Bartodzieje (Bydgoszcz)

---

Położenie

Jednostka urbanistyczna Bartodzieje zlokalizowana jest w centralnej części miasta, co czyni ją jednym z kluczowych osiedli na tzw. Dolnym Tarasie Bydgoszczy. Południową granicę osiedla wyznacza rzeka Brda, oddzielająca je od pobliskiego osiedla Kapuściska. Od wschodu oraz częściowo północnej strony Bartodzieje sąsiadują z osiedlem Bydgoszcz Wschód. Z kolei od północnego zachodu znajduje się Osiedle Leśne, a od zachodu graniczy z Bielawami. W przeszłości Bartodzieje miały również sąsiedztwo ze Skrzetuskiem, którego terytorium zostało podzielone pomiędzy Bartodzieje a Bielawy.

Osiedle wpisuje się w fizyczno-geograficzny kontekst makroregionu Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka, a dodatkowo należy do mezoregionu Kotliny Toruńskiej i mikroregionu Miasta Bydgoszczy. Jego południowe obrzeża znajdują się w obrębie Miejskiej Doliny Brdy, na terasie I-II o wysokości około 30–40 m n.p.m. Część środkowa osiedla jest usytuowana na terasie III (43 m n.p.m.), zaś północna osiąga wysokość na piaszczystej terasie VI (54 m n.p.m.). Teren cechuje się łagodnym nachyleniem z północnego kierunku ku południu.

Granice pomiędzy terasami nie są wyraźnie zaznaczone, wyjątek stanowią północne obrzeża Bartodziejów, gdzie przebiega granica pomiędzy plejstoceńską pradoliną Wisły a holoceńską doliną Brdy. W południowej części osiedla znajdują się iły trzeciorzędowe, które w obszarze płytko (0,8–2 m) leżące na spodzie, lokalnie mogą być odsłonięte (w rejonie jez. Balaton) przez erozję wywołaną przez wody płynące, które zmyły powierzchniowe osady czwartorzędowe.

W kontekście historycznym obecna jednostka urbanistyczna Bartodzieje obejmuje znaczną część obszaru gminy Bartodzieje Wielkie, która została włączona do miasta Bydgoszczy 1 kwietnia 1920 roku, oraz zachodni fragment gminy Kapuściska Małe, również włączony w tym samym okresie.

Ludność

W 1970 roku społeczność Bartodziejów liczyła 10 tysięcy mieszkańców, co stanowiło istotny punkt wyjścia dla dalszego rozwoju tej dzielnicy. Po upływie dwóch dekad, w 1990 roku, liczba mieszkańców wzrosła do 29,7 tys., co można przypisać intensywnej urbanizacji oraz rozbudowie nowych osiedli mieszkaniowych.

Jednak w następnych latach nastąpił proces stopniowego spadku liczby ludności. W 1998 roku populacja wynosiła 28,4 tys. osób, a do 2007 roku zmniejszyła się do 24,4 tys. mieszkańców. Od 2007 do 2012 roku liczba ludności utrzymywała się na tym samym poziomie, wynosząc 24,4 tys. osób.

Na początku 2018 roku liczba osób zameldowanych na stałe wynosiła 23 864, a według danych z września 2024 roku, liczba ta spadła do 20 893.

Historia osiedla

Wieś królewska starostwa bydgoskiego znajdowała się w końcu XVI wieku w granicach powiatu bydgoskiego w województwie inowrocławskim. Teraz osiedle Bartodzieje, które ma swoje korzenie w dawnej wsi Bartodzieje Wielkie (niem. Gross Bartelsee), na początku XX wieku liczyło 331 mieszkańców. W 1920 roku dokonano przyłączenia tej miejscowości do Bydgoszczy.

Istnieje kilka teorii dotyczących pochodzenia nazwy „Bartodzieje”. Jedna z nich sugeruje, że wyraz ten nawiązuje do słów „bardo” bądź „bata”, odnoszących się do rodzaju broni, wytwarzanej na tym terenie. Z kolei inna teoria postrzega tę nazwę w kontekście bartnictwa, co wynika z dużej liczby pszczelarzy, którzy niegdyś zamieszkiwali ten region.

W obrębie osiedla wydobywano także glinę, co pozostawiło trwały ślad w krajobrazie do dziś, jak na przykład staw Balaton, który powstał na obszarze wyrobiska glinianego.

W roku 1965 zaprezentowano plan ogólnego rozwoju oraz transformacji tej lokalizacji w nowoczesną dzielnicę mieszkalną. Wcześniej dominowały tu głównie gospodarstwa rolne. W obrębie jedynej infrastruktury przemysłowej zlokalizowanej w Bartodziejach, szkoły oraz lokale gastronomiczne rozmieszczone były przeważnie w rejonie ulicy Fordońskiej.

Inwestycje mieszkaniowe

W 2019 roku Spółka JHM Development złożyła wniosek o pozwolenie na budowę obiektów usytuowanych u zbiegu ul. Fordońskiej oraz Żabiej. Inwestycja przewiduje stworzenie kompleksu o nazwie Aura Towers, który ma obejmować trzy budynki mieszkalne, w tym dwa o wysokości 16 pięter i jeden siedmiopiętrowy, sąsiadujące z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad oraz arkady biznesowej o łącznej wysokości 45 metrów.

W 2020 roku zakończono również budowę innego obiektu mieszkalnego o nowoczesnej segmentowej konstrukcji przy ul. Ceramicznej, znajdującego się w pobliżu zbiornika „Balaton”. Ten dziesięciopiętrowy budynek osiąga wysokość 35 metrów, podczas gdy zachodnia część, sąsiadująca z domkami jednorodzinnymi, ma jedynie trzy piętra. W tym samym roku zlecono budowę dwóch pięciokondygnacyjnych budynków przy ul. Swarzewskiej, które miały 90 mieszkań. Projekty tych budynków wyłoniono drogą konkursu architektonicznego, a ich realizację zakończono w 2022 roku.

Rok 2024 przyniesie zakończenie prac nad dziesięciopiętrowym budynkiem w rejonie ul. Gajowej oraz dalszy rozwój w okolicach Bartodziejów, gdzie planowane są nowe osiedla w rejonach ulic Fordońskiej, Ceramicznej i Cegielnianej.

Rekreacja

W Bartodziejach, obszarze zajmującym 9 hektarów terenów zieleni, znajduje się wiele możliwości do rekreacji na świeżym powietrzu. Na szczególną uwagę zasługuje akwen Balaton, który otoczony jest atrakcyjnym bulwarem oraz przestronnymi terenami zieleni. Dodatkowo, w odległości około 1 km od tej lokalizacji, znajdują się Bydgoszcz Wschód oraz dostęp do Lasu Gdańskiego. Na południowej granicy osiedla przepływa malownicza rzeka Brda, wzdłuż której planowana jest budowa bulwaru oraz ścieżki rowerowej. Obszar nadrzeczny, rozciągający się na powierzchni około 4 ha, ma potencjał na bycie atrakcyjnym miejscem rekreacyjnym, które przyciągnie rodziny z różnych części miasta.

Obiekty sportowe

Na terenie osiedla znajduje się wiele obiektów sportowych, które sprzyjają aktywnemu trybowi życia. Do najważniejszych z nich należy kryty basen, zlokalizowany przy Zespole Szkół Medycznych na ulicy Swarzewskiej. W regionie można również korzystać z kompleksu Orlik 2012, który oferuje wiele możliwości sportowych, takich jak boiska do piłki nożnej, a także korty tenisowe. Dodatkowo, można uprawiać strzelectwo w zlokalizowanej tu strzelnicy oraz cieszyć się czasem spędzonym na wodzie w przystani żeglarskiej na Balatonie.

Drogi rowerowe

Osiedle Bartodzieje może pochwalić się rozbudowanymi drogami rowerowymi, które biegną wzdłuż alei Stefana Wyszyńskiego oraz ulicy Kamiennej. Studium transportowe Bydgoszczy wskazuje na planowaną rozbudowę tras rowerowych, w tym budowę pasów rowerowych wzdłuż ulic Skłodowskiej-Curie i Łęczyckiej. Wzdłuż brzegu Brdy zaplanowana jest także budowa drogi rowerowej, która połączy Stare Miasto z Fordonem nad Wisłą. Szczególną atrakcją w tym kontekście będą Planty nad Brdą, które zachęcają do relaksu i aktywności fizycznej.

Ochrona przyrody

W Bartodziejach można spotkać kilka pomników przyrody, które są cennym elementem lokalnego krajobrazu. Szczególnie wyróżniają się one w rejonie ulicy Fordońskiej, gdzie znajdują się takie gatunki roślin jak katalpa zwyczajna oraz perełkowiec japoński. Te naturalne ozdoby przyczyniają się do bioróżnorodności i podnoszą walory estetyczne całego osiedla.

Ulice na Bartodziejach

Na terenie Bartodziejów w Bydgoszczy znajduje się wiele ulic, które pełnią ważną rolę w codziennym życiu mieszkańców. Oto niektóre z nich:

• Aleja Kardynała Stefana Wyszyńskiego,
• Armii Krajowej,
• Bałtycka,
• Bartosza Głowackiego,
• Boczna,
• Braniewska,
• Cegielniana,
• Ceramiczna,
• Darłowska (w 2017 utwardzona kosztem 289,8 tys. zł),
• Drawska,
• Fordonska,
• Fromborska,
• Gajowa,
• Gdyńska,
• Granitowa,
• Helska,
• Huculska,
• Inwalidów,
• Kamienna,
• Kazimierza Pułaskiego,
• Kijowska,
• Kołobrzeska,
• Kostrzyńska,
• Kosynierów,
• Koszalińska,
• Kozacka,
• Księdza Piotra Ściegiennego,
• Lansjerów,
• Lęborska,
• Łęczycka,
• Mała,
• Marii Skłodowskiej-Curie,
• Mazurska,
• Morska,
• Pałucka,
• Polanka,
• Połczyńska,
• Powstańców Wielkopolskich,
• Pucka,
• Redłowska,
• Sobieszewska,
• Sopocka,
• Swarzewska,
• Sygnałowa,
• Uskok,
• Uznamska,
• Żabia,
• Żmudzka.

Ważniejsze obiekty

W Bartodziejach znajduje się wiele istotnych instytucji edukacyjnych oraz obiektów służby zdrowia, które odgrywają kluczową rolę w życiu lokalnej społeczności.

Premiowane w tej dzielnicy są jednostki oświatowe, a wśród nich możemy wyróżnić:

• Szkołę Podstawową nr 32 im. Floriana Kaji usytuowaną przy ul. Bałtyckiej, która jest częścią Zespołu Szkół 21,
• Szkołę Podstawową nr 14 im. Władysława Sikorskiego znajdującą się przy ul. Żmudzkiej,
• Zespół Szkół Handlowych przy ul. Gajowej,
• Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych, również przy ul. Gajowej,
• Zespół Szkół Samochodowych usytuowany przy ul. Powstańców Wielkopolskich,
• VIII Liceum Ogólnokształcące im. dra Emila Warmińskiego znajdujące się przy ul. Swarzewskiej,
• XII Liceum Ogólnokształcące przy ul. Kijowskiej, które aktualnie jest częścią Zespołu Szkół nr 24, umiejscowionego przy ul. Puszczykowej 11.

W Bartodziejach znajdują się również liczne parafie rzymskokatolickie, które są ważnymi miejscami dla lokalnej społeczności:

• Matki Bożej Zwycięskiej przy ul. Bartosza Głowackiego,
• Matki Boskiej Częstochowskiej usytuowana przy ul. Żmudzkiej,
• Matki Boskiej Ostrobramskiej przy ul. Kijowskiej.

Ważne obiekty służby zdrowia to:

• Przychodnia Rejonowa „Bartodzieje” zlokalizowana przy ul. Koszalińskiej,
• Kolejowa Rejonowa Przychodnia Lekarska przy ul. Bartosza Głowackiego.

Obiekty te stanowią fundament dla funkcjonowania wspólnoty lokalnej i przyczyniają się do jej dynamicznego rozwoju.

Ciekawe miejsca na Bartodziejach

W dzielnicy Bartodzieje znajduje się kilka interesujących miejsc, które warto odwiedzić. Jednym z nich jest Balaton. To bardziej niż zwykły zbiornik wodny, to dawną glinianka przekształcony w urzekający akwen, który ozdabiają fontanny, a letnie wieczory pełne są podświetlonych atrakcji. Wokół tego miejsca znajdują się urokliwe ścieżki spacerowe oraz liczne ławeczki, co czyni go idealnym punktem na relaksujący spacer. Balaton usytuowany jest między ulicami Polanką, Swarzewską oraz Skłodowskiej-Curie.

Innym godnym uwagi elementem architektonicznym są jedyne w Bydgoszczy, poza tymi mieszczącymi się na Błoniu, mrówkowce, które znane są również jako galeriowce. To niezwykłe budowle, które powstały w latach 70. XX wieku i mieszczą łącznie 464 mieszkania. Zlokalizowane są one przy ul. Skłodowskiej-Curie, a ich unikalny charakter przyciąga uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów.

Komunikacja drogowa i kolejowa

W okolicy północnej części osiedla, przebiega istotna droga krajowa nr 80, która ma kluczowe znaczenie dla komunikacji w regionie. Na zachodzie granice osiedla wyznacza droga nr 5 (E261), łącząca różne obszary i ułatwiająca dostęp do innych lokalizacji.

Wzdłuż drogi krajowej nr 80 znajduje się linia kolejowa nr 18, która łączy Kutno z Piła Główna. To bardzo ważny szlak, na którym istnieje przystanek Bydgoszcz Bielawy, co znacząco ułatwia mieszkańcom dostęp do transportu kolejowego. Dodatkowo, w tym rejonie możemy również znaleźć linię kolejową nr 201, poszerzającą możliwości komunikacyjne dla podróżującego społeczeństwa.

Komunikacja miejska

Autobusowa Dzienna

W Bydgoszczy mieszkańcy oraz turyści mogą korzystać z różnych linii autobusowych, które zapewniają efektywną komunikację w ciągu dnia. Oto lista dostępnych kursów:

• 55: Skorupki – Morska,
• 59: Błonie – Kapuściska (oznaczone kursy do Łęgnowa),
• 60: Błonie – Morska,
• 64: Barwna – Przemysłowa,
• 65: Nad Wisłą – Dworzec Leśne,
• 67: Rycerska – Łęczycka,
• 69: Tatrzańskie – Błonie,
• 71: Rekinowa – Morska,
• 77: Niklowa – Morska,
• 83: Czyżkówko – Tatrzańskie,
• 89: Tatrzańskie – Błonie.

Autobusowa Nocna

Po zmroku również dostępna jest nocna komunikacja, pozwalająca na dotarcie do wybranych lokalizacji:

• 32N: Dworzec Błonie – Tatrzańskie (w niektórych kursach kontynuacja do Łoskoń/Zajezdnia),
• 33N: Piaski – Tatrzańskie (w wyznaczonych kursach do Łoskoń/Zajezdnia).

Tramwajowa

Tramwaje są kolejnym środkiem transportu publicznego w Bydgoszczy. A oto linie tramwajowe:

• 3: Łoskoń – Wilczak,
• 5: Łoskoń – Rycerska,
• 7: Łoskoń– Kapuściska,
• 10: Niepodległości – Las Gdański P+R,
• 11: Niepodległości – Bielawy.

---

Oceń: Bartodzieje (Bydgoszcz)

---