Kościół Miłosierdzia Bożego w Bydgoszczy

---

Położenie

Kościół Miłosierdzia Bożego usytuowany jest w malowniczym rejonie ulicy Nakielskiej, która znajduje się w zachodniej części Bydgoszczy. Obiekt znajduje się na osiedlu Wilczak, otoczonym przyrodą i spokojem. Warto również zauważyć, że kościół leży w obrębie pięknego parku nad Kanałem Bydgoskim, co dodaje temu miejscu wyjątkowego uroku.

Historia

Budowa kościoła stanowiła istotny element w kontekście dynamicznego rozwoju architektury ewangelickiej w Bydgoszczy oraz jej okolic, szczególnie na przełomie XIX i XX wieku. W tym okresie na tym terenie powstało osiem zborów ewangelicko-unijnych, głównie w stylu neogotyckim, wybudowanych z czerwonej cegły.

Ewangelicy z dzielnicy Wilczak należeli do parafii na Okolu aż do roku 1898. To wtedy zainicjowano starania o wydzielenie własnej parafii, co zostało zrealizowane w 1900 roku, obejmując terytoria Wilczaka, Miedynia oraz część Prądów. Kolejnym krokiem było zdobycie parceli pod budowę kościoła położonej między ulicą Nakielską a Kanałem Bydgoskim. Tam w latach 1902-1904 zbudowano pastorówkę, która niestety nie przetrwała do dzisiaj.

Wysiłki pierwszego proboszcza Bóttichera oraz rady parafialnej, złożonej z prominentnych członków społeczności, zaowocowały sukcesem w realizacji projektu kościoła. Projekt, stworzony przez Ismara Hermanna, królewskiego okręgowego inspektora budowlanego, powstał w 1904 roku. Po jego wykonaniu został on przesłany do Berlina, gdzie uzyskał aprobatę Ministerstwa Robót Publicznych dzięki Friedricha Oskara Hossfeldowi – architektowi odpowiedzialnemu za nadzór budownictwa sakralnego w pruskim zaborze.

Jednocześnie zrealizowano projekt już nieistniejącego kościoła ewangelickiego pw. Marcina Lutra dla parafii Szwederowo. Prace budowlane prowadził bydgoski przedsiębiorca Carl Rose. Wznoszenie głównej bryły kościoła zakończono w 1905 roku, a prace wykończeniowe kontynuowano do roku 1906.

Świątynia pełniła rolę miejsca modlitwy dla niemieckiej wspólnoty kościoła ewangelicko-unijnego aż do 1945 roku, chociaż jej najbardziej intensywny rozwój przypadł na czas przed wybuchem I wojny światowej. Ostatnim proboszczem, który piastował swoją funkcję w latach 30. i zapewne do 1945 roku, był pastor Hans Staffehl, który równocześnie zarządzał parafią na Okolu.

Po ustąpieniu Niemców ze Bydgoszczy, kościół doznał znacznej dewastacji. 2 lutego 1945 roku, władze miejskie, reprezentowane przez Komitet Obywatelski Miasta Bydgoszczy, przekazały kościół parafii Św. Trójcy dla potrzeb katolików, a jego poświęcenie miało miejsce 15 czerwca 1945 roku. Na początku nowa świątynia służyła jako kościół filialny dla mieszkańców Wilczaka oraz Jarów.

24 sierpnia 1946 roku ks. kard. August Hlond wydał dekret ustanawiający z dniem 1 października 1946 roku nową parafię Miłosierdzia Bożego, a proboszczem został ks. Feliks Małecki, który sprawował tę funkcję aż do 1982 roku. Wówczas to przystąpiono do dostosowania wnętrza kościoła do katolickiej liturgii, zmieniając całkowicie wystrój. Nowe organy, trzy ołtarze (główny, Matki Boskiej Ostrobramskiej oraz św. Antoniego – wszystkie autorstwa rzeźbiarza Kazimierza Lipińskiego) oraz pięć konfesjonałów stały się częścią nowego wyposażenia świątyni. Usunięto także boczne empory, zachowując jedynie tę przy głównym wejściu.

W dniu 7 grudnia 1947 roku wprowadzono ołtarz główny w formie ludowego tryptyku dębowego, na którym umieszczono lipowe płaskorzeźby przedstawiające Jezusa Miłosiernego, Andrzeja Bobolę oraz Marię Magdalenę. Na ambonie również znajdowała się płaskorzeźba Jezusa z Marią i Martą. Poza wymienionymi ołtarzami, K. Lipiński wykonał również figurę Najświętszego Serca Jezusowego.

Obecnie kościół zachował swoją pierwotną bryłę zewnętrzną, jednakże zniknęło otoczenie parkowe z wytyczonymi alejkami oraz rozległymi trawnika, które niegdyś rozciągały się w kierunku Kanału Bydgoskiego.

Architektura

Kościół Miłosierdzia Bożego, usytuowany w Bydgoszczy, zrealizowany został w neogotyckim stylu, który dominował w architekturze sakralnej w tym regionie na początku XX wieku.

Obiekt ten ma charakter trójnawowy, o wymiarach 34,9 × 18,4 m oraz układzie bazylikowym. Jego fundamenty są oparte na planie krzyża łacińskiego, z zamykającym trójbocznie prezbiterium, które jest skierowane w stronę północy.

Korpus kościoła składa się z szerokiej nawy głównej, przedłużonego prezbiterium oraz transeptu, który ma krótkie ramiona. Frontowa elewacja budowli jest zdominowana przez wysoka, masywną wieżę, która wieńczy wysoki iglicowy hełm, nadając całości imponujący charakter.

Nie można nie zauważyć dużej dekoracyjności świątyni, której elewacje są wzbogacone różnorodnym układem blend, ślepymi maswerkami, fryzami oraz sterczynami. Uskokowe skarpy na ścianach zewnętrznych transeptu podkreślają neogotycki styl budowli. Otaczające gładkie ceglane ściany w ciepłym czerwonym odcieniu kontrastują z bielą wytynkowanych płycin oraz blend.

W elewacji frontowej można dostrzec ostrołukowy portal, w którym znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca Chrystusa Dobrego Pasterza. Nad tym portalem zrealizowano mozaikę z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej, co dodatkowo podkreśla religijny charakter świątyni.

Warto również zwrócić uwagę na zachowane w wejściu drzwi, które są wyposażone w dekoracyjne, kutymi zawiasami oraz zamkiem zdobionym roślinnym motywem, co świadczy o dbałości o szczegóły w każdym elemencie architektury.

Wnętrze

Wnętrze kościoła zachwyca swoją architekturą i detalami, które wskazują na bogatą historię tego miejsca. Początkowo nad wejściem oraz po bokach nawy głównej znajdowały się empory, jednak do dzisiaj przetrwała jedynie empora południowa. Empory boczne zostały usunięte w wyniku przebudowy po 1945 roku.

W nawie głównej zastosowano strop drewniany w formie kasetonowej, co stanowi ważny element dekoracyjny wnętrza. W 2022 roku zakończono wieloletnią konserwację polichromii, co przywróciło dawną świetność tej pięknej architektury. W bocznych nawach zdecydowano się na prostsze stropy płaskie.

Przy prezbiterium uwagę przyciąga sklepienie gwiaździste, które dodaje wnętrzu elegancji i dramatyzmu. Jednym z cennych zachowanych fragmentów wystroju jest ambona, wmurowana w ścianę wschodnią prezbiterium, która zdobiona jest polichromowanymi scenami figuralnymi na ściankach, co stanowi niezwykły przykład rzemiosła artystycznego z minionych lat.

---

Oceń: Kościół Miłosierdzia Bożego w Bydgoszczy

---