Nowy Rynek w Bydgoszczy

---

Położenie

Nowy Rynek to miejsce, które z pewnością przyciąga uwagę mieszkańców oraz turystów. Położony jest w bardzo atrakcyjnej lokalizacji, na styku dwóch ważnych ulic: od strony wschodniej otoczony jest Wałami Jagiellońskimi, a od zachodu graniczy z ulicą Grudziądzką. Jego położenie znajduje się na południe od bydgoskiego miasta lokacyjnego, co sprawia, że jest to obszar o bogatej historii i różnorodnych walorach turystycznych.

Nowy Rynek leży u stóp impozującego stromego zbocza pradoliny, którego wysokość wynosi około 25 metrów. To właśnie na to urokliwe zbocze prowadzą kręte betonowe schody, które zostały wybudowane w 1995 roku. Osoby spacerujące w okolicy mogą z łatwością dotrzeć na skarpę szwederowską, skąd rozciąga się wspaniały widok na pobliskie tereny oraz miasto Bydgoszcz.

Historia

Nowy Rynek w Bydgoszczy, którego historia sięga 1835 roku, był pierwotnie miejscem odbywających się targów oraz zgromadzeń związanych z handlem zwierzętami. W kolejnych latach, jego znaczenie ewoluowało, a rynek stał się miejscem organizacji parad wojsk pruskich, a w okresie międzywojennym, wydarzeń skautowskich oraz hallerczyków. W 1902 roku przy Nowym Rynku otwarto niewielki sklep bławatny, który stał się pierwszym punktem handlowym firmy Siuchniński i Stobiecki, znanej później z lokalizacji przy Starym Rynku 20.

Warto wspomnieć, że obecnie rynek jest w części zniszczony. Dzieje się tak z powodu poszerzenia ul. Grudziądzkiej, która została poprowadzona wzdłuż jego południowego skraju w latach 1975–1976, w kierunku Placu Poznańskiego.

Do 14 września 2020 roku budynek pod numerem 1 był siedzibą filii nr 1 Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej.

Nazwy

Plac ten, w ciągu swojej długiej historii, nosił szereg różnych nazw:

• 1835–1920 – Neuer Markt,
• 1920–1939 – Nowy Rynek,
• 1939–1940 – Neuer Markt,
• 1940–1945 – Franz-Xaver-Schwarz-Platz,
• 1945–1949 – Nowy Rynek,
• 1950–1956 – Plac Pawła Findera,
• od 1956 – Nowy Rynek.

Zabudowa

Na wschodniej stronie Nowego Rynku w Bydgoszczy znajduje się gmach sądu okręgowego, który dostrzega się z daleka i stanowi ważny punkt orientacyjny w tej okolicy. Inne otaczające go pierzeje to kamienice, które zostały wzniesione w średniej połowie XIX wieku. Na północno-wschodnim krańcu placu znajdowały się budynki loży wolnomularskiej „Janus”, które powstały na przełomie XVIII i XIX wieku. Niestety, jeden z tych obiektów spalił się w 1945 roku, a drugi spotkał się z rozbiórką w związku z poszerzaniem ulicy Grudziądzkiej.

W latach 2018-2019 przeprowadzono znaczną przebudowę przestrzeni placu. Związane to było z budową buspasa na ulicy Wały Jagiellońskie, której realizację rozpoczęto w lipcu 2018 roku i zakończono na początku lipca 2019 roku, całkowity koszt wyniósł około 3,5 miliona złotych. W ramach tych prac zmodernizowano również parkingi znajdujące się na Nowym Rynku.

19 września 2019 roku na południowej pierzei rynku otwarto nowoczesny budynek Sądu Okręgowego. Jego powierzchnia wynosi 3320,11 m² i posiada cztery kondygnacje, dodatkowo na parterze znajdują się miejsca parkingowe, które zajmują dwie kondygnacje. Wewnątrz zlokalizowano 10 sal rozpraw, przestrzenie do narad oraz 45 pomieszczeń biurowych, w tym 25 przeznaczonych dla sędziów oraz asystentów, a także miejsca dla zatrzymanych oraz pomieszczenia dla świadków. Budowla została wykończona jasnymi kamiennymi okładzinami z trawertynu oraz ciemnymi elementami z łupku. Ostatnia kondygnacja wyróżnia się zastosowaniem ciemnoszarego tynku, co podkreśla jej kompozycyjne odcięcie. Koszt tej inwestycji przekroczył 17 milionów złotych, a sama budowla została zrealizowana na miejscu starego magazynu z czerwonej cegły, który nie figurował w rejestrze zabytków i został rozebrany.

W 2022 roku przeprowadzono prace modernizacyjne w zachodniej pierzei rynku na kamienicy z końca XIX wieku (adres: Wierzbickiego 1). Efektem tych działań było dodanie okien do dotąd ślepej ściany szczytowej od strony ulicy Grudziądzkiej oraz ozdobienie jej sztukaterią, która jest powtarzającym się motywem z elewacji frontowej.

Niektóre budynki

Numer	Adres	Rok budowy	Styl architektoniczny	Status w rejestrze zabytków	Opis	Zdjęcie
1.	Wały Jagiellońskie 2	1903–1906	neogotyk	brak	Obiekt z początku XX wieku, który pełnił funkcje urzędowe, w tym: Pruski (Land- und Amtsgericht), Grodzki, Wojewódzki oraz Okręgowy. Elewacja frontowa w centralnej części jest ozdobiona dwubocznymi wykuszami, które przechodzą w sterczyny flankujące szczyt. Wieża osiąga wysokość 44 m, posiada galerię widokową oraz barokowy hełm. Na dekoracyjnych szczytach znajdują się elementy takie jak herb Bydgoszczy oraz pruski orzeł.	brak
2.	Nowy Rynek 8	1848	klasycyzm	brak	Od 1849 do 1853 budynek był siedzibą Królewskiej Dyrekcji Kolei Wschodniej. Jest to piętrowy dom w stylu empirowym, z dwutraktowym układem. W sieni znajduje się dekoracja stiukowa, a klatka schodowa (w tylnej części) jest wyposażona w drewnianą balustradę tralkową. Elewacja frontowa ma dziewięć osi i jest bogato zdobiona. W kamienicy mieszczą się kancelarie prawnicze, notarialne oraz jednostki związane z sądem i prokuraturą rejonową.	brak
3.	Nowy Rynek 10	1844–1848	klasycyzm	brak	Budynek reprezentuje późnoklasycystyczny styl z dwutraktowym układem i siedmioosiową elewacją frontową. W latach 1849–1853 mieścił siedzibę Królewskiej Dyrekcji Kolei Wschodniej. W latach 1907–1914 był siedzibą pruskiej Izby Handlowej (Handelskammer), następnie w latach 1923–1939 polskiej Izby Przemysłowo-Handlowej, a podczas okupacji niemieckiej – Izby Przemysłowo-Handlowej. W latach 1945–1947 ponownie funkcjonowała jako Izba polska. Aktualnie w budynku znajdują się Sąd i Prokuratura Rejonowa.	brak

---

Oceń: Nowy Rynek w Bydgoszczy

---