stefana Batorego (6). Wzniesiona w końcu XVIII wieku, przebudowana w 1862 roku, posiada cechy neorenesansowe włoskiej willi. Do 1939 roku mieścił się w niej hotel Rio’s.	brak
22.	Długa 32	1792	neorenesans antykizujący	brak	Kamienica wzniesiona według projektu Carla Stampehla. Przebudowana w latach 1877–1878. To siedziba stowarzyszenia „Bydgoska Starówka”.	brak
23.	Długa 33	1782	brak	brak	Kamienica na rogu ul. Stefana Batorego.	brak
24.	Długa 34	1860	neorenesans północnoeuropejski	brak	Kamienica przebudowana w 1878 roku według projektu Carla Stampehla. Okna I i II piętra są połączone w całość i oddzielone tralkową balustradą od parteru.	brak
25.	Długa 35	1781–1783	neorenesans antykizujący	brak	Kamienica przebudowana w latach 1877–1878 według projektu Carla Stampehla, uzyskując klasyczną fasadę z bogatą sztukaterią. Uroku budynkowi dodawały przemyślane podziały poszczególnych części kamienicy oraz detale architektoniczne. Na szczycie kamienicy dominowała attyka z ozdobnymi wazami, II i III kondygnację rozdzielały tonda, okna zdobiły delikatne naczółki, a witrynę sklepową i wejście wyróżniał detal snycerski. Charakterystycznym elementem był również boniowany parter. Od sierpnia 2012 do kwietnia 2017 mieścił się tu bar „Kujavia Restauracja”.	brak
26.	Długa 37	XVIII w.	neoklasycyzm, eklektyzm	brak	Kamienica przeszła przebudowy w latach 1830–1833, 1880 i 1908. Podczas przebudowy w 1880 roku (proj. G. Weihe) zastosowano klasyczne ornamenty. Meander pod oknami poddasza, na gzymsie koronującym fryzy: kostkowy, jajownik i astragal. Siedziba magistratu Bydgoszczy od 1831 do 1879 roku, następnie Hotel Lengning, Hotel Ratuszowy i wreszcie Hostel Ratuszowy.	brak
27.	Długa 39	II poł. XIX w.	klasycyzm	brak	brak	brak
28.	Długa 40	1779	klasycyzm	brak	brak	brak
29.	Długa 41	1798	klasycyzm	brak	Kamienica na rogu ul. Jana Kazimierza. W latach 1798–1905 mieścił się tu Sąd Nadworny, a Święcicki w 1907 roku lokalizuje tu siedzibę policji. Obecnie to Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna, przebudowana w II połowie XIX wieku.	brak
30.	Długa 42	4 ćw. XVIII w.	klasycyzm	brak	Kamienica przebudowana w 3. ćwierci XIX wieku; z powodu stanu technicznego przeznaczona do rozbiórki.	brak
31.	Długa 46	4 ćw. XVIII w.	neorenesans północnoeuropejski	brak	Kamienica przebudowana w 1879 roku według projektu Carla Stampehla.	brak
32.	Długa 47	1865	brak	brak	brak	brak
33.	Długa 48	XVIII w.	brak	brak	brak	brak
34.	Długa 49-51	koniec XVIII w.	brak	brak	Przebudowane w 3 ćw. XIX wieku.	brak
35.	Długa 50	4 ćw. XVIII w.	brak	brak	Kamienica na rogu ul. Jana Kazimierza.	brak
36.	Długa 52	3 ćw. XIX w.	brak	brak	Kamienica na rogu ul. Jana Kazimierza (5). Piwnice pochodzą z XVII–XVIII wieku. W latach 1908–1920 na parterze znajdowała się siedziba polskiego „Dziennika Bydgoskiego”, wydawanego przez Jana Teskę. Na fasadzie znajduje się tablica pamiątkowa. Od 2002 roku w kamienicy ulokowano Naczelny Sąd Administracyjny, przemianowany w 2004 roku na Wojewódzki Sąd Administracyjny dla kujawsko-pomorskiego.	brak
37.	Długa 53	1777–1780	neorenesans	brak	Kamienica została przebudowana w 1870 roku.	brak
38.	Długa 54–56	4 ćw. XVIII w.	klasycyzm	brak	Dom nr 56 został nadbudowany o drugie piętro oraz nowe poddasze przez budowniczego Antoniego Hoffmanna. Wczesne XXI wieku kamienice przeszły przebudowę. Według Józefa Święcickiego w 1907 roku mieściła się tutaj restauracja „Twardowski”.	brak
39.	Długa 57	brak	brak	brak	4-kondygnacyjny budynek, który niegdyś mieścił bank Pekao SA. Zakupiony w 2015 przez Adama Sowę, w latach 2017–2019 został przekształcony w hotel i lunch bar, po czym otrzymał klinkierową elewację.	brak
40.	Długa 58	2 poł. XIX w.	brak	brak	brak	brak
41.	Długa 62	poł. XIX w.	neorenesans	brak	Posiada również wpisaną do rejestru zabytków piwnicę pod dziedzińcem, ul. Długa 62/Pod Blankami 57 (1870–1880). W 2021 roku przewidywany jest remont elewacji.	brak
42.	Długa 72–74	4 ćw. XVIII w.	brak	brak	Kamienice przeszły przebudowę w II połowie XIX wieku.	brak
43.	Długa 76	1870	klasycyzm	brak	Kamienica została wzniesiona według projektu Friedricha Meyera. W ryzalicie pilastry nawiązujące do architektury rzymskiej. W niższej kondygnacji w typie doryckim, w wyższej lżejsze, kanelowane w typie korynckich, dodatkowo ozdobione motywami kwiatowymi. Całość zwieńczona trójkątnym naczółkiem z tondem na osi, na którym umieszczono plastyczną rzeźbę główki dziecka.	brak

---

Oceń: Ulica Długa w Bydgoszczy

---