Jary (Bydgoszcz)

---

Położenie

Osiedle Jary znajduje się w centralno-zachodniej części Bydgoszczy i zaliczane jest do osiedli tzw. Górnego Tarasu Bydgoszczy. To miejsce jest otoczone przez inne osiedla, co sprawia, że ma dogodne położenie. Od zachodu sąsiaduje z osiedlem Miedzyń, natomiast na wschodzie graniczy z Wilczakiem. W kierunku południowym sąsiedztwo stanowi osiedle Błonie, a na północy, w obrębie Kanału Bydgoskiego, sąsiaduje z Okolem.

Pod względem naturalnym, teren osiedla leży w obrębie makroregionu Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka, a bardziej szczegółowo w mezoregionie Kotliny Toruńskiej. Warto zauważyć, że część osiedla znajduje się w mikroregionie Miasto Bydgoszcz Północne, który jest położony na tarasie dolnym, osiągając około 48 m n.p.m. Z kolei południowa część, oddzielona przez Zbocze Bydgoskie, należy do mikroregionu Miasto Bydgoszcz Południowe, osiągając wyższą wysokość terenu na poziomie około 68 m n.p.m.

W kontekście historycznym, obecne osiedle Jary obejmuje zachodni fragment gminy Wilczak, która została włączona do miasta Bydgoszczy w 1920 roku.

Nazwa

Nazwa osiedla jest związana z naturalnymi uwarunkowaniami terenowymi. Odnosi się do wąwozu o stromaich zboczach, który nosi nazwę „jar”. Ta topograficzna charakterystyka jest ściśle związana z miejscem, gdzie w 1910 roku wytyczono ulicę Jary. Ulica ta obecnie stanowi wschodni odcinek ul. Czerwonego Krzyża, rozciągający się od ul. Nakielskiej do ul. Lotników.

Charakterystyka

Osiedle Jary charakteryzuje się predominującym przeznaczeniem mieszkaniowym. Granice tego obszaru wyznaczają: południowo ulica Stawowa, zachodnio linie kolejowe nr 131 oraz 356, które rozwidlają się przy ul. Madalińskiego, wschodnio ul. Lotników i Czerwonego Krzyża, a północno rzeka Stary Kanał Bydgoski. Na dolnym tarasie rozciągają się tereny parkowe wzdłuż Kanału Bydgoskiego oraz ul. Nakielska z kamienicami mieszkalnymi. Górny taras zaś zajmują rozmaite osiedla jednorodzinne oraz wielorodzinne, w tym znane osiedle Bydgoskiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego. Na osiedlu, w jego południowej części, mieści się osiedle Czerwonego Krzyża, którego zabudowa rozpoczęła się w latach 30. XX wieku oraz cmentarz parafialny Świętej Trójcy.

W centralnym punkcie osiedla, obok Centrum Kształcenia Praktycznego nr 1, znajduje się park Księżycowy, otaczają go drogi powiatowe: Czerwonego Krzyża, Nasypowa i Władysława IV.

Ludność

W latach 70. XX wieku osiedle Jary zamieszkiwało 9,1 tys. osób, a dwie dekady później ich liczba spadła do 7,0 tys. W następnych latach mieszkańców wciąż przybywało lub ubywało: w 1998 roku wyniki szacunkowe wyniosły 6,3 tys. ludności, w 2002 roku zanotowano 6,2 tys., a w 2007 roku ponownie osiągnięto 6,3 tys. osób, by w 2010 roku zredukować się znowu do 6,2 tys.

Rekreacja

Na terenie Jarów można podziwiać aż 16 ha terenów zieleni urządzonej oraz 3 ha zieleni, która nie została zagospodarowana. Głównym miejscem rekreacyjnym jest nie tylko najlepiej znany, ale także drugi pod względem wielkości park w Bydgoszczy – planty nad Kanałem Bydgoskim. Po stronie południowej Kanału znajduje się przestronny, zadrzewiony teren z asfaltowymi alejkami.

W obrębie parku znajdują się trzy historyczne śluzy: IV, V oraz VI. Na samym osiedlu dostępny jest także niewielki park Księżycowy, w którym zorganizowano staw, usytuowany u podnóża Zbocza Bydgoskiego.

W 2011 roku w Jary dostępne były różnorodne obiekty sportowe i rekreacyjne, takie jak:

• zespół typu Orlik 2012 – ulokowany przy parku Księżycowym,
• kort tenisowy – znajdujący się przy ul. Nakielskiej 70, w pobliżu Kanału Bydgoskiego,
• dwa place zabaw – umiejscowione przy parku Księżycowym oraz przy ul. Słonecznej 26.

Osiedle wyróżnia się również ścieżką rowerową, która biegnie wzdłuż Kanału Bydgoskiego. W przyszłości, zgodnie z planami transportowymi Bydgoszczy, przewidziano dalsze rozwinięcie infrastruktury rowerowej, w tym drogi wzdłuż ulicy Nakielskiej.

Historia

Dzieje osiedla Jary w Bydgoszczy sięgają XVIII wieku, kiedy to na jego terenie powstał folwark. Z czasem, na przełomie XIX wieku, wieś zaczęła się rozwijać, a obszar wschodniej części gminy Wilczak Wielki został włączony do Bydgoszczy w 1920 roku. W XIX wieku folwark został podzielony na mniejsze parcje, które zajmowali dzierżawcy, co przyczyniło się do rozwoju lokalnej społeczności.

Nowa droga prowadząca do folwarku, od ul. Nakielskiej, zyskała nazwę ulicy Jary w 1910 roku. W 1937 roku obszar ten liczył już 23 parcele, z czego osiem pozostawało pustych. W 1921 roku, Zarząd Główny Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie stał się właścicielem pozostałości po folwarku Wilczak Wielki. W 1927 roku PCK przeprowadził rozparcelowanie reszt majątku, co pociągnęło za sobą zmianę nazwy ulicy Jary na ul. Czerwonego Krzyża, jej wydłużenie w kierunku zachodnim oraz wytyczenie działek pod zabudowę.

Zgodnie z planem zabudowy opracowanym w 1934 roku, nowa część osiedla została zaplanowana na południe od ul. Czerwonego Krzyża, w obszarze ograniczonym ulicami: Czerwonego Krzyża, Ostroroga, Lotników i Madalińskiego. To właśnie tutaj wytyczono sieć ulic, które zachowały swoje nazwy do dziś. Teren ten podzielono na parcele budowlane, przeznaczone dla mieszkańców, a już w latach 30. zrealizowano pierwsze domy mieszkalne jedno- i wielorodzinne.

Pełna zabudowa osiedla miała miejsce jednak dopiero po II wojnie światowej. W wyniku podziału Wilczaka Wielkiego po 1945 roku, utworzone zostały osiedla Jary oraz Wilczak, a południowy fragment osiedla przydzielono terenom Błonie, gdzie w latach 60. zrealizowano duże osiedle mieszkaniowe.

W okresie po 1956 roku, Miejska Rada Narodowa wyłoniła tereny pod zabudowę mieszkalną w osiedlu Jary, które były dogodnie uzbrojone. Na przełomie lat 60. przy ul. Nakielskiej – Słonecznej powstały budynki mieszkalne, oparte na typowych projektach, z cegły, z dachami krytymi dachówką ceramiczną.

Intensyfikacja zabudowy jednorodzinnej miała miejsce od 1961 roku, kiedy to bydgoska Miejska Rada Narodowa zadecydowała o przydzieleniu działek budowlanych pod budownictwo indywidualne. Niestety, nie szły za tym działania dotyczące uzbrajania terenów pod budownictwo usługowe. Główny wysiłek przedsiębiorstw uspołecznionych skupiał się na wznoszeniu osiedli na górnym i dolnym tarasie miasta oraz w dzielnicy Fordon.

W wyniku tego rozwoju w latach 70. uformowały się wyraźne kompleksy zabudowy jednorodzinnej w okolicach ulic: Słonecznej, Nakielskiej oraz Stawowej – Czerwonego Krzyża.

Rada Osiedla

Jary, w kontekście administracyjnym, tworzy z Wilczakiem jednostkę pomocniczą dla samorządu Miasta Bydgoszczy, funkcjonując jako osiedle Wilczak-Jary. Rada Osiedla znajduje się pod adresem ul. Nakielska 70.

Infrastruktura

Obiekty sakralne

W Jary znajdują się istotne miejsca kultu religijnego, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów. Wśród nich znajdują się:

• Kościół Ewangelicznych Chrześcijan,
• Cmentarz katolicki Trójcy Świętej.

Edukacja

Osiedle Jary może poszczycić się rozwiniętą infrastrukturą edukacyjną. Na jego terenie znajdują się:

• Przedszkole nr 31,
• Szkoła Podstawowa nr 13,
• Zespół Szkół nr 29,
• Zespół Szkół Muzycznych nr 2,
• Zespół Szkół Zawodowych Elektrycznych,
• Zespół Szkół Zawodowych Mechanicznych.

Komunikacja

Transport w rejonie jest dobrze rozwinięty. Przez obrzeża osiedla przebiega linia kolejowa, a także tramwaje linii 1 oraz 3, które kursują na poniższych trasach:

• 1 – Las Gdański P+R – Wilczak,
• 3 – Wilczak – Łoskoń.

Istnieje również linia autobusowa 64, łącząca Barwną z Przemysłową, prowadzącą do Bartodziejów.

Ulice na Jarach

Osiedle charakteryzuje się licznymi ulicami, które wspierają komunikację i dostęp do różnych miejsc. Oto niektóre z nich:

• gen. Antoniego Madalińskiego,
• Barwna,
• Bogusława Sujkowskiego,
• Bolesława Prusa,
• Chłodna,
• Czerwonego Krzyża,
• Drobna,
• Gwieździsta,
• Hoża (w 2017 roku utwardzona głosami mieszkańców w ramach budżetu obywatelskiego),
• Huzarska,
• Jana Brzozogłowego,
• Jasnogórska,
• Juliana Tuwima,
• Kazimierza Przerwy-Tetmajera,
• Klemensa Janickiego,
• Kornela Makuszyńskiego,
• Księżycowa (281 m; w 2017 roku utwardzona kosztem 475 tys. 105 zł),
• Mglista,
• Mikołaja Kotowicza (w 2018 roku utwardzona dzięki głosom mieszkańców w ramach budżetu obywatelskiego),
• Mroźna,
• Nasypowa,
• Pochyła,
• Pogodna,
• Tęczowa,
• Wilcza,
• Władysława IV,
• Władysława Syrokomli,
• Wrzesińska,
• Zakopiańska,
• Słupskich,
• Stanisława Bydgosty,
• Średzka,
• Marcina Orłowity,
• Ostroroga,
• Słoneczna.

---

Oceń: Jary (Bydgoszcz)

---