Ulica Kujawska w Bydgoszczy

---

Położenie

Ulica Kujawska w Bydgoszczy to istotny szlak komunikacyjny, który przebiega w kierunku południe-północ. Rozpoczyna się od Ronda Bernardyńskiego i kończy na skrzyżowaniu z al. Jana Pawła II. Jej długość wynosi około 1,6 km, a cała ulica jest częścią drogi krajowej nr 25.

Ta główna arteria komunikacyjna łączy ze sobą różne obszary Bydgoszczy, w tym Stare Miasto oraz Śródmieście, a także południowe osiedla miasta zlokalizowane na tzw. Górnym Tarasie.

W kierunku południowym, ulica rozciąga się na granicy kilku jednostek urbanistycznych, wśród których znajdują się:

• Szwederowo,
• Wzgórze Wolności,
• Bielice.

Historia

Ulica Kujawska w Bydgoszczy to nie tylko droga, ale także ważny element historii regionu. Stanowi starożytny trakt komunikacyjny, który łączył Bydgoszcz z regionami Kujaw, umiejscowionymi na południe od Puszczy Bydgoskiej. Już przed lokacją miasta, naszą ulicą podróżowano w kierunku Inowrocławia. Jej przebieg był uzasadniony geograficznie, ponieważ w tym miejscu istniał wąwóz, który umożliwiał pokonanie różnicy wysokości wynoszącej 25 m, co miało istotny wpływ na rozwój komunikacji w regionie.

Tuż przy trakcie, blisko Brdy, w XIII wieku powstała pierwsza bydgoska świątynia pod wezwaniem św. Idziego, która mogła być ufundowana przez księcia kujawskiego Kazimierza. Charakterystyczny przebieg drogi, który dzisiaj pokrywa się z obecną ulicą, można zobaczyć na najstarszym planie Bydgoszczy, stworzonym w 1657 roku przez szwedzkiego kwatermistrza Erika Dahlbergha. Droga prowadziła do Bramy Kujawskiej, umożliwiając tym samym przekroczenie Brdy mostem i kontynuowanie podróży na północ w stronę Gdańska.

W XVII i XVIII wieku ulica ta łączyła Bydgoszcz z okolicznymi folwarkami i wsiami, takimi jak Rupienica, gdzie przekraczano potok Niziny, oraz Glinki, prowadząc przez Puszczę Bydgoską do Przyłęk i Jeziora Jezuickiego. Mapa regionu z lat 1796-1802 autorstwa Schroettera, wykonana na podstawie pomiarów geodezyjnych, obrazuje ten stan rzeczy w tamtych czasach.

Początkowo jedynie północna część ulicy znajdowała się wewnątrz granic administracyjnych Bydgoszczy. Fragment na Przedmieściu Kujawskim włączono do miasta w 1800 roku, a po 1867 roku fragment na terenie Bielic do potoku Niziny. W wyniku zmian administracyjnych po roku 1920, włączenie do Bydgoszczy wielu podmiejskich gmin, w tym Szwederowa i Bielice Nowe, sprawiło, że ulica Kujawska zyskała status drogi miejskiej na całej swej długości.

W latach 1870–1872 zbudowano ulicę Bernardyńską, która przy pomocy mostu żelaznego połączyła ulicę Kujawską ze Śródmieściem Bydgoszczy. Dzięki temu szlak komunikacyjny na ulice Kujawską nabrał nowego znaczenia. W okresie międzywojennym, nawierzchnia ulicy była brukowana kamieniem polnym, nie miała chodników dla pieszych, a fragment za posesją nr 117, należący do Zgromadzenia Ducha Świętego, był wysypany tłuczniem kamiennym. W tym czasie północny odcinek ulicy był wyposażony w oświetlenie gazowe.

Od ul. Marii Konopnickiej do ul. Karpackiej znajdowała się równoległa ulica Sieradzka, usytuowana w wąwozie, na niższym poziomie. Zarówno w czasach pruskich, jak i po 1920 roku, ulica Kujawska biegła od Zbożowego Rynku do granic miasta przy Puszczy Bydgoskiej. W latach 80. XX wieku zbudowano dwujezdniową arterię komunikacyjną, ul. Niziny, co przekształciło ulicę Kujawską do dwujezdniowej, ponieważ stała się częścią trasy N-S, przecinającej Bydgoszcz. W ówczesnym czasie, dokonano znacznej modernizacji ulicy, poszerzając ją do dwóch jezdni, gdzie każda miała po trzy pasy. Równoległa ulica Sieradzka została zlikwidowana, a w jej miejscu wzniesiono rondo Kujawskie z przejściami podziemnymi, które jednak nigdy nie były użytkowane, a ich rozbiórka rozpoczęła się po 20 marca 2019 roku.

W 2005 roku, po śmierci Jana Pawła II, Rada Miasta Bydgoszczy nadała jego imię alei Niziny oraz południowemu odcinkowi ulicy Kujawskiej, który stanowi przedłużenie tej ważnej arterii. Właśnie w 2005 roku, w związku z powstaniem centrum handlowego Glinki, przebudowano układ drogowy w rejonie ul. Kujawskiej i alei Jana Pawła II, co zaowocowało powstaniem dwupoziomowego skrzyżowania oraz ronda Inowrocławskiego.

15 listopada 2022 roku, w bliskim sąsiedztwie Ronda Kujawskiego, oddano do użytku parking Park and Ride.

Nazwy

• przed 1920 – Kujawierstraße,
• 1920-1939 – Kujawska,
• 1939–1945 – Kujawierstraße,
• od 1945 – Kujawska.

Komunikacja

Ruch tramwajowy

Do roku 2020 ulica Kujawska nie miała uruchomionego ruchu tramwajowego, jednak od lat osiemdziesiątych XX wieku wiedziano, że wprowadzenie takiej linii na odcinku od ronda Kujawskiego do ronda Bernardyńskiego znacznie poprawiłoby wydajność bydgoskiej sieci tramwajowej. W 2006 roku został stworzony projekt modernizacji tego odcinka, który obejmował również budowę torowiska tramwajowego, lecz jego realizacja nie miała miejsca.

Przebudowę ulicy zaplanowano ponownie w 2015 roku w związku z planowanym powstaniem centrum handlowego Zielone Arkady. W 2017 roku podpisano umowę na dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej, która obejmowała nie tylko budowę torowiska, ale także drugiej jezdni, przebudowę dwóch rond oraz budowę dróg rowerowych i parkingów. W 2018 roku ogłoszono przetarg na wykonanie tych prac.

Pierwotnie w przetargu zgłosiło się dziesięć firm, jednak ostatecznie oferty złożyły trzy: konsorcjum składające się z firmy „Gotowski – Budownictwo Komunikacyjne i Przemysłowe Bydgoszcz”, Przedsiębiorstwo Budownictwa Drogowo-Inżynieryjnego z Torunia oraz Tor-Krak z Krakowa oferujący wykonanie prac za 167,4 mln zł. Wybrano tę ofertę na tle konkurencyjnych propozycji, m.in. PBDIM Kobylarnia SA (171 mln zł) i Trakcja PRKiI (230 mln zł), w przeciwie do wartości kosztorysowej ustalonej przez inwestora na 136,4 mln zł.

Wszyscy oferenci zobowiązali się zakończyć prace w ciągu dwóch lat od podpisania umowy, dając jednocześnie osiem lat gwarancji na zrealizowane zadania. Ostateczna umowa została podpisana 29 listopada 2018 roku. Po zakończeniu inwestycji, w jesieni 2021 roku, wzdłuż ulicy posadzono ponad 630 drzew, w tym m.in. jesiony wyniosłe oraz kasztanowce zwyczajne. Dodatkowo zrealizowano nasadzenia co najmniej 6 tysięcy krzewów i bylin, takich jak tawuły japońskie, berberysy Thunberga oraz róże okrywowe.

Na murach oporowych wykopu dla linii tramwajowej powstał w listopadzie 2020 roku mural, który jest najdłuższym w mieście, mierzącym 440 metrów. Autorem dzieła są Jan Kołodziej i Krzysztof Syruc. Pierwszy przejazd tramwaju nową trasą w ramach prób technicznych miał miejsce 14 października 2020, a kolejne nastąpiły 20 listopada 2020 roku.

W ramach prac ułożono łącznie 2424 metry pojedynczego toru, z czego 1126 metrów znajduje się na 563-metrowym odcinku ulicy Kujawskiej. Ułożono także 634 metry rozjazdów oraz 86 słupów trakcyjnych z czego 50 przy torach otwartych. Szerokość tunelu tramwajowego znajdującego się pod rondem wynosi od 11 do 27 metrów. Wprowadzenie linii tramwajowej miało miejsce 6 grudnia 2020 roku, z wcześniejszymi datami przewidywanymi na 15 listopada i 5 grudnia. Układ drogowy został oddany do użytku w późniejszym czasie, a najdłużej zwleczono z ukończeniem przebudowy zachodniej jezdni ul. Kujawskiej, która nastąpiła 16 kwietnia 2021, mimo że ostatnie prace wykończeniowe przedłużyły się do 26 czerwca 2021 roku.

Obciążenie ruchem

Ulica Kujawska stanowi jedną z głównych arterii komunikacyjnych w Bydgoszczy, która jest znacznie obciążona ruchem drogowym. W wyniku pomiarów z 2006 roku stwierdzono, że w godzinach szczytu ulicą przejeżdża około 1000 pojazdów na godzinę. W godzinach porannych oraz popołudniowych często występują zatory pojazdów.

W 2022 roku codziennie przez ulicę przemieszczało się średnio 20 tysięcy pojazdów, co jeszcze bardziej podkreśla istotę tej trasy w bydgoskiej infrastrukturze komunikacyjnej.

Zabudowa

Na północnym odcinku ulicy Kujawskiej, aż do potoku Niziny, w początkach XX wieku znajdowała się zabudowa w formie zarówno parterowych, jak i piętrowych domów, które otaczały ogrody na tyłach posesji. Większość z tych budynków zniknęła na skutek modernizacji, jakie miały miejsce w latach 80. XX wieku. Obecnie jedynie pierzeja kamienic oraz domów po zachodniej stronie ulicy, pomiędzy rondem Bernardyńskim a Kujawskim, pozostaje jako świadek przeszłości.

W tej zabudowie warto szczególnie wyróżnić zabytkową kamienicę znajdującą się pod adresem ul. Kujawskiej 4. Została ona zbudowana w 1890 roku jako willa Kollwitzów w oparciu o projekt Józefa Święcickiego. Budynek przeszedł przebudowę w 1904 roku, a obecnie jest wpisany do rejestru zabytków. Znajduje się tam siedziba Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej. W 2017 roku zrealizowano renowację drewnianych elementów wnętrza, obejmującą balustrady, schody oraz herb.

W związku z planowaną budową linii tramwajowej, w 2016 roku miały miejsce wyburzenia kolejnych obiektów. Wśród nich były budynki numer 18, 30 i 40. Dalsze prace wyniszczające miały miejsce w lutym 2019 roku, kiedy to w ramach przygotowań do budowy linii tramwajowej, wyburzono budynki między rondem Kujawskim a stacją benzynową, w tym obiekty o numerach 53, 55, 57 oraz 61.

W ramach realizacji projektu budowy linii tramwajowej w 2020 roku, odtworzono schody, które łączyły ulicę Kujawską z promenadą na Wzgórzu Wolności, co przyczyniło się do poprawy komunikacji w tym rejonie.

---

Oceń: Ulica Kujawska w Bydgoszczy

---