Park Jana Kochanowskiego w Bydgoszczy

---

Lokalizacja

Park Jana Kochanowskiego znajduje się w malowniczej części Śródmieścia Bydgoszczy, na obszarze, który został zaplanowany urbanistycznie w 1903 roku, przy wykorzystaniu koncepcji miasta-ogrodu. Jego powierzchnia wynosi 120 × 250 metrów, a granice parku wyznaczają ulice: 20 stycznia 1920 roku, aleja Adama Mickiewicza, ul. Ignacego Jana Paderewskiego oraz ul. Kołłątaja.

Warto zwrócić uwagę na bliskość do licznych placówek kulturalnych, takich jak filharmonia, teatr, szkoły oraz uczelnie muzyczne. Dodatkowo, w pobliżu znajduje się galeria pomników kompozytorów i wirtuozów, co sprawia, że park oraz jego otoczenie stanowią integralną część bydgoskiej dzielnicy muzycznej.

Historia

Park Jana Kochanowskiego to nie tylko miejsce wypoczynku, ale także ważny element historii Bydgoszczy. Jego założenie miało miejsce w 1901 roku, kiedy to dyrektor Ogrodów Miejskich, Konrad Neumann, stworzył projekt, który nadał przestrzeni nowy kształt. Powierzchnia parku wynosiła 2,8 ha i została zorganizowana w stylu angielskiego parku krajobrazowego. W ciągu lat 1903-1911 wytyczono nowe ulice, które otaczały park, a samo miejsce wzbogacone było o około 80 gatunków drzew i krzewów ozdobnych. Wśród tych roślin znajdowaliśmy głównie gatunki rodzime, które wkomponowały się w istniejące stare drzewa.

Główne wejście do parku zlokalizowane było na skrzyżowaniu ulicy Słowackiego oraz 20 stycznia 1920 roku, a centralnym punktem tej przestrzeni był duży, reprezentacyjny kwietnik, w którego środkowej części występował podwyższony teren. Sercem parku były gęste trawniki, które obsadzono różami i niskimi krzewami, a z ulicy Słowackiego prowadził pas róż otoczony krzewami.

W historii parku zaznaczył się istotny moment, jakim była uroczystość odsłonięcia pierwszego w Polsce pomnika Henryka Sienkiewicza, która miała miejsce 31 lipca 1927 roku. Zaledwie rok później, na lodowisku usytuowanym w granicach parku, rozpoczęła działalność sekcja hokejowa bydgoskiej Polonii.

W 1938 roku przeprowadzono inwentaryzację, w wyniku której zarejestrowano 84 gatunki drzew i krzewów. Na liście znalazły się takie rośliny, jak: brzoza omszona, świdła pospolita, głóg jednoszyjkowy, indygowe drzewo i wiele innych. Cechą charakterystyczną parku były wiązy górskie, dęby szypułkowe oraz klon srebrzysty, które nadawały mu niepowtarzalny charakter.

Okres II wojny światowej niestety spowodował straty w drzewostanie, co zaowocowało koniecznością wprowadzenia nowych nasadzeń po wojnie. W 1952 roku, podczas budowy szaletów publicznych, niepotrzebnie wycięto cztery dęby szypułkowe o imponującym wymiarze pnia wynoszącym 400 cm. W 1958 roku granice parku zostały lekko przesunięte na południe, co łączyło się z budową Filharmonii Pomorskiej.

W 1960 roku, w północnej części parku, zainstalowana została figura Łuczniczki. Ten ruch spowodował likwidację jednej z głównych alejek, zastąpionej prostokątnym skwerem, który miał na celu wyeksponowanie symbolu Bydgoszczy.

W 2014 roku rozpoczęto intensywne prace renowacyjne, które miały na celu przywrócenie parku jego historycznego charakteru oraz jego związku z dzielnicą muzyczną. W ramach tych prac zerwano stary asfalt na alejkach, co pozwoliło na nowe nasadzenia drzew takich jak graby, brzozy, daglezje, a także obsadzenie parkowych przestrzeni dywanami z kwiatów jednorocznych.

W parku zainstalowano nowoczesne oświetlenie oraz monitoring, a alejki zaprojektowano, aby przypominały klawiaturę fortepianu, co podkreśliło jego muzyczny charakter. W samym sercu parku powstała nowa fontanna typu „światło i dźwięk”, uruchomiona 23 maja 2014 roku. Odnowiony park, którego renowacja kosztowała 4,5 miliona złotych, został otwarty dla publiczności 13 sierpnia 2015 roku, a jedną z jego największych atrakcji jest plac zabaw dla dzieci, wyposażony w instrumenty muzyczne.

Ważnym aspektem rewitalizacji parku były kontrowersje dotyczące wycinki 43 stuletnich drzew, co spotkało się z negatywnym przyjęciem społecznym. Okazało się, że decyzja prezydenta o takich cięciach została wydana z naruszeniem prawa, co doprowadziło do jej uchwały przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze.

W 2017 roku w pniach starych drzew, które pozostały w parku, utworzono stacje bookcrossingowe, a w 2018 roku na ul. 20 Stycznia 1920 powstał mural autorstwa Juliana Nowickiego, przedstawiający dwa anioły na tle pięciolinii, co dodało kolejną artystyczną wartość temu wyjątkowemu miejscu.

Nazwy

W kontekście historycznym, ten park przeszedł przez różne etapy, przyjmując na przestrzeni lat różnorodne nazwy, które odzwierciedlają zmieniające się czasy oraz konteksty społeczne:

• Od 1910 do 1920 roku funkcjonował jako Bismarck Garten,
• W latach 1920–1939 nosił nazwę park (plac) Jana Kochanowskiego,
• W okresie 1939–1945 ponownie przyjął miano Bismarck Garten,
• Od 1945 roku przywrócono nazwę park Jana Kochanowskiego.

Jan Kochanowski, będący patronem tego miejsca, to wybitny polski poeta, który tworzył w renesansie, będąc jednym z najważniejszych przedstawicieli tego okresu w literaturze polskiej.

Pomniki

Park Jana Kochanowskiego jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych miejsc w Bydgoszczy, z wielu powodów wyróżnia się on przede wszystkim bogactwem pomników. W 1927 roku odbyła się uroczystość odsłonięcia pierwszego w Polsce pomnika Henryka Sienkiewicza, który powstał dzięki pracy prof. Konstantego Laszczki. W wydarzeniu tym uczestniczyły tysiące ludzi, w tym wiele znakomitości, wśród których był również ówczesny prezydent Polski, Ignacy Mościcki.

Od 1960 roku w parku można podziwiać „Łuczniczka”, uznawaną za najważniejszą rzeźbę publiczną w Bydgoszczy, która coraz bardziej zyskuje status symbolu miasta. W związku z bliskością Filharmonii Pomorskiej oraz Akademii Muzycznej, w parku znalazła się również kolekcja rzeźb przedstawiających wybitnych kompozytorów oraz wirtuozów muzyki poważnej.

W roku 2010 w parku umiejscowione były następujące pomniki:

• Łuczniczka, autorstwa Ferdinanda Lepcke, z 1910 roku,
• pomnik Henryka Sienkiewicza, zaprojektowany przez Stanisława Horno-Popławskiego, z 1969 roku,
• pomnik poświęcony martyrologii 50 gimnazjalistów zamordowanych 5 września 1939 roku, autorstwa Józefa Makowskiego,
• galeria pomników kompozytorów i wirtuozów w Bydgoszczy – 10 posągów oraz 5 popiersi znakomitych kompozytorów zarówno polskich, jak i zagranicznych,
• pomnik Andrzeja Szwalbe, zaprojektowany przez Michała Kubiaka, z 2007 roku.

Zieleń

Park im. Jana Kochanowskiego to wyjątkowe miejsce, które zachwyca bogatym drzewostanem, w którym dominują przede wszystkim gatunki rodzime. Wśród nich wyróżniają się dęby, graby, buki oraz jawory. Oprócz nich, w parku można zobaczyć również obce gatunki, takie jak buki czerwone czy kasztanowce białe.

Do najbardziej interesujących drzew, które można znaleźć w tym zacisznym parku, należą: kasztanowiec czerwony, buk pospolity w odmianie purpurowej oraz buk w formie stożkowej. Naturalną osłonę dla sąsiadującej z parkiem Filharmonii Pomorskiej stanowi szpaler kasztanowców czerwonych oraz grabów parasolowatych, co nadaje miejscu niepowtarzalny charakter.

W okolicy gmachu Akademii Muzycznej rosną piękne klony srebrzyste, potężne dęby szypułkowe oraz rzadkie gatunki iglaste, takie jak jedlica, sosna wejmutka oraz jałowce sabińskie.

W parku im. J. Kochanowskiego, jak również w jego pobliżu, znajduje się aż 21 okazów pomników przyrody. To osiągnięcie plasuje park na drugim miejscu wśród wszystkich bydgoskich parków pod względem liczby chronionych drzew. Poniżej przedstawiamy szczegółową listę pomników przyrody, które można tu zobaczyć:

Nr	Typ	Lokalizacja	Ilość	Obwód na rok 2011
1.	Olsza sercolistna	południowa część parku	2	172 oraz 145 cm
2.	Topola czarna	centralna część parku	2	421 oraz 510 cm
3.	Dąb szypułkowy	środkowa część parku	2	322 oraz 344 cm
4.	Kasztanowiec czerwony	około gmachu Filharmonii Pomorskiej	6	od 170 do 234 cm
5.	Głóg dwuszyjkowy	ulica H. Kołłątaja 4	1	176 cm
6.	Dąb szypułkowy o stożkowym kształcie	centralna część parku „Strażnicy”	2	brak danych
7.	Dąb szypułkowy	teren całego parku „Dęby Jana”	6	270, 283, 294, 296, 306, 312 cm

---

Oceń: Park Jana Kochanowskiego w Bydgoszczy

---