Ulica Jana Kazimierza w Bydgoszczy

---

Położenie

Ulica znajduje się w południowej części Starego Miasta. To ważny odcinek, który rozciąga się w kierunku północ-południe, prowadząc od Starego Rynku aż do Wałów Jagiellońskich. Jej długość wynosi około 150 metrów.

Historia

Ulica Jana Kazimierza jest jednym z istotnych elementów historycznego krajobrazu Bydgoszczy, a jej wytyczenie miało miejsce w połowie XIV wieku. Stanowiła ona istotne połączenie południowo-wschodniego narożnika Starego Rynku z ulicą Długą. W przeszłości nieopodal, przy ul. Pod Blankami, można było dostrzec wąski przesmyk, któremu towarzyszył mur miejski, w pobliżu którego stała baszta. Ślady zabudowy w formie murowanej oraz szachulcowej wzdłuż ulicy sięgają okresu XVII-XVIII wieku. Przykładem takich pozostałości jest kamienica przy ul. Jana Kazimierza 5/Długa 52, datowana na XVI-XVIII wiek.

W trakcie prac archeologicznych na ulicy Jana Kazimierza ujawniono relikty drewnianej zabudowy średniowiecznej, w tym budynek gospodarczy wykonany w technice sumikowo-łątkowej. Analizy dendronologiczne ujawniły, że użyte do konstrukcji drewno pochodziło z lat 1250-1373, co wskazuje na istnienie osadnictwa sprzed lokacji Bydgoszczy oraz fragmenty najstarszych miejskich zabudowań.

Na północnym odcinku tej ulicy zlokalizowano również XVI-wieczne drewniane rury wodociągowe. Znaleziono dwa poziomy rur, umiejscowionych na głębokości od 1,0 do 1,5 metra. Rury te były starannie izolowane poprzez otaczającą je warstwę gliny i stabilizację za pomocą pionowych kołków, przy średnicy od 40 do 65 cm.

Według planu sporządzonego przez pruskiego geometrę Gretha w 1774 roku, ulica była wówczas zabudowana, chociaż częściowo zniszczona. Wyjątek stanowiła niezabudowana działka na rogu z ul. Długą, na której obecnie znajduje się Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna. Z planu Lindnera z 1809 r. wynika istnienie przedłużenia ulicy łączącego ul. Długą z ul. Pod Blankami, co potwierdza także plan Bydgoszczy z 1834 roku.

W latach 1835-1840, zachodziły istotne zmiany architektoniczne, polegające na częściowej rozbiórce murów miejskich i wydłużeniu ulicy w kierunku nowo utworzonego Nowego Rynku. Ulica Jana Kazimierza stała się istotnym szlakiem komunikacyjnym w kierunku ul. Gdańskiej poprzez ul. Mostową oraz Stary Rynek. Z planu miasta z 1876 roku wynika, że wówczas ulica była w pełni zabudowana kamienicami, a na jej końcu znajdował się gmach sądu, wybudowany w latach 1870-1871.

W XIX i na początku XX wieku, obszar ulicy Jana Kazimierza był domem dla dużej wspólnoty żydowskiej, a na wschód od niej zbudowano synagogę oraz szkołę żydowską. W 1882 roku wzniesiono kolejną synagogę, która była jednym z większych obiektów sakralnych w mieście. W kamienicy na rogu ulic Długiej i Jana Kazimierza przez 19 lat mieszkał Alfred Cohn, który opisał swoje życie w Bydgoszczy w książce dotyczącej okresu jego „nieprzemijającego szczęścia”.

Od 1888 roku ulica ad dziewiętnastego wieku pełniła funkcję ważnego szlaku tramwajowego, początkowo dla konnych tramwajów, a później elektrycznych. Dwie z trzech wtedy istniejących linii tramwajowych, czyli „linia czerwona” (łącząca Dworzec Główny i Bydgoszcz Wąskotorową) oraz „zielona” (łącząca ul. Gdańską ze Strzelnicą przy ul. Toruńskiej), przebiegały przez ten rejon. Na rogu Długiej i Jana Kazimierza znajdował się przystanek tramwajowy wyposażony w reflektor, automatycznie reagujący na wolną trasę. Funkcjonowanie tramwajów w tej formie zakończono w 1945 roku po wysadzeniu mostu Teatralnego. Tramwaje wznowiły kursy w czerwcu 1945 roku i funkcjonowały przez następne piętnaście lat, aż do utworzenia tymczasowej pętli na Starym Rynku w 1973 roku, co zakończyło ruch tramwajowy w tym rejonie.

W latach 60. XX wieku, ulica Jana Kazimierza została nieco skrócona po rozbudowie ul. Wały Jagiellońskie do dwóch jezdni. Jej charakter jest ściśle związany z historią ulicy Długiej, a przed upaństwowieniem, w latach 50. XX wieku, pełniła ona funkcję handlową.

W 2007 roku na ulicy Długiej w ramach Bydgoskiej Alei Autografów rozpoczęto umieszczanie tabliczek z podpisami znanych osobistości, a w czerwcu 2008 roku ustawiono tam zabytkowy tramwaj, który pełni rolę Centrum Informacji Turystycznej. W planach rewitalizacji Bydgoszczy znalazła się również modernizacja nawierzchni ulicy.

Nazwy

• Odcinek od Starego Rynku do ul. Długiej:
• XVI w. – I poł. XVIII w. – platea Transversalis,
• 1800 – Grosse Poststraße,
• 1816 – Prefekturstraße,
• Odcinek od ul. Długiej do ul. Pod Blankami:
• 1800–1816 – Ausfall Gasse,
• 1840 – Seiten Gasse,
• Ulica w obecnym kształcie (od Starego Rynku do ul. Wały Jagiellońskie):
• 1840–1920 – Hofstraße,
• 1920–1939 – Jana Kazimierza,
• 1939–1945 – Hofstraße,
• od 1945 – Jana Kazimierza.

Nazwa ulicy jest hołdem dla króla Jana Kazimierza Wazy, który przebywał w Bydgoszczy w dniach 26 października – 6 listopada 1657 roku w trakcie negocjacji z elektorem Brandenburgii, książęciem Prus Książęcych Fryderykiem Wilhelmem Hohenzzolernem. Rezultatem tych rokowań było podpisanie Traktatów welawsko-bydgoskich, w wyniku których Prusy Książęce uzyskały suwerenność oraz określone terytorialne przywileje. Jan Kazimierz i Fryderyk Wilhelm przysięgli traktat na Starym Rynku przed kościołem jezuickim.

Architektura

Architektura ul. Jana Kazimierza w Bydgoszczy to prawdziwy skarb, gdzie dominują budynki pochodzące z końca XVIII i XIX wieku. Warto zwrócić uwagę na dwa kluczowe obiekty użyteczności publicznej, które wyróżniają tę lokalizację.

• Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna – znajduje się przy zachodniej pierzei, rozciągając się od Starego Rynku aż do ulicy Długiej,
• Wojewódzki Sąd Administracyjny – zajmuje wschodnią pierzeję, obejmując obszar od ulicy Długiej po ulicę Pod Blankami.

Każdy z tych budynków nie tylko zdobi ulicę, ale również pełni ważne funkcje w codziennym życiu mieszkańców i odwiedzających miasto. Ich historia i architektura są przykładem bogatej tradycji Bydgoszczy.

Niektóre kamienice

Na ulicy Jana Kazimierza w Bydgoszczy znajdują się interesujące kamienice, które są świadectwem bogatej historii architektonicznej tego miejsca.

Nr	Adres	Lata budowy	Styl architektoniczny	Wpisany do rej. zabytków	Uwagi	Zdjęcie
1.	Jana Kazimierza 2	koniec XVIII w.	klasycyzm	–	Kamienica znajdująca się na rogu ulic Jana Kazimierza oraz Teofila Magdzińskiego	–
2.	Długa 41	1798	klasycyzm	–	Kamienica usytuowana na rogu ul. Jana Kazimierza. Sąd Nadworny działał w latach 1798–1905, obecnie jest to Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna, przebudowana w drugiej połowie XIX wieku	–
3.	Jana Kazimierza 3 / Długa 43	4 ćw. XVIII w.	–	–	Kamienica położona na rogu ul. Długiej	–
4.	Jana Kazimierza 4 / Długa 50	XVIII w., 1898	–	–	Kamienica usytuowana na rogu ul. Jana Kazimierza i Długiej, przebudowana na przełomie XIX wieku	–
5.	Jana Kazimierza 5 / Długa 52	3 ćw. XIX w.	eklektyzm	–	Kamienica na rogu ul. Długiej (52). Piwnice datowane na XVII-XVIII wiek. W latach 1908–1920 w lokalu na parterze mieściła się redakcja „Dziennika Bydgoskiego”, wydawanego przez Jana Teskę. Na fasadzie znajduje się tablica pamiątkowa. Od 2002 roku w budynku mieści się kujawsko-pomorski oddział Naczelnego Sądu Administracyjnego, przekształcony w 2004 roku na Wojewódzki Sąd Administracyjny.	–

Każda z tych kamienic ma swoje unikalne cechy oraz znaczenie, co czyni je wartymi uwagi dla miłośników historii i architektury.

---

Oceń: Ulica Jana Kazimierza w Bydgoszczy

---