Mosty kolejowe w Bydgoszczy

---

Lokalizacja

Mosty kolejowe łączą oba brzegi rzeki Brdy, znajdując się powyżej Starego Miasta, w obrębie dzielnicy Okole. W odległości zaledwie 300 metrów na północ od mostów zlokalizowana jest stacja kolejowa Bydgoszcz Główna.

Najstarszy most wschodni służy jako część linii kolejowej nr 18, łączącej Piłę, Bydgoszcz oraz Kutno i prowadzącej w kierunku Warszawy. Z kolei przez most środkowy przebiega linia kolejowa nr 131, znana jako magistrala węglowa, która łączy Chorzów Batory z Bydgoszczą oraz Tczewem. Most zachodni obsługuje linę kolejową nr 356, łączącą Poznań Wschód z Wągrowcem i Bydgoszczą Główną.

Pod mostami, oprócz malowniczej rzeki Brdy, przebiegają również ulice: Żeglarska oraz Nadrzeczna.

Charakterystyka

Obecnie na terenie Bydgoszczy znajduje się trzy mosty kolejowe, które wyróżniają się interesującą architekturą oraz znaczeniem historycznym. Te konstrukcje to:

• most wschodni – pięcioprzęsłowa budowla o ceglanej konstrukcji łukowej. Jest oparty na czterech filarach, z których dwa spoczywają na przyczółkach umiejscowionych w nurcie Brdy. Ten obiekt powstał w 1851 roku, co czyni go najstarszym z tej grupy,
• most środkowy – również pięcioprzęsłowy, zaprojektowany w stylu swojego starszego odpowiednika, wzniesiony w 1872 roku,
• most zachodni – trzyprzęsłowa konstrukcja łukowa wykonana z żelbetu, przylegająca do mostu środkowego. W odróżnieniu od innych nie jest osadzona w nurcie Brdy, ale nawiązuje do formy swojego ceglanego odpowiednika.

W przypadku najstarszej nitki mostu można zauważyć, że oprócz torów znajduje się tam również chodnik dla pieszych. Aktualnie wiadukty dysponują zniszczonymi drewnianymi osłonami przeciwlodowymi, które obecnie porastają drzewa. Struktury mostu zostały zaprojektowane tak, aby zapewnić drożność torów: dwa z nich prowadzą z nurtem, natomiast jeden działa w kierunku przeciwnym do nurtu.

Odpowiedzialność za zarządzanie tymi obiektami spoczywa na Zakładzie Linii Kolejowych w Bydgoszczy, reprezentującym PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.

Most wschodni (1851)

Dimensyjnie, most wschodni to sklepiony, ceglany, pięcioprzęsłowy obiekt o całkowitej długości wynoszącej 80 m. Długość pomiędzy osiami skrajnych wezgłowi osiąga 59,60 m. Dwie tory zelektryfikowanej linii kolejowej nr 18, prowadzą przez most, a także łącznicę nr 745, której rozjazd nr 158 zlokalizowany jest na samym moście. Całkowita szerokość konstrukcji wynosi 10,23 m. Nawierzchnię mostu stanowi fragment drogi rozjazdowej oraz dwa tory boczne. Pojazdy kolejowe mogą poruszać się po nim z dopuszczalnym naciskiem osi dochodzącym do 20 ton. Dwa filary środkowe zlokalizowane są w nurcie rzeki, co sprawia, że szerokość szlaku żeglownego pod mostem wynosi 10 m.

Most środkowy (1872)

Środkowy most, podobny w formie do mostu wschodniego, jest także sklepiony, ceglany oraz pięcioprzęsłowy, z całkowitą długością wynoszącą 86,85 m. Prowadzi przez niego dwa tory zelektryfikowanej linii kolejowej nr 131. Konstrukcję nośną mostu tworzą sklepienia ceglane o długości odpowiednio 13,65 m, 14,55 m, 14,55 m, 14,45 m oraz 13,60 m. Długość mostu pomiędzy osiami skrajnych wezgłowi wynosi 70,85 m, a jego szerokość to 8,45 m. Środkowe filary również znajdują się w nurcie rzeki, co sprawia, że szlak żeglowy pod mostem ma szerokość 10,3 m.

Most zachodni (1895)

Most zachodni został zrealizowany jako łukowy, żelbetowy, trzyprzęsłowy, o długości całkowitej wynoszącej 90,75 m. Jego nośność opiera się na przęsłach łukowych o rozpiętości wynoszącej 12,07 m, 43,00 m oraz 11,97 m. Długość mostu pomiędzy osiami skrajnych wezgłowi to 72 m, a szerokość mostu wynosi 5,63 m, w tym chodnik dla pieszych o szerokości 1,56 m. Filary środkowe znajdują się poza nurtem rzeki, co sprawia, że szerokość szlaku żeglownego wynosi 41,7 m. Most obsługuje jednotorową linię kolejową nr 356, która łączy stacje Bydgoszcz Towarowa i Bydgoszcz Główna.

Historia

Historia mostów kolejowych w Bydgoszczy jest niezwykle fascynująca i sięga XIX wieku. Już w 1843 roku, w związku z budową Pruskiej Kolei Wschodniej, rozpoczęto starania związane z nowymi szlakami komunikacyjnymi łączącymi Berlin z Królewcem. Rząd pruski powołał specjalną komisję, której zadaniem było opracowanie różnych wariantów kolejowych dróg. Ponieważ nie uzyskano zgody na poprowadzenie kolei przez Gdańsk, zdecydowano się na trasę prowadzącą od Frankfurtu nad Odrą przez Krzyż, Piłę oraz Nakło, aż do Bydgoszczy, gdzie planowano budowę mostu nad Wisłą.

Prace budowlane zaczęły się w 1848 roku, zanim jeszcze ogłoszono ostateczną decyzję Parlamentu Pruskiego. W skali przedsięwzięcia zaangażowano kilka tysięcy robotników sprowadzonych z Berlina. W Bydgoszczy przeszkodą okazała się rzeka Brda, której pokonanie w północnych częściach Okola oraz w północno-zachodnich rejonach Bocianowa stanowiło spore wyzwanie. Działania obejmowały nawożenie tysięcy ton ziemi w celu stworzenia nasypu w okolicy dzisiejszego Placu Chełmińskiego, oraz wzmacnianie brzegów rzeki poprzez konstrukcję przyczółków, które miały podtrzymać budowę pierwszego dużego mostu ceglanego w Bydgoszczy.

Nowy most, wybudowany w latach 1849–1850, reprezentował klasyczną architekturę z tamtych czasów. Był to most ceglany, arkadowy, łukowy, składający się z pięciu przęseł opartych na czterech filarach, z dwoma podporami umieszczonymi bezpośrednio w nurcie rzeki. Most został wzniesiony na wysokości 28 metrów, co miało na celu zachowanie odpowiednich spadków torów na obszarze zróżnicowanego terenu.

Pierwszy pociąg pasażerski przejechał przez nowy most 13 lipca 1851 roku, a dwa tygodnie później miała miejsce ceremonia otwarcia linii kolejowej Krzyż Wielkopolski – Bydgoszcz, z udziałem króla Prus Wilhelma IV. W kolejnych latach liczba pasażerów znacznie wzrosła. W 1881 roku bydgoski dworzec obsłużył 224 tysiące osób oraz wyekspediował 147 tysięcy ton towarów.

W 1872 roku, w ramach budowy linii kolejowej Bydgoszcz-Inowrocław, pojawił się bliźniaczy most usytuowany na zachód od poprzedniego, zbudowany w tej samej technologii. Realizacją tego projektu zajmowało się znane na obszarze zaboru pruskiego Towarzystwo Kolei Górnośląskiej, które uzyskało koncesję na eksploatację linii. W 1886 roku linia ta została upaństwowiona, a dwa lata później na starszym moście ułożono drugi tor linii Bydgoszcz – Piła.

Następnie w 1895 roku zbudowano most żelbetonowy o konstrukcji łukowej, znajdujący się zachodniej części kompleksu mostów. Odcinek linii kolejowej z Szubina do Bydgoszczy został oddany do użytku, a w 1908 roku przedłużono go do Gołańczy. Mimo trudnych czasów, mosty przetrwały do wybuchu II wojny światowej, kiedy to w pierwszych dniach konfliktu polskie wojska wysadziły środkowe przęsło mostu wschodniego, jednak szybko je naprawiono. Ważne jest, że mosty przetrwały bez uszkodzeń dzięki zaangażowaniu kolejarzy.

W styczniu 1945 roku polskim saperom udało się oczyścić mosty z materiałów wybuchowych. Usunięto 11 ładunków o łącznej wadze 1630 kg, co pokazuje z jak dużym zagrożeniem mieli do czynienia. Po wojnie, pomimo pewnych niewielkich uszkodzeń, mosty z powodzeniem spełniają swoją funkcję i są używane do dnia dzisiejszego.

W latach 1969 i 1989 zelektryfikowano linie kolejowe, a w 2003 roku Biuro Projektów Kolejowych w Gdańsku przygotowało projekt generalnego remontu mostu środkowego i zachodniego. W kwietniu 2019 roku chodnik dla pieszych na wschodnim moście został zamknięty, a jego naprawa rozpoczęła się dopiero w grudniu tego samego roku.

Plany

Inwestycje w Bydgoszczy zmieniają oblicze miasta. W planach miasta znajduje się budowa nowego mostu, który ma powstać w bezpośrednim sąsiedztwie istniejącej przeprawy. Nowa konstrukcja będzie mogła pełnić funkcję zarówno drogową, jak i drogowo-tramwajową.

Projekt ten jest częścią większej koncepcji rozwoju infrastruktury, która ma na celu stworzenie tzw. dużej obwodnicy Śródmieścia, co znacząco wpłynie na poprawę komunikacji w tej części miasta.

---

Oceń: Mosty kolejowe w Bydgoszczy

---