Łuczniczka (pomnik w Bydgoszczy)

Pomniki

W sercu Bydgoszczy, w przepięknym parku Jana Kochanowskiego, znajduje się niezwykła rzeźba, znana jako „Łuczniczka”. Park ten jest nie tylko zieloną oazą w miejskim krajobrazie, ale także miejscem, gdzie historia i sztuka splatają się w harmonijną całość. Rzeźba ta znajduje się naprzeciw Teatru Polskiego, co dodaje jej wyjątkowego uroku oraz sprawia, że jest częścią tętniącego życiem kulturalnym miasta.

„Łuczniczka” to nie tylko dzieło artystyczne, ale także symbol Bydgoszczy, który przyciąga liczne spojrzenia oraz fotografie odwiedzających. Jako jedna z najstarszych i najcenniejszych rzeźb, wyróżnia się swoją niepowtarzalną formą oraz znaczeniem. Warto zaznaczyć, że cztery kopie tego posągu można znaleźć w różnych miastach Niemiec, co świadczy o jej uznaniu oraz popularności poza granicami Polski.

Opis

Pomnik Łuczniczki, stworzony przez berlińskiego artystę prof. Ferdinanda Lepcke, wykonany jest z brązu i przedstawia młodą, nagą kobietę w trakcie napinania łuku. Praca ta odznacza się klasycznymi proporcjami oraz atletyczną sylwetką.

Jedynym elementem ubioru przedstawionej postaci są rzymskie sandały, które nawiązują do innej bydgoskiej rzeźby – „Przechodzącego przez rzekę”.

Posąg umieszczony jest na cokole wykonanym z różowego granitu, podkreślającego jego elegancję. Wymiary rzeźby to: wysokość 210 cm, szerokość 128 cm oraz głębokość 35 cm. Natomiast sama figura Łuczniczki ma wysokość 175 cm, obwód w biuście wynoszący 105 cm, w talii 77 cm oraz w biodrach 105 cm.

Historia

Pomnik Łuczniczki to wybitne dzieło sztuki, które powstało prawdopodobnie w 1908 roku. Rzeźba ta jest jednym z ostatnich osiągnięć uznanego artysty Ferdinanda Lepcke. Wysoka jakość artystyczna rzeźby przyciągnęła uwagę na wystawach w Monachium i Berlinie, gdzie zyskała uznanie zarówno wśród fachowców, jak i zwiedzających. Pozytywne recenzje na temat tego dzieła pojawiły się w prasie branżowej, a fotografie rzeźby zostały opublikowane w licznych czasopismach poświęconych sztuce.

W 1910 roku, podczas wystawy zorganizowanej przez Niemieckie Towarzystwo Sztuki i Wiedzy w Bydgoszczy, pomniejszona wersja Łuczniczki wzbudziła zainteresowanie lokalnej elity finansowej. Wtedy to Lewin Louis Aronsohn, bydgoski bankier żydowskiego pochodzenia i filantrop, postanowił osobiście sfinansować sprowadzenie oryginału rzeźby do Bydgoszczy. Koszt zakupu, wynoszący 7,5 tys. marek, pokrył Aronsohn, a burmistrz miasta Hugo Wolff zajął się formalnościami zakupu w Berlinie, kontaktując się z bratem zmarłego artysty, który również wykonał kilka kopii Łuczniczki.

Rzeźba przybyła do Bydgoszczy 26 sierpnia 1910 roku, a jej uroczyste odsłonięcie miało miejsce 18 października tego samego roku. Pomnik został ustawiony na Placu Teatralnym, w sąsiedztwie Teatru Miejskiego, położony w centrum kwiatowego klombu i celujący w boczną ścianę teatru, równolegle do ul. Mostowej.

Do dzisiaj pozostaje tajemnicą, kto był pierwowzorem Łuczniczki. W prasie i literaturze pojawia się wiele anegdot, według których modelką mogła być:

  • przyjaciółka fundatora, statystka bydgoskiego teatru,
  • córka Aronsohna, Julia,
  • berlińska modelka Ferdinanda Lepckego.

Na początku XX wieku oraz w okresie międzywojennym, naga figura Łuczniczki wzbudzała kontrowersje w mieście. W trakcie religijnych świąt, rzeźba była często zasłaniana parawanem lub ubierana, by nie obrażać uczuć religijnych uczestników procesji. Z kolei znana aktorka filmowa Pola Negri (Apolonia Chałupiec) była przeciwniczką pomnika. W latach 20. XX wieku, miejscy rajcy nawet podjęli decyzję o skasowaniu rzeźby. Zmiana nastąpiła, gdy prezydent Poznania, Cyryl Ratajski, zasugerował odkupienie Łuczniczki, co przyczyniło się do jej ocalenia. Rzeźba została jednak przesunięta w głąb Placu Teatralnego, bliżej rzeki, a dalej od ruchliwej ulicy.

W wyniku II wojny światowej, w 1939 roku, okupacyjne władze niemieckie ponownie przestawiły pomnik bliżej ulicy. W tej lokalizacji Łuczniczka przetrwała do 1945 roku. Podczas walk w styczniu 1945 roku, figura doświadczyła jedynie lekkich uszkodzeń, w przeciwieństwie do zniszczeń Teatru Miejskiego, który spłonął. Konserwacja rzeźby miała miejsce w maju 1948 roku i została przeprowadzona przez rzeźbiarza Piotra Trieblera.

W 1955 roku Łuczniczka została przeniesiona na skwer obok muzeum przy ul. Gdańskiej, a pięć lat później do parku Jana Kochanowskiego, na skwer przed Teatrem Polskim. Przeprowadzka związana była z planowaną budową pomnika Wdzięczności Bohaterom Armii Czerwonej na Placu Teatralnym, jednak ostatecznie do niej nie doszło. Rzeźba przeszła kolejne konserwacje w latach 1987 i 1990, podczas których wymieniono m.in. strzałę oraz cięciwę i oczyszczono powierzchnię z oznak korozji.

Z biegiem lat, Łuczniczka zyskiwała coraz większą sympatię mieszkańców Bydgoszczy oraz turystów odwiedzających miasto. W dniu 19 kwietnia 2013 roku, z okazji 667 rocznicy nadania praw miejskich, przy bydgoskiej operze odsłonięto nową wersję figury: „Łuczniczka Nova”. Jest ona smuklejsza i wyższa od pierwowzoru. Nowa rzeźba stoi na kuli, jakby zsuwała się chwilę po oddaniu strzału. Jej postać jest dynamiczna, z głową lekko odchyloną i przymkniętymi oczami. Elementy dekoracyjne wykonano z brązu, pokryto chromem, a sama figura waży 200 kilogramów oraz ma 1,8 metra wysokości (o pięć centymetrów więcej niż oryginalna Łuczniczka), a wraz z cokołem osiąga trzy metry wysokości.

Kopie Łuczniczki

Zgodnie z informacjami dotyczącymi kopii posągu Łuczniczki, oryginalny monument z Bydgoszczy zyskał kilka reinterpretacji, które można odnaleźć w różnych miastach. Poniżej przedstawiamy listę miejsc, w których znajdują się kopie tej znanej figury.

  • Coburg, rodzinne miasto Ferdinanda Lepcke, w północnej Bawarii; figura ta znajduje się w parku i jest tam obecna do dzisiaj,
  • Berlin; posąg został zakupiony na przełomie lat 1908 i 1909, pierwotnie ulokowany naprzeciw dworca w sąsiedztwie ratusza. Niestety, podczas wojen został poważnie uszkodzony, a w 1947 roku zdemontowano go i przeznaczono na złom. W 1994 roku wybuchła inicjatywa społeczna mająca na celu rekonstrukcję tej rzeźby, co zaowocowało jej ponownym umiejscowieniem w 1997 roku na Wyspie Muzeów w Kolonnadenhof,
  • Heringsdorf, na wyspie Uznam; figura zdobi park przed hotelem „Diana” i istnieje tam do dzisiaj. Warto zaznaczyć, że ta kopia należała do rodziny Ferdinanda Lepcke,
  • Wilhelmshaven; posąg został ustawiony 18 czerwca 1982 roku, z inicjatywy niemieckiej społeczności związanej z Bydgoszczą, zorganizowanej w ramach Bidegast Vereinigung. Jest to kopia bazująca na rzeźbie z Coburgu.

Wartość artystyczna

Pomnik Łuczniczki w Bydgoszczy jest powszechnie postrzegany jako wyjątkowe dzieło sztuki, które wyróżnia się swoją ogromną urodą artystyczną. Już w czasach międzywojennych doceniali to krytycy sztuki. Wojciech Rzeźniacki zauważył, że „jako motyw posągu dekoracyjnego pod gołym niebem, Łuczniczka jest dziełem wręcz niezrównanym”.

Moment, w którym postać koncentruje swoją uwagę na iluzorycznym celu strzały, pozwala artyście, zdaniem Rzeźniackiego, na odważne ukazanie nowoczesnej Artemidy w jej nagim pięknie. Napięcie mięśni to jednak nie towarzyszy usunięciu zmysłowej estetyki jej kształtów. Wręcz przeciwnie, przyjęta postawa, w jakiej Łuczniczka napina łuk, umożliwiła artyście ujawnienie całej szlachetnej harmonii oraz symetrii posągu.

Warto również podkreślić, że z figurą Łuczniczki związane jest wiele dzieł literackich, a także artystycznych, stworzonych przez lokalnych twórców, w tym pisarzy, plastyków oraz fotografów. Ta bogata tradycja świadczy o znaczeniu tego pomnika w kulturze regionu.

Symbol Bydgoszczy

Rzeźba znana jako „Łuczniczka” jest niekwestionowanym symbolem Bydgoszczy. Jej wizerunek pojawia się na różnorodnych materiałach, takich jak znaczkach, plakietkach oraz publikacjach, które są poświęcone temu miastu. Uczestnicy lokalnych konkursów, festiwali i imprez z dumą ubiegają się o statuetkę przedstawiającą „Łuczniczkę”.

W 2002 roku, honorując tę wyjątkową rzeźbę, nadano nowo wybudowanej hali widowiskowo-sportowej jej imię. Co więcej, sama rzeźba ma swoje odniesienie w nazwie drużyny futbolu amerykańskiego – Bydgoszcz Archers, co można tłumaczyć jako „Łucznicy”. Interesującym faktem jest również to, że w latach 60. XX wieku termin „Łuczniczka” odnosił się do bydgoskiej gry liczbowej.

Przypisy

  1. Małgorzata Czajkowska, Anna Tarnowska Szczuplejsza, wyższa i seksowniejsza Łuczniczka odsłonięta.
  2. Derenda Jerzy red.: Bydgoszcz w blasku symboli. Tom II. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy, 2008. ISBN 978-83-916178-0-9.
  3. Błażejewski Stanisław, Kutta Janusz, Romaniuk Marek: Bydgoski Słownik Biograficzny. Tom VI. Bydgoszcz 2000. ISBN 83-85327-58-4.
  4. Artysta zmarł 13.03.1909 r. w Berlinie na zapalenie płuc w wieku 43 lat.
  5. Rzeźniacki Wojciech: Przechadzki po Bydgoszczy. Bydgoszcz 1938.
  6. W 1918 r. został Honorowym Obywatelem Bydgoszczy.
  7. PiotrP. Winter PiotrP., JerzyJ. Derenda JerzyJ., Bydgoska Łuczniczka i jej kopie, Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy, 1996, ISBN 83-903231-4-1.

Oceń: Łuczniczka (pomnik w Bydgoszczy)

★★★★★
Średnia ocena:4.97 Liczba ocen:17