Ulica Dworcowa w Bydgoszczy

---

Położenie

Ulica, o której mowa, usytuowana jest w zachodniej części Śródmieścia Bydgoszczy. Jej przebieg zaczyna się na skrzyżowaniu z ulicą Gdańską i kończy na skrzyżowaniu z ul. Zygmunta Augusta, gdzie zlokalizowany jest dworzec Bydgoszcz Główna.

Historia

W przeszłości, przed 1851 rokiem, ul. Dworcowa w Bydgoszczy funkcjonowała jako polna droga, łącząca miasto z Koronowem. Rozwój tej ulicy rozpoczął się w momencie otwarcia w 1851 dworca kolejowego, co znacząco wpłynęło na jej status. Z biegiem czasu, wraz z włączeniem do granic miasta gminy Bocianowo (niem. Brenkenhoff), ulicy zaczęto nadawać nowy charakter i zainwestowano w zabudowę.

Na planie miasta z 1861 roku można zauważyć, że zabudowa ul. Dworcowej była rozproszona, niemniej jednak z czasem tworzyła coraz bardziej zwartą pierzei. Tak się stało na początku XX wieku, kiedy to zaszły istotne zmiany w architekturze. Z szczególnym naciskiem, budownictwo hotelowe rozwijało się szczególnie w okolicach ul. Gdańskiej oraz samego dworca kolejowego, co przyczyniło się do wzrostu atrakcyjności tej części miasta.

Pod koniec XIX wieku ulica zyskała na znaczeniu gospodarczym, przybierając charakter przemysłowo-handlowy. W okolicy kwitnął handel, pojawiły się rzemieślnicze warsztaty oraz lokale gastronomiczne. Liczne budynki, składy przemysłowe rozszerzyły swój zasięg między ulicą a rzeką Brdą, przyciągając tym samym mieszkańców, którzy zajmowali kamienice wzdłuż ulicy, często urządzając tam swoje sklepy. Do największych przedsiębiorstw w okolicy ul. Dworcowej należały:

• Fabryka Sygnałów Kolejowych,
• cegielnia Neumanna,
• drukarnia Emila i Hermanna Dittmannów.

W latach 1890–1914 dokonano przebudowy wielu kamienic, które zmieniły się w imponujące, trzy- i czteropiętrowe budynki, zdobione bogato wykonanymi fasadami. W efekcie, ul. Dworcowa stała się jedną z najbardziej reprezentacyjnych ulic w Bydgoszczy, a na jej końcu, w pobliżu dworca, działało pięć hoteli, mieszczących się w odnowionych kamienicach.

Od 1888 roku ulica obsługiwana była przez tramwaje, początkowo konne, a od 1896 także elektryczne. Linia tramwajowa, nazywana „A” lub czerwoną, ciągnęła się od dworca kolejowego do ul. Gdańskiej. Warto dodać, że oznaczenie tej linii zostało zmienione na cyfrowe w 1948 roku. Jednak, w 1990 roku, z powodów technicznych, ruch tramwajowy został przerwany. W następstwie tych wydarzeń ranga ul. Dworcowej zaczęła spadać. W celu revitalizacji, władze miasta podjęły działania mające na celu ożywienie ulicy oraz częściowe przywrócenie komunikacji tramwajowej.

Nazwy

Historia ulicy uwidacznia jej różnorodne nazwy, które były stosowane na przestrzeni lat. Można je podzielić na kilka kluczowych okresów:

• 1852–1920 – Bahnhofstraße,
• 1920–1939 – Dworcowa,
• 1939–1945 – Albert-Forster-Straße,
• od 1945 – Dworcowa.

Sławni mieszkańcy

Ulica Dworcowa w Bydgoszczy jest miejscem, które ma swoje unikalne miejsce w historii miasta, przede wszystkim z powodu znanych osobistości, które miały przyjemność tu mieszkać. Wśród nich należy wymienić:

• Mariana Rejewskiego – wybitnego kryptologa, który odegrał kluczową rolę w złamaniu szyfru Enigmy podczas II wojny światowej, co znacząco wpłynęło na bieg wydarzeń tej konfliktu,
• Andrzeja Szwalbe – pasjonata muzyki, który przyczynił się do ożywienia kulturalnego Bydgoszczy, będąc budowniczym filharmonii, opery oraz galerii sztuki, a także inicjatorem powstania dzielnicy muzycznej w mieście,
• Heinricha Bölla – noblisty w dziedzinie literatury, który w 1940 roku spędzał czas przy ul. Dworcowej,
• por. Alojzego Błażyńskiego – pilota i instruktora lotniczego, który zyskał sławę dzięki brawurowej ucieczce z rąk armii niemieckiej w 1919 roku.

Te osobistości nie tylko wpisały się w historię ulicy Dworcowej, ale również znacząco przyczyniły się do rozwoju Bydgoszczy jako miasta z bogatym dziedzictwem kulturowym i historycznym.

Charakterystyka

Ulica Dworcowa w Bydgoszczy, mierząca 1242 metry, jest niemal w całości naszpikowana stylowymi kamienicami. Uznawana jest za jedną z najważniejszych ulic Śródmieścia Bydgoszczy, zarówno pod względem historycznym, jak i funkcjonalnym.

Pierzeje tej ulicy dominują kamienice czynszowe, które powstały w latach 1860-1914 i reprezentują różnorodne style architektoniczne, takie jak eklektyzm, neorenesans, klasycyzujący barok, secesja oraz modernizm klasycyzujący. Krajobraz architektoniczny jest bogaty i zróżnicowany, z domami mieszkalnymi różniących się zarówno skalą, jak i stylistyką.

Najstarsze budynki charakteryzują się stylem klasycznym, który często widać w prostych, symetrycznych fasadach i skromnej dekoracji. Na przełomie XIX wieku, szczególnie w ostatniej ćwierci tego stulecia, pojawiły się budynki w tonacjach neorenesansowych, manierystycznych i neobarokowych. Imponujące kamienice zaczęto wznosić na początku XX wieku, w stylach które odrzucały historyzm, a swoje piętno pozostawiły również secesja oraz wczesny modernizm.

W latach 1886-1889 powstał tu budynek Dyrekcji Kolei Wschodniej, który stanowił najokazalszy obiekt użytku publicznego zarówno przy ulicy Dworcowej, jak i w całym mieście. Warto również zauważyć, że przy tej ulicy swoje prace realizowali zarówno bydgoscy, jak i berlińscy architekci. Jednak w przeciwieństwie do ulicy Gdańskiej, gdzie dominują prace dwóch architektów (Święcickiego oraz Weidnera), na Dworcu pochodzą oni właściwie zaledwie do czterech dzieł.

W południowej pierzei ulicy znajdują się najefektowniejsze kamienice czynszowe w stylu wielkomiejskim, które ulokowano w centralnej oraz tylniej części ulicy. W rejestrze zabytków figuruje kilka obiektów, które znajdują się przy ulicy Dworcowej.

Warto wymienić istotne budynki użyteczności publicznej zlokalizowane na ul. Dworcowej:

• Budynek Dyrekcji Kolei w Bydgoszczy,
• Archiwum Państwowe,
• Izba Skarbowa,
• hotele:
• – „Asystenta” (ul. Dworcowa 79, powstały w 1889 dawny „Schliep’s Hotel”, „Metropol” w kamienicy z 1870),
• – „Centralny” (ul. Dworcowa 85, powstały w 1901, dawny Hotel „Viktoria” w kamienicy z 1876),
• – „Brda” (powstały w latach 1968–1972).

Rewitalizacja

Ulica Dworcowa to jeden z kluczowych ciągów komunikacyjnych w Śródmieściu Bydgoszczy, który w znacznym stopniu doświadczył problemów związanych z restrukturyzacją. Zmiany, które zaszły w ostatnich latach, negatywnie wpłynęły na jej wizerunek, zwłaszcza z powodu takich czynników jak: zniesienie linii tramwajowej, zmniejszenie roli transportu kolejowego oraz przeniesienie ekskluzywnych sklepów do nowoczesnych centrów handlowych.

W 2009 roku w Lokalnym Planie Rewitalizacji Miasta Bydgoszczy znalazł się projekt pod nazwą „Rewitalizacja ulicy Dworcowej”, którego budżet wyniósł 6,4 mln zł. Projekt uzyskał wsparcie ze środków unijnych, sięgające kwoty 4,2 mln zł, w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007–2013. W jego ramach zaplanowano modernizację ul. Dworcowej, przekształcając ją w ciąg pieszo-jezdny oraz wprowadzając zieleń oraz elementy małej architektury, na odcinku od ul. Gdańskiej do ul. Matejki.

Co więcej, z myślą o poprawie komunikacji, na odcinku od ul. Matejki do dworca kolejowego wprowadzono odbudowę komunikacji tramwajowej jako część oddzielnego projektu. Dodatkowo przeprowadzona była przebudowa siedziby Miejskiego Ośrodka Kultury, mieszczącego się w zabytkowym obiekcie zaprojektowanym przez Fritza Weidnera, zlokalizowanym blisko ul. Dworcowej.

W drugiej dekadzie XXI wieku prezydent Bydgoszczy podjął decyzję o konieczności przeprowadzenia renowacji budynków oznaczonych numerami 10, 12, 17, 33, 49, 60 oraz 89. W wyniku tej decyzji w 2018 roku zrealizowano remont budynków nr 39, 41 oraz 48, datowanych na koniec XIX wieku. Następnie, w 2019 roku, prace remontowe objęły również kamienice nr 23, datowaną na koniec XIX wieku, a także budynki nr 57, 62 oraz 96.

Komunikacja

Od 2012 roku na ulicy Dworcowej w Bydgoszczy kursują tramwaje na trasie od ul. Matejki do ul. Zygmunta Augusta. Po osiągnięciu tego odcinka, tramwaje skręcają w stronę nowej pętli, która znajduje się przy ul. Rycerskiej. W tej chwili funkcjonują tutaj linie tramwajowe nr 5, 8 oraz 9.

Dodatkowo, na fragmencie trasy między Dworcem Głównym a ulicą Królowej Jadwigi, działają linie autobusowe, a ich numeracja obejmuje 54, 57, 67, 71, 77, 79, 80, 31N oraz 33N.

Ważniejsze obiekty

Na ulicy Dworcowej w Bydgoszczy znajdują się ważniejsze obiekty, które przyciągają uwagę nie tylko mieszkańców, ale i turystów. Ta ulica, z bogatą historią, jest domem dla wielu interesujących budowli, które odzwierciedlają różnorodność stylów architektonicznych oraz epok, w których powstały.

Nr	Obiekt	Adres	Lata budowy	Budowniczy	Styl architektoniczny	Wpisany do rejestru zabytków	Uwagi	Zdjęcie
1.	Dom Towarowy „Jedynak”	ul. Gdańska 15 – róg Dworcowej	1910–1911	Otto Walter	modernizm	_	jeden z najstarszych domów towarowych w Polsce	_
2.	Kamienica	ul. Dworcowa 2 – róg Pomorskiej	1884	_	eklektyzm	_	kamienica narożna z arkadami	_
3.	Kamienica	ul. Dworcowa 3	1893–1894	Carl Stampehl	neomanieryzm	_	od 1941 do 26 marca 2016 w kamienicy nieprzerwanie działał zakład fryzjerski o powierzchni niemal 300 m kw., założony w czasie wojny przez dwóch braci – Niemców. Na parterze obsługiwano mężczyzn, a na piętrze kobiety. W okresie PRL był to jeden z dwóch działających w mieście zakład luksusowy klasy S (drugim był Kosmyk przy ul. Gdańskiej). Zakład zlikwidowano z powodu braku personelu. W 2022 otwarte tu zostanie Bydgoskie Centrum Seniora	_
4.	Kamienica	ul. Dworcowa 4	1887	Józef Święcicki	eklektyzm	_	na parterze oddział Banku Millenium	_
5.	Kamienica	ul. Dworcowa 5	poł. XIX w.	_	eklektyzm	_	piętrowa; 4 listopada 2016 odsłonięto tablicę pamiątkowa ku czci adwokata Bronisława Potockiego	_
6.	Kamienica	ul. Dworcowa 6	3 ćw. XIX w.	_	eklektyzm	_	_	_
7.	Kamienica	ul. Dworcowa 7	3 ćw. XIX w.	_	eklektyzm	_	dwupiętrowa	_
8.	Kamienica	ul. Dworcowa 8	1893-1906	_	neorenesans	_	na szczycie kamienicy, tralkowa balustrada oraz trójkątny fronton z tympanonem, w którym umieszczono rzeźby alegoryczne	_
9.	Kamienica Otto Pffeferkorna	ul. Dworcowa 12	1909	Fritz Weidner	styl Landhaus	_	pierwszy właściciel kamienicy był założycielem Bydgoskiej Fabryki Mebli	_
10.	Kamienica Apro	ul. Dworcowa 13	2011	_	Funkcjonalizm	_	kamienica z apartamentami i lokalami użytkowymi	_
11.	Kamienica	ul. Dworcowa 14	1899	_	neorenesans	_	_	_
12.	Kamienica	ul. Dworcowa 15	1877 lub 1902	Emil Pohl	_	_	trzypiętrowa; w 2018 firma Ekobud z Grudziądza zrealizowała odnowienie frontu, docieplenie ścian i wymianę stolarki okiennej. Czterokondygnacyjna kamienica została zbudowana dla kupca Otto Kramera i znajduje się w gminnej ewidencji zabytków. Pierwotnie dobudowane były do niej oficyny parterowe i dwupiętrowe, które nie przetrwały do dziś. Na elewacji zachowały się sztukaterie.	_	_
13.	Kamienica	ul. Dworcowa 16	1875	_	neorenesans	_	dwupiętrowa	_
14.	Kamienica narożna	ul. Dworcowa 19 – róg Warmińskiego	1880	Albert Rose	eklektyzm	_	Budynek składa się z trzech kondygnacji i powstał na planie litery L. Elewację zdobi boniowany parter, naczółki, gzymsy, pilastry i inne detale. W 1887 nieruchomość kupił Otto Pfefferkorn, a w 1910 następny właściciel budynku Carl Muller urządził w nim hotel Reichshof, od 1921 po ogłoszonym konkursie na najlepszą nazwę funkcjonujący jako Hotel Goplana, od 1922 jako Hotel Boston, w latach 1932-1939 Hotel Gastronomia z restauracją i winiarnią, w latach 1939–1945 Jensen, a po 1945 Hotel Śródmiejski. Obecnie jest to kamienica mieszkalna mieszcząca m.in. konsulat honorowy RFN. W l. 2018–2019 przeprowadzono remont konserwatorski elewacji frontowych obiektu (koszt 469 tys. zł). 19 września 2020 otwarto sklep z żywnością ze wschodniej Europy.	_
15.	Kamienica	ul. Warmińskiego 18 – róg Dworcowej	1905	Carl Rose	eklektyzm	_	w okresie międzywojennym siedziba Banku Gospodarstwa Krajowego, obecnie siedziba Izby Skarbowej w Bydgoszczy	_
16.	Kamienica	ul. Dworcowa 22	4 ćw. XIX w.	_	eklektyzm	_	od 1990 funkcjonuje tu jedna z pierwszych pizzerii w Bydgoszczy (Pizzeria AMBAR)	_
17.	Kamienica	ul. Dworcowa 25	1894	_	neorenesans	_	okna rozmieszczone symetrycznie, ujęte pilastrami i zwieńczone trójkątnymi naczółkami	_
18.	Kamienica	ul. Dworcowa 27	3 ćw. XIX w.	_	eklektyzm	_	dwupiętrowa	_
19.	Kamienica	ul. Dworcowa 31	1881	H. Jenisch i Scheithauer	neorenesans francuski i północnoeuropejski	_	połączenie form renesansu północnego z francuską formą dachu mansardowego	_
20.	Kamienica	ul. Dworcowa 33	1891	_	neorenesans	_	mieści m.in. filię Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bydgoszczy	_
21.	Kamienica Aleksandra Theila	ul. Dworcowa 39 – róg Marcinkowskiego	1890	Józef Święcicki	neorenesans	_	wyróżnia ją ornamentalne malowidło między oknami pierwszego piętra, od strony ul. Dworcowej. Wcześniejszy budynek mieścił część nadawczą poczty kolejowej	_
22.	Kamienica	ul. Dworcowa 40	1890	Karl Stampehl	_	_	Od początku istnienia na parterze znajdowały się sklepy, a na wyższych kondygnacjach mieszkania. Budynek posiada symetryczną elewację frontową. Zdobią je między innymi boniowany parter, gzymsy, pilastry, nadokienniki oraz wiele detali, jak motywy roślinne czy głowa Hermesa nad wejściem. W 2017 poddana zabiegom renowacyjnym, m.in. elewacji.	_
23.	Kamienica narożna	ul. Dworcowa 41 – róg Marcinkowskiego	1904	Erich Lindenburger	eklektyzm	_	fasada budynku posiada elementy neobaroku i wczesnego modernizmu; kamienica została spalona w styczniu 1945, tracąc wówczas narożnikową wieżę	_
24.	Kamienica	ul. Dworcowa 45	1906	Erich Lindenburger	secesja	_	kompozycje elewacji są ujęte rzędami loggii i ryzalitów podkreślonych lizenami z falistymi zwieńczeniami, otwory okienne i portale o falujących, owalnych wykrojach, podobieństwo do secesyjnych kamienic w Monachium	_
25.	Kamienica	ul. Dworcowa 47	1906	Erich Lindenburger	eklektyzm z elementami secesji (np. stolarka i wewnętrzne witraże).	_	secesja monachijska	_
26.	Kamienica	ul. Dworcowa 49	1908	_	secesja	_	budynek posiada nieregularną, falistą linię fasady. Początkowo jeden z ryzalitów zwieńczony był kopułą. W 2017 poddany remontowi. Liczne elementy zdobnicze, na których znajduje się m.in. data powstania domu.	_
27.	Kamienica narożna	ul. Dworcowa 50, róg Sienkiewicza	1895	_	neorenesans	_	wystrój nawiązujący do renesansu północnego, charakterystycznego dla architektury Niderlandów i północnych Niemiec: mansardowy dach z facjatami w typie północnym, imitacje kamiennych ciosów w tynku, licowanie cegłą, sterczyny, rollwerk, kaboszony.	_
28.	Kamienica Ludwiga Schultza	ul. Dworcowa 54	1893–1894	Józef Święcicki	manieryzm północnoeuropejski	_	wyjątkowa kamienica o bardzo wąskim korpusie, ze skrzydłem bocznym i wejściem w elewacji bocznej	_
29.	Kamienica	ul. Dworcowa 55	pocz. XX wieku	_	historyzm malowniczy	_	trzykondygnacyjny budynek, z dwoma symetrycznymi wykuszami oraz balkonami na wysokości pierwszego i drugiego piętra. Nad wejściem zachowały się płaskorzeźby. W 2019 przeprowadzono remont fasady	_
30.	Kamienica	ul. Dworcowa 56	1903-1904	_	eklektyzm	_	_	_
31.	Kamienica	ul. Dworcowa 57	1902-1903	Heinrich Gelzer	historyzm malowniczy	_	4-kondygnacyjna kamienica, zbudowana na planie prostokąta, od strony frontowej posiada stromy dach pokryty dachówką ceramiczną (karpiówką). Do budynku frontowego dobudowana jest również 4-kondygnacyjna oficyna oraz parterowy budynek gospodarczy. Elewacja jest utrzymana w stylu historyzmu malowniczego. Od północnej strony w elewację wkomponowano trapezowy wykusz. Zachowały się na niej również sztukaterie stanowiące w większości obramienia okien oraz gzymsy. W centralnej części fasady znajdują się balkony z ozdobnymi balustradami.	_
32.	Kamienica	ul. Dworcowa 61	1876	Gustaw Weihe	neorenesans	_	ozdobiona gzymsami fasada powstała pod wpływem wzorców włoskiego cinquecenta, okna ujęte pilastrami i zwieńczone trójkątnymi naczółkami. Na parterze od kilku dziesięcioleci działa warsztat i sklep kaletniczy. W 2018 przeprowadzono remont obiektu.	_
33.	Gmach Dyrekcji Kolei	ul. Dworcowa 63	1886-1889	Martin Gropius, Heino Schmieden	manieryzm niderlandzki	_	w latach 1889-1895 siedziba Dyrekcji Pruskiej Kolei Wschodniej, w 1895-1920 okręgowej dyrekcji kolei, w latach 1922–1939 mieściła agendy pomorskiej dyrekcji kolei oraz Centralne Biuro Rozrachunków Zagranicznych PKP, a w latach 1937–1939 dyrekcję Francusko-Polskiego Towarzystwa Kolejowego S.A., które wybudowało (wspólnie z PKP) i zarządzało magistralą węglową Śląsk-Gdynia.	_
34.	Budynek Archiwum Państwowego	ul. Dworcowa 65	1871	Gustaw Weihe	eklektyzm	_	wzniesiony jako budynek administracyjno-mieszkalny fabryki Theodora i Adolfa Wulffów, a po jej likwidacji został przejęty na potrzeby działającej w mieście Komisji Generalnej przeprowadzającej reformę rolną na terenie Prus Wschodnich, Zachodnich i Poznańskiego, od 1906 użytkowany jako archiwum akt, od 1924 włączony do sieci państwowych archiwów historycznych; na fasadzie znajduje się tablica pamiątkowa ku czci archiwisty bydgoskiego Zygmunta Malewskiego (1875-1937)	_
35.	Kamienica	ul. Dworcowa 66	1886	A. Hardt	neorenesans odmiana włoska	_	_	_
36.	Kamienica	ul. Dworcowa 67	1912-1913	Otto Walther	modernizm klasycyzujący	_	pięciokondygnacyjna kamienica powstała według projektu architekta z Berlina na zamówienie tamtejszego księgarza Ericka Hechta; prace murarskie prowadził Carl Rose. Przed licem fasady zastosowano ryzalit tworzący wrażenie spiętrzenia brył. Nad sienią wjazdową płaskorzeźba indiańskiego jeźdźca na koniu. W dekoracji kamienicy znajdują się również: ryba (symbolizująca właściciela; niem Hecht = szczupak), dziewczyna z XIX w., dziewczyna z rogami, główka dziecka, mężczyzna z królewskimi atrybutami oraz motywy roślinne. Jedna z postaci ma symbolizować lady Godivę. Kamienica, w której znajduje się 11 mieszkań i sześć lokali użytkowych, jest objęta ochroną konserwatorską i w 2016 została wystawiona przez miasto na sprzedaż. Nabywca przeprowadził gruntowny remont wnętrz łącznie z wymianą stropów.	_
37.	Kamienica Fritza Heroldta	ul. Dworcowa 71	1896	Fritz Weidner	funkcjonalizm	_	kamienica spalona w 1945 i odbudowana w 1956 bez zachowania pierwotnego neobarokowego stylu	_
38.	Kamienica	ul. Dworcowa 73	1911–1912	Otto Müller	neobarok	_	kamienica typu wielkomiejskiego, fasada zorganizowana przez lizeny i kilkukondygnacyjne wykusze	_
39.	Kamienica narożna	ul. Dworcowa 74, róg Matejki	1895	_	eklektyzm	_	w latach 1908-1925 Hotel Darheim, obecnie kamienica mieszkalna. Podczas okupacji lokal konspiracyjny „Katakumby” okręgowego szefa wywiadu AK – Franciszka Bendiga	_
40.	Kamienica	ul. Dworcowa 75	1911–1912	Otto Müller	neobarok	_	kamienica typu wielkomiejskiego, wystrój zachowuje klasycyzującą formę, lecz jednocześnie zrywa z historyzmem poprzez plastyczność i płynność linii elewacji	_
41.	Kamienica	ul. Dworcowa 76	1860	_	eklektyzm	_	w wystroju fasady kanelowane kolumny	_
42.	Kamienica	ul. Dworcowa 77	1876	_	eklektyzm	_	Budynek został wzniesiony na planie prostokąta, liczy 3 kondygnacje i poddasze. Dolne pomieszczenia mają charakter suteren, z oknami poniżej poziomu terenu. W północnej części budynku na wysokości piętra umiejscowiono balkon z kutymi balustradami, nad którym znajduje się niewielki wykusz zwieńczony hełmem, podtrzymywany przez dwa atlanty. Kamienica posiada szereg rozbudowanych zdobień w formie naczółków, gzymsów, płaskorzeźb, maszkaronów, pilastrów i konsoli. W 2020 budynek poddano renowacji.	_
43.	Hotel Asystenta	ul. Dworcowa 79	1870, 1971	_	eklektyzm	_	od 1889 Schliep’s Hotel, od 1920 Hotel International, od 1932 Hotel Metropol, obecnie Hotel Asystenta. Kamienicę wzniesiono na planie zbliżonym do litery „L”. Eklektyczny styl wyróżniają motywy zamkowe, występujące zwłaszcza w wyższych partiach budynku. Strzeliste szczyty od strony ul. Dworcowej otaczają z każdej strony zdobienia przypominające niewielkie baszty. Attyka nawiązuje do muru z otworami strzelniczymi. Po 1945 część zdobień usunięto. Na sąsiedniej nieruchomości nr 81 (dzisiejszy wieżowiec byłej „Eltry”) w 1907 mieścił się zakład rozrywkowy „Gambrinus Variete” z ogrodem.	_
44.	Wieżowiec dawnej Eltry	ul. Dworcowa 81	1963	_	modernizm	_	Dawna siedziba zakładów Radiowych Eltra, po upadku przedsiębiorstwa siedziba biur i firm, w 2018 rozpoczęto remont budynku (45 m wysokości, 11 kondygnacji), nadając jego elewacji biało-szary kolor.	_
45.	Kamienica	ul. Dworcowa 80	1891-1892	_	eklektyzm	_	mieści Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Bydgoszczy, na fasadzie tablica ku pamięci inż. Ernesta Malinowskiego (1818-1899)	_
46.	Kamienica	ul. Dworcowa 84	1899	_	eklektyzm	_	Portal ozdobiony kolumnami, fasada rzeźbami	_
47.	Hotel Centralny	ul. Dworcowa 85	1875-1876	Gustaw Weihe	eklektyzm	_	od 1901 Hotel Viktoria (Victoria), od 1920 Hotel Wiktorja, obecnie Hotel Centralny. Skrzydło od ul. Unii Lubelskiej powstało w 1908.	_
48.	Kamienica	ul. Dworcowa 86	1904	Rudolf Kern	secesja	_	kamienica typu wielkomiejskiego, powstała w tym samym czasie i według projektów tego samego autora, co kamienice przy al. Mickiewicza	_
49.	Kamienica	ul. Dworcowa 87	1870	_	eklektyzm	_	od 1876 Heise’s Hotel, od 1884 Hoffman’s Hotel, w latach 1887-1939 Hotel Gelhorn, obecnie kamienica mieszkalna. 16 marca 1981 r. o 7.30 chłopscy działacze „Solidarności” rozpoczęli okupację budynku Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, domagając się rejestracji NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych. Strajk chłopski trwał do 17 kwietnia 1981.	_
50.	Kamienica	ul. Dworcowa 88	1899	_	neorenesans	_	kamienica pięciokondygnacyjna	_
51.	Kamienica	ul. Dworcowa 89	1870	_	eklektyzm	_	od 1873 hotel du Nord, od 1875 Riller’s Hotel, od 1898 Hotel Gelhorn, obecnie kamienica mieszkalna. W okresie PRL na szczytowej ścianie od dworca widniał neon promujący atrakcje woj. bydgoskiego. W 2016 powstała tu z kolei trzecia w mieście stylizowana grafika reklamowa, tzw. retrościana.	_
52.	Hotel Brda	ul. Dworcowa 94	1854, 1972	_	eklektyzm	_	od 1889 Heise’s Hotel, od 1891 Hotel zur Neue Stadt, w latach 1920-1922 Hotel Nowe Miasto, w 1972 zbudowano gmach hotelu „Brda”	_
53.	Kamienica	ul. Dworcowa 96	_	_	_	_	Trzykondygnacyjna kamienica wzniesiona na planie litery C, pełniąca funkcję mieszkalno-usługową. Frontowa część przykryta jest dwuspadowym dachem. Symetryczną elewację zdobią płaskorzeźby, konsole i gzymsy	_
54.	Kamienica	ul. Dworcowa 98	1894	_	neorenesans	_	od 1894 do 1937 w kamienicy wynajmował pomieszczenia Kolejowy Urząd Pocztowy; posiada liczne zdobienia, m.in. maszkarony	_
55.	Kamienica	ul. Dworcowa 100	1870	_	eklektyzm	_	w latach 1877–1886 hotel St. Petersburg, obecnie kamienica mieszkalna	_
56.	Dworzec Bydgoszcz Główna	ul. Zygmunta Augusta	1851, 1968, 2015	_	funkcjonalizm	_	najstarszy i największy miejski dworzec kolejowy	_

---

Oceń: Ulica Dworcowa w Bydgoszczy

---