Aleja Adama Mickiewicza w Bydgoszczy

---

Przebieg

Ulica ta zlokalizowana jest w obrębie Śródmieścia Bydgoszczy i pełni funkcję komunikacyjną, łącząc ulicę Gdańską oraz plac Józefa Weyssenhoffa. Na północnej stronie ulokowane są eleganckie kamienice i wille, które zostały wzniesione w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku, nadając tej części miasta niepowtarzalny charakter.

Południowa pierzeja to sąsiadujący Teatr Polski, który stanowi ważny element kulturalny, oraz piękny park im. Jana Kochanowskiego, oferujący mieszkańcom i turystom wypoczynek w otoczeniu zieleni.

Historia

Aleja Adama Mickiewicza w Bydgoszczy, której historia sięga 1903 roku, stanowi interesujący przykład urbanistycznego rozwoju miasta. W tym czasie, w ramach planowania przestrzennego, wytyczono ulicę na obszarze zwanym Hempelscher Felde, znajdującym się na wschodzie od ulicy Gdańskiej. To było czas, gdy Bydgoszcz, w latach 90. XIX wieku, zakupiła teren otoczony obecnymi ulicami: Gdańską, Krasińskiego, Chodkiewicza i Ogińskiego, a następnie opracowała koncepcje urbanistyczne inspirowane ideą miasta-ogrodu.

Jedną z kluczowych osi tego założenia stała się ulica Bülowa, która wówczas wyróżniała się jako jedna z najpiękniejszych i najszerszych w mieście. Aleja, podzielona na dwa pasy, miała swój początek przy skrzyżowaniu z Placem Weyssenhoffa i prowadziła na wschód, w atrakcyjny sposób łącząc różnorodne elementy architektoniczne i zielone tereny, zdobione girlandami z pnączy. Równocześnie, na południe od tej ulicy, powstała Aleja Ossolińskich.

Po stronie północnej, w okresie z lat 1903-1907, pojawił się szereg jednolitych architektonicznie kamienic, które nawiązywały do stylu secesji berlińskiej. Dalsza zabudowa ulicy odbyła się do 1910 roku i obejmowała zarówno willi, jak i kamienic. Na końcu alei na wschodzie ustawiono imponujący gmach Instytutu Rolniczego imienia cesarza Wilhelma, co nadało miejscu znaczenia edukacyjnego i kulturalnego.

W 1949 roku zrealizowano budowę Teatru Polskiego, usytuowanego na skrzyżowaniu z ul. 20 stycznia 1920 roku, a w 1960 roku, w pobliskim parku, postawiono znany pomnik Łuczniczki. Niestety, w powojennych latach, z powodu zaniedbań i nieudolnych remontów, wiele kamienic uległo degradacji, tracąc część swoich dekoracji oraz reliefów.

Rewitalizacja tych terenów rozpoczęła się dopiero po 1990 roku. W latach 2002-2009 przeprowadzono obszerne remonty wszystkich kamienic wzdłuż alei, z pełnym przywróceniem pierwotnych zdobień, co znacząco poprawiło estetykę i funkcjonalność tego miejsca.

Nazwy

• 1906–1920 – Bullowstraße,
• 1920–1939 – Aleje Adama Mickiewicza,
• 1939–1945 – Felix-Dahn-Straße,
• od 1945 – Aleje Adama Mickiewicza.

Architektura

Wzdłuż alei Mickiewicza, pod numerami od 1 do 9, usytuowany jest kompleks kamienic, których architektura wpisuje się w niemiecką wersję secesji, znaną jako Jugendstil. W obiektach tych dominują harmonijne formy, które charakteryzują się urozmaiconymi wykuszami oraz pionowymi balkonami i loggiami, które przyciągają uwagę swymi falującymi liniami. Dodatkowo, ich szczyty wykańczają delikatne łuki, a okna i portale zdobione są w architektoniczne zamknięcia o łukowatych kształtach. Dekoracyjne elementy, łączące w sobie motywy organiczne oraz geometryczne, zostały zamknięte w formach prostokątnych i kwadratowych, a także zgrupowane w efektownych fryzach i szlakach. Część budynków nawiązuje do barokowego stylu, co można zauważyć w zastosowaniu ryzalitów oraz wieżyczek przykrytych eleganckimi kopułami.

Budynki te zostały zaprojektowane przez wybitnych architektów, takich jak Rudolf Kern, Erich Lindenburger, Paul Böhm oraz Otto Rosenthal. Interesującym przykładem jest willa, którą zaprojektował Józef Święcicki, znany z licznych realizacji przy ul. Gdańskiej.

Właścicielem tych kamienic przez długi czas było państwo, aż do 1990 roku, kiedy to przeszły one na własność miasta oraz Administracji Domów Miejskich. Niestety, przez lata obiekty popadały w ruinę, co było wynikiem niedoinwestowania. Do kluczowych przyczyn tego stanu rzeczy należy brak poczucia własności, zaniedbywanie regularnych remontów oraz powszechne lekceważenie wartości zabytków związanych z secesyjną sztuką architektury, które miało miejsce do lat 70. XX wieku. Szczęśliwie, po 2002 roku przystąpiono do prac konserwatorskich i renowacyjnych.

Obiekty godne uwagi

Nr	Obiekt	Adres	Lata budowy	Budowniczy	Styl architektoniczny	Wpisany do rejestru zabytków	Uwagi	Zdjęcie
1.	Kamienica Rudolfa Kerna	Mickiewicza 1 – róg Gdańskiej	1903–1904	Rudolf Kern	secesja	_	dom własny Rudolfa Kerna	_
2.	Teatr Polski	Mickiewicza 2	1947–1949	Alfons Licznerski	funkcjonalizm	_	budynek jest następcą Teatru Miejskiego, który został zniszczony w 1945 roku	_
3.	Kamienica	Mickiewicza 3	1904–1905	Erich Lindenburger	secesja	_	bogato zdobiony portal oraz dekoracyjne szczyty, w fasadzie zaakcentowano pionowe podziały lizenami, kilkukondygnacyjnymi wykuszami nakrytymi obitymi blachą hełmami oraz pionami loggii. Siedziba konsulatu honorowego Czech. W wyniku remontu sąsiedniego budynku nr 1 w latach 2019/2020 kamienica zaczęła pękać i osiadać.	_
4.	Kamienica narożna	Mickiewicza 4 – Paderewskiego 8	1906–1908	_	secesja	_	kamienica z loggiami i wykuszami, zdobiona ornamentami	_
5.	Kamienica	Mickiewicza 5	1906	Rudolf Kern	secesja	_	_	_
6.	Kamienica	Mickiewicza 7	1904–1905	Rudolf Kern	secesja	_	_	_
7.	Kamienica Mickiewicza 9	Mickiewicza 9	1904–1905	Rudolf Kern	secesja	_	w latach 1905–1921 siedziba Bydgoskiego Konserwatorium Muzycznego	_
8.	Kamienica narożna	20 Stycznia 1920 17 róg al. Mickiewicza	1905–1906	_	secesja	_	_	_
9.	Kamienica narożna	20 Stycznia 1920 2 róg al. Mickiewicza	1903	_	secesja	_	_	_
10.	Willa	Mickiewicza 11	1903–1904	_	secesja	_	_	_
11.	Wille	Mickiewicza 13-15	1903–1904	Rudolf Kern	secesja	_	_	_
12.	Willa Józefa Święcickiego	Mickiewicza 17	1906	Józef Święcicki	historyzm malowniczy	_	trzeci dom własny Józefa Święcickiego; w latach 1914-1920 zamieszkały przez Emily Ruete – urodzoną jako Sayyida Salme, córka sułtana Zanizbaru i Omanu	_
13.	Kamienica narożna	Paderewskiego 10 róg al. Mickiewicza	1905–1907	_	secesja	_	_	_
14.	Kamienica narożna	Paderewskiego 1 róg al. Mickiewicza	1905–1908	Paul Sellner	secesja	_	Architekt Paul Sellner był uczniem innego bydgoskiego architekta, Karla Bergnera. Budynek charakteryzuje się wykuszami, nad którymi umieszczono hełmy. W latach 2021–2022 obiekt przeszedł renowację, podczas której odtworzono dawną sztukaterię. Zrealizowany remont zdobył wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie „Fasada roku” w kategorii obiektów zabytkowych.	_
15.	Park Jana Kochanowskiego	dzielnica muzyczna – przy al. Mickiewicza	1906	_	_	_	w parku znajduje się m.in. galeria pomników kompozytorów i wirtuozów w Bydgoszczy	_

---

Oceń: Aleja Adama Mickiewicza w Bydgoszczy

---