Ulica Nakielska w Bydgoszczy

---

Przebieg

Ulica Nakielska w Bydgoszczy jest niezwykle ważną arterią komunikacyjną, która rozciąga się od Ronda Grunwaldzkiego w kierunku wschód-zachód, aż do skrzyżowania z ulicą Lisią oraz Łochowską, zlokalizowanym w zachodnich granicach miasta. Jej całkowita długość to około 5,4 km, co stanowi istotny element w układzie transportowym łączącym centrum Bydgoszczy z zachodnimi dzielnicami.

Podczas podróży w stronę zachodnią, ulica Nakielska przebiega przez szereg urbanistycznych jednostek, takich jak Wilczak, Jary, Miedzyń oraz Prądy. Te dzielnice położone są położone po południowej stronie Kanału Bydgoskiego, co czyni tę trasę szczególnie ważną dla mieszkańców i podróżnych, którzy chcą przemieszczać się w tym obszarze.

Warto zaznaczyć, że cała droga wzdłuż ulicy Nakielskiej wiedzie u podnóża Zbocza Bydgoskiego, oddaloną o kilkaset metrów od wspomnianego Kanału. Taki układ przestrzenny sprawia, że ulica ta nie tylko jest istotnym szlakiem komunikacyjnym, ale również stanowi cenną trasę do odkrywania różnych aspektów urbanistycznych Bydgoszczy.

Historia

Ulica Nakielska to ważna arteria, która od wieków służy jako szlak komunikacyjny, łączący Bydgoszcz z Nakłem nad Notecią oraz z pobliskimi osadami znajdującymi się na zachód od miasta, usytuowanymi po południowej stronie doliny bydgosko-nakielskiej. Warto zwrócić uwagę, że mapa regionu Bydgoszczy sporządzona w latach 1796–1802 (w oparciu o pomiary geodezyjne opracowane przez Schroettera) ukazuje trasę, która w dużym stopniu pokrywa się z obecnym przebiegiem ulicy. Szlak ten prowadził przez terytoria folwarków: Wilczak Wielki, Miedzyń, a także w pobliżu „kolonii Prondy”. Następnie kierował się on w stronę Łochowa, Gorzenia, a także mostu na 9. śluzie Kanału Bydgoskiego, prowadząc aż do Nakła.

Plan Bydgoszczy oraz okolic z roku 1857 ukazuje drogę, która zaczynała się w miejscu skrzyżowania z ulicą Świętej Trójcy, tuż przy moście na Kanale Bydgoskim. W okolicach IV śluzy ul. Nakielska łączyła się z innymi ulicami: Wrocławską (prowadzącą z Okola), Doliną (łączącą się z pl. Poznańskiego) oraz Ułańską (skierowaną z Wilczaka). Trasa następnie kierowała się ku zachodowi, pomiędzy zboczem bydgoskiej pradoliny a parkiem otaczającym Kanał Bydgoski. Przed Prądami droga rozdzielała się, nawiązując do obecnych kierunków ulic Lisiej i Łochowskiej. W roku 1872 nad ulicą wzniesiono wiadukt, który służył linii kolejowej do Inowrocławia. W 1897 roku linię tę wydłużono także do Żnina, a od 1908 roku z Szubina do Poznania.

Pierwsza część ulicy obejmująca wschodni skrawek w dzisiejszym przebiegu należała do granic administracyjnych Bydgoszczy, kończąc się przy ulicy Miedza w pobliżu III śluzy. W roku 1920, po przyłączeniu przedmieść Wilczak i Miedzyń, ulica osiągnęła bieg „miejskiej” tożsamości, rozciągając się aż do ul. Tczewskiej. Po akcie włączenia przedmieścia Prądy do miasta w 1954 roku, ulica znalazła się w granicach Bydgoszczy na całej swojej długości. Na koniec XIX wieku ulica była już wybrukowana, a wschodni odcinek otaczały pierzeje kamienic.

W latach 60. XX wieku, po II wojnie światowej, podjęto pierwsze kroki modernizacyjne. Nowa nawierzchnia bitumiczna została nałożona na odcinek od wiaduktu kolejowego aż do granicy miasta. Rok 1973 przyniósł budowę łącznicy drogi do zmodernizowanego ronda Grunwaldzkiego, które powstało na miejscu zasypanego fragmentu tzw. starego Kanału Bydgoskiego (rondo usytuowane jest na wschód od zniesionej śluzy III). Ulicę na odcinku do kościoła Miłosierdzia Bożego poszerzono, zastępując stary bruk nawadze bitumicznej. Od tego momentu ulica zaczęła bieg od ronda Grunwaldzkiego, z pominięciem skrzyżowania z ul. św. Trójcy. W związku z rozwojem transportu tranzytowego w kierunku Szczecina, ul. Grunwaldzka stała się główną trasą wyjazdową, natomiast ul. Nakielska zyskała status drogi zbiorczej, kształtując ruch z zachodnich osiedli i przedmieść Bydgoszczy.

W latach 60. i 70. ubiegłego wieku, na skutek intensywnego rozwoju budownictwa mieszkalnego w rejonie Jarach, Miedzyniu oraz Prądach, ul. Nakielska uzyskała nowe połączenia z drogami lokalnymi. Po 1990 roku zrealizowano szereg inwestycji, takich jak wymiana torowisk tramwajowych na tzw. ciche torowisko w wschodniej części drogi, a także budowa nowych sygnalizacji świetlnych. W planach na przyszłość przewiduje się generalną przebudowę, która będzie dostosowana do rosnącego ruchu pojazdów.

W październiku 2015 roku, nad ul. Nakielską zrealizowano pierwszy plan budowy stacji benzynowej, kosztem 1,2 miliona złotych poszerzając niewielki fragment ulicy w rejonie ul. Plażowej. W grudniu 2017 roku ogłoszono przetarg na przebudowę skrzyżowania ulic Nakielskiej, Łochowskiej i Lisiej na rondo o średnicy 26 m, a prace ruszyły w lipcu 2018 i zakończyły się wiosną 2019, przy czym najwiękzsza część prac została zrealizowana do jesieni 2018 roku.

W 2017 roku przeprowadzono konsultacje społeczne dotyczące planów poszerzenia ulicy na odcinku od wiaduktu do ul. Łochowskiej, wprowadzając buspasy w formie wewnętrznych pasów, podczas gdy ruch indywidualny miałby odbywać się na pasach zewnętrznych. Zintegrowane rozwiązania z przystankami wiedeńskimi wraz z wyniesioną powierzchnią na jezdni stały się istotnym punktem rozwoju infrastruktury. Piesi, czekając na autobus zatrzymujący się na środkowym pasie, będą przemieszczać się spod wiat. Wyremontowane zostaną również skrzyżowania z ul. Bronikowskiego, Widok, Pijarów oraz Wiśniową. Cała inwestycja ma być zrealizowana po zakończeniu rozbudowy ulicy Grunwaldzkiej, a jej koszt szacowany jest na 40-45 mln zł. Wstępne daty rozpoczęcia prac przewidywały wiosnę 2020 roku, jednak trudności budżetowe miasta sprawiły, że program został opóźniony.

Na prośbę mieszkańców objęto analizą także dodatkowy odcinek od wiaduktu do ul. Nasypowej (660 m). Planuje się poszerzenie skrzyżowania do pięciu pasów, a po stronie południowej zrealizowanie ścieżki rowerowej. Nad ulicą zaplanowany jest nowy przystanek kolejowy Bydgoszcz Wilczak, a także możliwość przeniesienia pętli tramwajowej na stronę Miedzynia. W 2021 roku przystąpiono do projektowania całego drugiego odcinka ul. Nakielskiej, w którym planowane są przystanki wiedeńskie, a ewentualnie, w zależności od wybranej koncepcji, również obustronne drogi rowerowe.

We wrześniu 2022 roku, ul. Nakielska zyskała status drogi wojewódzkiej.

Nazwy

Na przestrzeni lat, ulica miała kilka historycznych nazw:

• przed 1920 – Nakelerstraße (poza miastem Chaussee nach Nakel),
• 1920–1939 – Nakielska,
• 1939–1945 – Ludendorffstraße,
• od 1945 – Nakielska.

Komunikacja

Ruch tramwajowy

Torowisko tramwajowe na ulicy Nakielskiej zostało zrealizowane w roku 1901, a jego powstanie miało związek z wydłużeniem trzeciej linii tramwaju elektrycznego, znanej jako linia „C” biała, która została uruchomiona w 1900 roku, łącząc pl. Teatralny oraz Bartodzieje. Tory biegną od placu Teatralnego aż do skrzyżowania ulic Nakielskiej oraz Czerwonego Krzyża. W 1948 roku zmieniono numer linii tramwajowej na „3”. Przedstawiając dalszy rozwój, w 1950 roku torowisko zostało przedłużone do wiaduktu kolejowego.

W 1973 roku uruchomiono nowe torowisko na węźle Grunwaldzkim, co miało istotny wpływ na komunikację tramwajową w tym rejonie. Po zamknięciu ruchu tramwajowego na ulicy Grunwaldzkiej, trasa linii nr 5 zaczęła prowadzić przez ulicę Nakielską, w kierunku Stomilu. Po zamknięciu linii na ul. Dworcowej w 1990 roku, linia 2 została skierowana z ul. Karpackiej na Wilczak, jednak po krótkim czasie została zastąpiona przez linię 8, prowadzącą z Kapuścisk.

Warto podkreślić, że linia 5 przestała kursować na Wilczaku w 1991 roku. Od tamtego momentu w obiegu pozostały jedynie dwie linie: nr 3 oraz nr 8. Ten stan trwał aż do 24 listopada 2012 roku, kiedy linia nr 3 została przeniesiona na nową trasę do Dworca Głównego, wprowadzając linię 1 jako zamiennik. Z kolei od stycznia 2016 roku, na ulicę Nakielską powróciła linia 3, wydłużona aż do nowego Fordonu, podczas gdy linia 8 zniknęła z kursów na Kapuściska.

Ruch nocny przez ulicę Nakielską trwał do 7 września 1991 roku, kiedy to kursował tramwaj nocny linii 3N z Bydgoszczy Wschód. Po tej dacie nocną komunikację zastąpiły autobusy, najpierw linii 34N, potem z Dworca Głównego, a po likwidacji tej trasy, autobusy 35N (do 2016) i obecnie 36N, kursujące z centrum miasta.

Ruch autobusowy

W 1956 roku zainaugurowano kursy autobusowe wzdłuż ulicy Nakielskiej, uruchamiając linię nr 6. W 1962 roku została ona przemianowana na linię 56, która przez wiele lat stanowiła kluczowy element komunikacji autobusowej w tej lokalizacji. W zależności od potrzeb kursowały także pojazdy linii takich jak 56 bis, 101, 201 czy 34N.

W związku z budową wiaduktu nad ul. Grunwaldzką, przez ulicę Nakielską dodatkowo kursowały linie 51, 58 oraz 60. Do 2016 roku obsługa komunikacji nocnej odbywała się przez linię 35N w układzie okrężnym, natomiast aktualnie za tę funkcję odpowiada linia 36N z pętlą przy ul. Lisiej.

Nowym rozwiązaniem w 2016 roku było wprowadzenie linii 62, która wyodrębniła kursy wariantowe z linii 56, łączące Garbary z Lisia/Belma. Dodatkowo, od 2020 roku, mieszkańcy mogą korzystać z kursów linii 90, łączącej Garbary z Łochowicami.

Obciążenie ruchem drogowym

Ulica Nakielska charakteryzuje się wysokim natężeniem ruchu, będąc jednym z kluczowych szlaków komunikacyjnych w Bydgoszczy. Z pomiarów wykonanych w 2006 roku wynika, że w godzinach szczytu przejeżdża przez nią do 1100 pojazdów na godzinę. Największe obciążenie występuje na odcinku między rondem Grunwaldzkim a skrzyżowaniem z ul. Widok.

Na zachód od tego obszaru zaobserwowano mniejsze natężenie ruchu, wynoszące około 600 pojazdów na godzinę, co pokazuje znaczenie tego odcinka w kontekście komunikacyjnym w mieście.

Zabudowa

Ulica Nakielska, znajdująca się we wschodniej części miasta, prowadzi przez Wilczak. Do 1920 roku teren ten nosił cechy podmiejskiego osiedla industrialnego, jednak wraz z rozwojem zabudowy miejskiej sytuacja ta uległa zmianie. W tym rejonie pierwotnie powstawały skromne parterowe domki, które od końca XIX wieku zaczęły być zastępowane przez bardziej złożone kamienice czynszowe, charakteryzujące się architekturą zbliżoną do tej występującej w Śródmieściu Bydgoszczy.

W 1927 roku Zarząd Główny Polskiego Czerwonego Krzyża, który od 1921 roku był właścicielem folwarku, przystąpił do parcelacji pozostałości. Na miejscu, gdzie wcześniej znajdowało się siedziba folwarku, powstało nowe osiedle mieszkaniowe, a łącząca je ulica, pierwotnie nazwana Jary, została przemianowana na ul. Czerwonego Krzyża. Warto zwrócić uwagę na obiekty zbudowane w okolicy ul. Nakielskiej za czasów pruskich, takie jak zbór ewangelicki, szkoły ewangelickie i katolickie, a także willa pod numerem 47 projektu Fritza Weidnera, gdzie m.in. funkcjonowała ochronka dla dzieci oraz zabudowania Fabryki Obrabiarek do Drewna, w pobliżu której była willa jej właściciela, Carla Blumwe.

W okresie międzywojennym, pomiędzy ulicą Nakielską a Kanałem Bydgoskim, wzniesiono stadion miejski im. Idziego Świtały, który działał w latach 1920-1927. Obiekt stał się miejscem działalności Klubu Sportowego „Gwiazda”, założonego 25 kwietnia 1920 roku. Również w 1956 roku, na tym terenie, utworzono największe w mieście kąpielisko, które obejmowało 4 hektary terenu, na którym znajdowały się odkryte baseny, brodziki dla dzieci, solarium oraz miejsca gastronomiczne. Kąpielisko było funkcjonujące do lat 80. XX wieku, a w bliskim sąsiedztwie, w 2009 roku oddano do użytku pierwszą w mieście marinę na Kanale Bydgoskim.

W wyniku przyłączenia w 1954 roku przedmieścia Prądy do Bydgoszczy, proces urbanizacji peryferyjnych części ulicy nabrał tempa. W 1961 roku Miejska Rada Narodowa podjęła decyzję o wydzieleniu na zachodnich obszarach Bydgoszczy, w tym na Miedzyniu i Jarach, kilku tysięcy działek budowlanych przeznaczonych na budownictwo indywidualne.

W sąsiedztwie ul. Nakielskiej, na zachód od ul. Czerwonego Krzyża, zaczęły powstawać nowe osiedla jednorodzinne. Wzniesiono również nowoczesne szkoły, sklepy oraz kościoły, w tym NMP z Góry Karmel (1980) oraz bł. Michała Kozala (1995).

12 października 1986 roku, na skutek nieroztropności przy produkcji w nielegalnej wytwórni materiałów pirotechnicznych w jednym z mieszkań przy ul. Nakielskiej 27, doszło do tragicznego wybuchu, w którym zginęły trzy osoby. Budynek, w którym miało to miejsce, został rozebrany.

W 2017 roku, na miejscu byłego basenu, otwarto centrum handlowe. W tym samym roku odbudowano elewację budynku pod nr 29 oraz powstała nowa plomba przy ul. Nakielskiej 37. Natomiast w 2018 roku usunięto parterowy budynek nr 46, co otworzyło drogę do rozpoczęcia budowy sześciopiętrowego bloku w 2019 roku. W latach 2020-2021 restaurowano elewację budynków pod numerami 13, 15, 17, 19, 21 oraz 25.

W 2022 roku przy ul. Nakielskiej 190 zrealizowano nowy „Park Handlowy”, który stał się własnością cukierni „Staropolska”.

Miejsca i obiekty

W pobliżu ulicy Nakielskiej można znaleźć szereg interesujących miejsc i obiektów, które przyciągają mieszkańców oraz turystów. Warto zaznaczyć, że w okolicy istnieją liczne atrakcje, które warto zobaczyć.

Jednym z nich są Planty nad Kanałem Bydgoskim, które zajmują powierzchnię 47 ha, co czyni je drugim co do wielkości parkiem w Bydgoszczy. Jest to niezwykle malownicze miejsce, idealne na spacery czy wypoczynek.

Nieopodal znajduje się także Centrum Handlowe „Rondo”, zbudowane w 1999 roku. Było to pierwsze miejsce w Bydgoszczy, które wprowadziło koncept hipermarketów. Jest to więc istotny punkt na mapie zakupowej miasta.

Warto również zwrócić uwagę na Kościół Miłosierdzia Bożego w Bydgoszczy, który został wzniesiony w 1905 roku. Wcześniej był neogotyckim zborem ewangelickim, obecnie pełni funkcję świątyni katolickiej, co czyni go cennym obiektem religijnym.

W pobliżu znajduje się także Park Hotel, to trzypoziomowy hotel, który usytuowany jest tuż obok śluzy IV na Kanale Bydgoskim, co dodaje mu uroku oraz sprzyja turystyce wodnej.

Kolejnym interesującym obiektem jest Willa, zaprojektowana przez Fritza Weidnera, która powstała z inicjatywy Wilhema Blumwe i była pierwotnie przeznaczona na przedszkole w 1898 roku, znajdująca się pod adresem Nakielska 47. To cenny przykład architektury z epoki.

Wróćmy jednak do Fabryki Obrabiarek do Drewna, która charakteryzuje się długą historią – istnieje od 1865 roku. Jest jednym z najstarszych bydgoskich przedsiębiorstw zajmujących się produkcją maszyn do obróbki drewna.

Nie można również pominąć zabytkowej Willi Carla Blumwe w Bydgoszczy, która jest poprzemysłowym budynkiem, zaadaptowanym na potrzeby nowych technologii i funkcji. Związana z rodziną Blumwe stanowi istotny element historii miasta.

W sąsiedztwie ulicy Nakielskiej znajduje się Klub Sportowy Gwiazda oraz marina Gwiazda, położona nad pięknym Kanałem Bydgoskim, co czyni to miejsce doskonałym do uprawiania sportów wodnych i rekreacji.

Warto również wspomnieć o Kościele bł. Michała Kozala Biskupa i Męczennika, który znajduje się w trakcie budowy od 1995 roku, stanowiąc tym samym ważny element lokalnej społeczności.

W ramach edukacji i kultury na ulicy Nakielskiej mieści się Zespół Szkół nr 1 im. Bartłomieja z Bydgoszczy oraz Zespół Szkół nr 23. Te instytucje odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu przyszłych pokoleń.

Na końcu, nie można zapomnieć o nawiązaniach historycznych na ul. Nakielskiej, jak Budynek nr 13, pochodzący z końca XIX wieku, którego elewacja zachowała historyczne detale, oraz budynek nr 22 z 1902 roku, który został wpisany do gminnej ewidencji zabytków.

Budynek nr 25 z około 1895 roku wyróżnia się bogato zdobioną fasadą oraz oryginalnymi drewnianymi drzwiami wejściowymi, a na I piętrze znaleźć można rzeźbę rzymskiej bogini Fortuny. Te wszystkie elementy czynią ulicę Nakielską wyjątkowym miejscem w Bydgoszczy.

---

Oceń: Ulica Nakielska w Bydgoszczy

---