Ulica Pod Blankami w Bydgoszczy

---

Położenie

Ulica Pod Blankami usytuowana jest w południowej częściStarego Miasta w Bydgoszczy. Rozciąga się na kierunku wschód-zachód, zlokalizowana na południe od ul. Długiej, tworząc pomost między jej skrajnymi fragmentami. Ogólna długość ulicy wynosi około 440 metrów.

Historia

Ulica Pod Blankami powstała w połowie XIV wieku, w czasie formowania bydgoskiego miasta lokacyjnego. Była ona istotnym zapleczem dla posesji zlokalizowanych przy ulicy Długiej, co pozwalało na sprawny transport dóbr i zaopatrzenia. Na jej obszarze znajdowały się stajnie dla koni, budynki o charakterze gospodarczym oraz produkcyjnym, a z czasem również mieszkalnym, co zapewniało funkcjonowanie miejscowym reprezentacyjnym budynkom mieszkalnym od strony ul. Długiej.

Wschodnia i zachodnia część ulicy Pod Blankami graniczyła z miejskim murem oraz fosą. Do połowy XV wieku umocnienia te składały się z drewnianej palisady, a po tym czasie rozpoczęto budowę kamiennych murów, które zakończono w pierwszej połowie XVI wieku. W tym okresie ulica stała się fragmentem tzw. „podmurnej”, dającym dostęp do muru miejskiego oraz chodnika bojowego, zwieńczonego charakterystycznym krenelażem.

Pierwsze znane wzmianki o budowlach przy ulicy Pod Blankami pochodzą z XVII wieku. Np. właściciele parceli nr 41, Maciej i Marianna Grejczykowie, do 1693 roku zajmowali się rozbudową murowanej kamienicy od strony ul. Długiej. Na posesji nr 39 w 1761 roku znajdował się browar oraz ozdownia do suszenia słodu, natomiast na działce nr 43 w 1741 roku funkcjonował dom mieszkalny, który przeszedł z rąk Prybińskich przez murarza Andrzeja Stochela, aż do żydowskich rzemieślników w XIX wieku, jak Benjamin Klech i Ernst Röder.

Wnioski z wykopalisk

Do 2005 roku przeprowadzono badania na jedenastu działkach przy ulicy Pod Blankami, dostarczające wielu cennych informacji archeologicznych o budownictwie tej ulicy. Na wysokości nr 6 odkryto fundamenty miejskiego muru. W bezpośredniej bliskości wystąpiły także drewniane elementy konstrukcji.

W 2001 roku zbadano działki nr 39-45, które mieściły pięć średniowiecznych parceli, w tym browar oraz budynki mieszkalne. W trakcie wykopalisk znaleziono m.in. ciebie domów z XIV-XVII wieku, fundamenty, drewniane podwaliny, paleniska oraz relikty ogrodzeń posesji. Na Pod Blankami 43 zarejestrowano ceramikę wczesnośredniowieczną z XII-XIII wieku oraz resztki ogrodzenia, co sugeruje wcześniejsze zasiedlenie niż lokacja miasta w 1346 roku.

Znaleziono także wiele przedmiotów codziennego użytku, takich jak naczynia ceramiczne, wyroby ze skóry, żelaza (noże, gwoździe), brązu, miedzi i szkła, a także elementy drewniane od wozów. Wykopaliska ujawniły różnorodność śladów związanych z rzemiosłem, takich jak garncarstwo, szewstwo czy kowalstwo. Analizując wyniki badań, zasugerowano, że średniowieczna ulica Pod Blankami była szersza o około 1,5-2 metry niż obecnie, co było wynikiem późniejszych przekształceń urbanistycznych w XVIII-XIX wieku.

Okres zaboru pruskiego

Dane archiwalne z 1774 roku ukazują plan zabudowy, w którym posesje wzdłuż ulicy były częściowo zabudowane, głównie budynkami gospodarczymi. Po roku 1800 rozpoczął się proces niszczenia fortyfikacji w sąsiedztwie ulicy. W miarę upływu lat zniszczono fosa oraz bramy miejskie, a niektóre fragmenty murów wykorzystano do budowy nowych budynków.

Z obszaru, który był zachodnią częścią ulicy, w połowie XIX wieku znacznie rozebrano pozostałości murów, a ich fragmenty użyto jako elementy nośne nowych kamienic. Plan z 1834 roku dokumentuje północną pierzeję ulicy z budynkami o charakterze gospodarczym, natomiast w południowej części występują tylko sporadyczne zabudowania. Z kolei w 1876 roku zmienił się charakter zabudowy, stając się bardziej reprezentacyjnym od strony północnej.

Okres współczesny

W 1974 roku z okazji wizyty w Bydgoszczy przywódców NRD, tylną elewację kamienic ulokowanych przy ul. Długiej zakryto tablicą z wizerunkiem Bydgoszczy z XVII wieku, według Dahlberga. Wyjątkowym momentem było również rozpoczęcie wymiany zabudowy w latach 90. XX wieku, gdy wiele starych domów zostało zastąpionych nowymi stylizowanymi kamienicami.

Niektóre nowe budynki powstały na reliktach dawnych murów miejskich, a fragmenty tych murów zostały wyeksponowane jako elementy nowej architektury. Modernizacja nawierzchni ulicy jest częścią projektu rewitalizacji Bydgoszczy. W 2015 roku otwarto parking wielopoziomowy, a dwa lata później zrealizowano projekt związany z przepompownią sieci ciepłowniczej, która otrzymała nagrody za architekturę.

Nazwy

W długiej historii ulica Pod Blankami nosiła wiele nazw:

• XVI w. – I poł. XVIII w. – platea submuralis,
• 1800 – Potblancken Gasse,
• 1816 – Potblenken Gasse,
• 1840–1875 – Podblankenstraße,
• 1876–1920 – Mauerstraße,
• 1920–1939 – Pod Blankami,
• 1939–1945 – Mauerstraße,
• od 1945 – Pod Blankami.

Architektura

Ulica Pod Blankami to miejsce, które, podobnie jak w dawnych czasach, pełni funkcję komunikacyjną, łączącą różne nieruchomości wzdłuż ulicy Długiej. Warto zauważyć, że nowa zabudowa, która pojawiła się po roku 1990, przyczynia się do formowania się coraz bardziej zwartej pierzei kamienic po północnej stronie ulicy. Ta część miasta, widoczna z ul. Wały Jagiellońskie, kształtuje charakterystyczny wizerunek Starego Miasta z południa.

W roku 2006 na skwerze usytuowanym pomiędzy ulicami: Trybunalską, Pod Blankami oraz Przesmyk, został odsłonięty pomnik Kazimierza Wielkiego. To ważne miejsce nie tylko pod względem architektonicznym, ale również historycznym, stanowi istotny element przestrzeni publicznej w Bydgoszczy.

Relikty murów miejskich

Na ulicy Pod Blankami w Bydgoszczy znajduje się szereg interesujących pozostałości murów miejskich, które świadczą o bogatej historii tego miejsca. Fragmenty te, zachowane w różnych lokalizacjach, podkreślają znaczenie fortyfikacji w przeszłości miasta.

W szczególności wyróżniają się następujące części murów:

• Odcinek mający długość około 26 metrów przy ul. Pod Blankami 4-6. To najstarsza część muru obronnego, która jest niezwykle charakterystyczna. W tym miejscu widoczne jest jedynie zewnętrzne lico muru, które znajduje się od strony fosy miejskiej. Ciekawostką jest to, że wykorzystano go jako ścianę nośną nowego budynku mieszkalnego z 2000 roku. Z tej części przetrwała także mała cylindryczna baszta o wymiarach 3,2 x 4,3 metra i wysokości 6,4 metra, której wnętrze skrywa dwa odrębne pomieszczenia z osobnymi wejściami. Dodatkowo, stanowi ją również koryto fosy, chociaż obecnie jest nieco zniwelowane w porównaniu z jego pierwotnym stanem z XVI wieku,
• Fragment o długości około 33 metrów przy ul. Pod Blankami 8-10. Mur jest dostrzegalny zarówno z zewnątrz, jak i od wewnętrznej strony. W jego wnętrzu mieści się mały skansen architektoniczny, gdzie pod przejrzystą kopułą można zobaczyć część fortyfikacji miejskich odkrytych w trakcie badań w 1996 roku. W tej strefie obecny jest zrekonstruowany fragment muru o długości 10 metrów i wysokości 2 metrów, z gotyckim układem cegieł oraz zachowanymi oryginalnymi materiałami,
• Fragment przy numerach posesji 18-20, gdzie korona muru zachowała się na poziomie dzisiejszego gruntu,
• Odcinek o długości około 42 metrów przy ul. Pod Blankami 22-28, który tworzy środkową część ulicy. Tutaj znajduje się zrekonstruowany w latach 1992–1993 odcinek muru z układem cegły z XVII wieku, wzbogacony wtórnie dodanymi szkarpami oraz imitacją fosy miejskiej.

Te relikty murów miejskich nie tylko cieszą oko, ale także są ważnym elementem dziedzictwa kulturowego Bydgoszczy, co podkreśla ich historyczną wartość oraz znaczenie w kontekście rozwoju miasta.

---

Oceń: Ulica Pod Blankami w Bydgoszczy

---