Glinki (Bydgoszcz)

---

Położenie

Jednostka urbanistyczna Glinki znajduje się w południowej części Bydgoszczy, będąc zaliczana do osiedli określanych mianem Górnego Tarasu. Warto zauważyć, że Glinki sąsiadują z różnymi osiedlami. Od strony północnej graniczy z osiedlem Wzgórze Wolności, natomiast od wschodu z Bielicami oraz Lotniskiem. Dodatkowo otaczają je z północy i wschodu Wyżyny.

Granica południowa Glinek częściowo pokrywa się z granicą administracyjną miasta Bydgoszcz. Z perspektywy fizycznogeograficznej, osiedle Glinki leży w makroregionie Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka. Jest częścią mezoregionu Kotliny Toruńskiej oraz mikroregionu zwanego Miastem Bydgoszcz Południowe, którego wysokość terenu waha się od 67 do 69 m n.p.m.

Osiedle posiada również swoje korzenie historyczne, z których część przynależy do południowego fragmentu gminy Rupienica, przyłączonej w 1920 roku. Glinki obejmują także skrawek gminy Bartodzieje Małe, która również została wcielona w 1920 roku, a także mały fragment obszaru Łęgnowo I, włączonego w 1954 roku.

Charakterystyka

Osiedle Glinki, z granicami wyznaczonymi przez aleję Jana Pawła II oraz ulicę Glinki na północy i wschodzie, a także graniczącą z Puszczą Bydgoską od strony południowej, stanowi ciekawą i dynamicznie rozwijającą się dzielnicę mieszkalną. Charakteryzuje się ona willową zabudową jednorodzinną, a w jej zachodniej części można znaleźć kilkanaście 5-kondygnacyjnych bloków w obszarze Wyżyny IVb.

Nowe inwestycje budowlane, takie jak zabudowa wielorodzinna przy ul. Dąbrowa, a także placówki handlowe zlokalizowane przy alei Jana Pawła II, takie jak Makro Cash and Carry i Centrum Handlowe Glinki z hipermarketem Carrefour, znacząco wpływają na dynamikę życia w tej dzielnicy. Istniejące obiekty publiczne, w tym Urząd Celny, również wzbogacają osiedle o usługi dla mieszkańców. Warto zwrócić uwagę na historyczny al. Jana Pawła II, gdzie od lat międzywojennych znajduje się klasztor i kościół duchaczy oraz seminarium duchowne, w którego sąsiedztwie odbywa się coroczny festyn misyjny.

Nazwa

Nazwa osiedla Glinki ma swoje korzenie w naturalnych zasobach tych ziem, głównie glinie i glinie, które stanowią składniki mineralne, obecne na jego obszarze. W XIX wieku teren ten był znany z cegielni, a współczesna nazwa nawiązuje również do Rupienicy, pierwotnej gminy, która ogarniała Glinki. Folwark, przy którym powstała nazwa, zlokalizowany był w pobliżu skrzyżowania ul. Kujawskiej i al. Jana Pawła II, budząc przy tym historyczne skojarzenia z rupi oraz zmartwieniami, co również ilustruje lokalną tradycję.

Ludność

W przeszłości, w roku 1970, Glinki zamieszkiwało zaledwie 2,2 tys. osób; jednak w ciągu następnych dwudziestu lat liczba ta niemal podwoiła się, osiągając 4,9 tys. mieszkańców. Kolejne lata przynosiły dalszy wzrost: w 1998 roku liczba ta wyniosła 5,5 tys., w 2007 roku 5,6 tys., a w 2010 roku zbliżyła się do granicy 6,0 tys. osób, co wskazuje na stały rozwój dzielnicy.

Rekreacja

Na terenach Glinek znajdują się niewielkie obszary zieleni nieurządzonej, które wynoszą około 17 ha. Choć brakuje terenów zieleni urządzonej, ich deficyt rekompensuje bliskość Puszczy Bydgoskiej, która graniczy z dzielnicą od południa. Glinki nie dysponują obiektami sportowymi, ale w sąsiedztwie, na osiedlu Wyżyny, znajduje się kompleks BKS „Chemik”. Zgodnie z planami urbanistycznymi, w rejonie ulic Gniewkowskiej i Cmentarnej planowany jest park dzielnicowy o powierzchni około 9 ha.

Osiedle oferuje także ścieżki rowerowe, w tym trasę wzdłuż ul. Dobrzyńskiej oraz planowane drogi rowerowe uwzględniające ulice Kujawską, Glinki, Dąbrowa i Cmentarną. Atrakcyjne piesze szlaki turystyczne prowadzą z placu Kościeleckich przez park na Wzgórzu Wolności, oferując możliwość zwiedzania pięknych zakątków Bydgoszczy aż do Nowej Wsi Wielkiej. Na obrzeżach Glinek prowadzi szlak „Relaks” do jeziora Jezuickiego, a szlak “Komputerków” łączy Puszczę Bydgoską i jezioro Jezuickie, z pętli tramwajowej w rejonie ul. Glinki.

W latach 2019–2021 na podstawie budżetu obywatelskiego na obszarze między ul. Cmentarną, Gniewkowską i Płowiecką powstał nowoczesny tor do jazdy na rolkach i rowerach o długości 670 m, co znacząco podniosło atrakcyjność rekreacyjną tej okolicy.

Historia

Okres staropolski

Pierwsza dokumentacja dotycząca Glinek sięga roku 1551. Wtedy to wieś została umieszczona na mapie starostwa bydgoskiego. W przybliżeniu roku 1680 w okolicy mieszkał olęder, który regulował czynsz na rzecz wójta bydgoskiego. Przed rozpoczęciem wojny północnej obszar Glinek zamieszkiwały jedynie dwie rodziny, lecz już w roku 1712 osada była całkowicie wyludniona.

W 1741 mieszkaniec Bydgoszczy, wójt Stanisław Poniatowski, ojciec przyszłego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, zasiedlił tu dwóch gospodarzy – Marcina Czuca oraz Michała Pruchnau. Mieli oni obowiązek płacenia rocznie podatków w wysokości ponad 80 złotych, obejmujących czynsz oraz inne daniny, a także wykonania 6 dni pańszczyzny. Dodatkowo zobowiązani byli wspierać zwożenie siana i naprawę grobli przy bydgoskich młynach. W Glinkach rozwijano hodowlę owiec oraz uprawy na powierzchni dwóch włók. Kontrakt czynszowy przedłużano w latach 1744 oraz 1756 na kolejne 50 lat. W 1766 roku na terenie osady mieszkało już trzech gospodarzy na trzech włókach, którzy płacili roczne podatki przekraczające 180 złotych.

Osada znajdowała się na terenach w pobliżu obecnego kompleksu Makro Cash and Carry, a jej gleby były gliniaste i bardzo urodzajne, co sprzyjało uprawom rolnym.

Okres zaboru

Według spisu miejscowości rejencji bydgoskiej z 1833 roku, wskaźnik ludności Glinek wynosił wtedy 148 osób (136 ewangelików oraz 12 katolików), zamieszkujących 27 domów. Z kolei w opisie Jana Nepomucena Bobrowicza z 1846 roku wieś została zaliczona do rządowej domeny bydgoskiej. W wyniku następnych badań z 1860 roku odnotowano już 307 osób (259 ewangelików, 37 katolików oraz 11 Żydów) zamieszkujących 31 domów. W pobliskim Glinki – nadleśnictwie stacjonowało dodatkowo 35 ewangelików w 3 domach. W tym okresie najbliższa szkoła ewangelicka znajdowała się w Rupienicy, a katolicka w Bartodziejach.

W XIX wieku Glinki wchodziły w skład gminy Rupienica, której nazwa miała swoje źródło w folwarku usytuowanym nad ciekiem Niziny, w rejonie współczesnego skrzyżowania al. Jana Pawła II z ul. Kujawską. Po 1888 roku w dawnej przestrzeni folwarku Glinki rozwinęła się cegielnia bazująca na lokalnych zasobach oraz glinie.

Z tego okresu należy także wspomnieć o powstaniu osiedla Schöndorf w 1909 roku, które znajdowało się przy ul. Glinki i Rupienica. Spis ludności z 1910 roku wykazał, że na terenie Glinek istniało 33 budynki, a ich całkowita populacja wyniosła 265 osób – 212 posługiwało się językiem polskim, a 53 – niemieckim.

Gmina oraz okoliczny folwark Rupienica zostały włączone do Bydgoszczy 1 kwietnia 1920 roku, a nazwa ta figurowała na planach miejskich aż do 1973 roku. W wyniku tego, w 1921 roku Glinki pozostawały jedynie jako obszar leśnictwa poza miastem.

Okres międzywojenny

W tym czasie osiedle było częścią miejskiej gminy Rupienica. Zachodnią granicę wyznaczała ulica Kujawska, biegnąca od Zbożowego Rynku do Puszczy Bydgoskiej, znanej lokalnie jako Las Kujawski, a wschodnią – ul. Dąbrowa. Jezdnia wzdłuż ulicy Kujawskiej miała brukową nawierzchnię z kamienia polnego, nieposiadając przy tym chodników dla pieszych, natomiast za posesją należącą do Zgromadzenia Ducha Świętego, przestrzeń była wysypana tłuczniem kamiennym.

Szkoła oraz przedszkole dla gminy mieściły się przy ul. Karpackiej, w dzisiejszym obszarze osiedla Wzgórze Wolności. W 1926 roku, z inicjatywy Antoniego Zawadzkiego, kierownika szkoły i radnego Bydgoszczy, powołano Towarzystwo Obywateli Rupienicy. W następnym roku powstała Kasa Stefczyka, która obsługiwała małorolnych gospodarzy (jego twórca Franciszek Stefczyk wniósł znaczący wkład w promocję spółdzielczości rolniczej).

Na terenie gminy działało Kółko Rolnicze, które organizowało coroczne dożynki na boisku „Sokoła” VIII przy ul. Glinki 22. W 1925 roku przy ul. Kujawskiej 117 zbudowano dom prowincjalny Zgromadzenia Misjonarzy Ducha Świętego. Powstał on ze składek Polonii amerykańskiej, a jednym z przełożonych zakonu w tym czasie był ojciec ppłk Zygmunt Rydlewski CSSp., który po zamianach pozostał w Polsce w 1921 roku. W budynku usytuowana była kaplica, poświęcona w 1932 roku, a także Niższe Seminarium Duchowne, gdzie kształciło się około 70 młodych adeptów.

W latach 1928-1932 obiekt pełnił funkcje nowicjatu dla braci, później przeniesionego do Puszczykowa. Zgromadzenie wydawało kwartalnik „Posłaniec Ducha Świętego”, który traktował o misjach oraz Duchu Świętym. Mimo że bydgoski kościół farny był głównym miejscem kultu, wielu mieszkańców Glinek uczęszczało na nabożeństwa do kościoła duchaczy.

W okresie lat 30. do dziś przetrwały budynki murowane, w tym m.in. przy ul. Kujawskiej 129 (kiedyś rakarnia) oraz zabudowy przy ul. Glinki (14-28), które zbudowano w 1909 roku dla niemieckich kolonistów.

Okres powojenny

Po zakończeniu drugiej wojny światowej, w roku 1946, kardynał August Hlond, prymas Polski, powołał do życia parafię pw. Ducha Świętego przy ul. Kujawskiej w Bydgoszczy, zarządzaną przez misjonarzy. W 1976 roku w klasztorze duchaczy zainaugurowano Wyższe Misyjne Seminarium Duchowne Zgromadzenia Ducha Świętego w Bydgoszczy.

W kolejnych dekadach, od lat 50. XX wieku, w okolicy zaczęło się intensywne budownictwo mieszkaniowe. Plany urbanistyczne opracowane w 1964 określiły powstanie jednostki urbanistycznej Glinki, składającej się z terenów dawnej gminy Rupienica.

Od 1970 roku miasto starało się wydzielić działki pod nowe inwestycje budowlane, co zaowocowało powstaniem osiedli jednolitych, w tym m.in. w obszarze północnym między ul. Cmentarną a Zelwerowicza oraz wschodnim (osiedle Wyżyny IVb – ul. Zajęcza, Lisia, Jelenia).

W latach 70. powstały Zakłady Form Metalowych „Formet”, a także Szkoła Podoficerska Państwowej Straży Pożarnej. W 1996 roku w miejscu dawnego folwarku Glinki otwarto hipermarket Makro Cash and Carry, a osiem lat później zainaugurowano centrum handlowe Glinki z galerią handlową.

Od 1989 roku kościół Ducha Świętego przestał funkcjonować jako miejsce parafialne, co miało związek z budową nowej kaplicy w 1989 r. oraz nowego kościoła, którego budowa odbyła się począwszy od 1992 r. W 1998 roku na mocy decyzji ks. abpa Henryka Muszyńskiego siedziba parafii została przeniesiona na ul. Glinki i zmieniono jej granice. W tym samym czasie przy parafii powstał również nowy dom zakonny duchaczy przy ul. Glinki 40.

W latach 2004–2010 przeprowadzono utwardzenie kluczowych ulic, w tym Rozłogi, Cmentarną oraz Dobrzyńską. W 2017 roku, w wyniku współfinansowania przez mieszkańców, przystąpiono do utwardzenia ulicy Ruczaj. 2 października 2019 roku ogłoszono przetarg na budowę ul. Podleśnej o długości 765 m, a w 2020 roku zrealizowano utwardzenie ostatniego odcinka ul. Rozłogi między Cmentarną a Emilianowską.

W 2021 roku na budynku przy ul. Cmentarnej, zamiast muralu, pojawił się obraz zespołu Pink Floyd, wzbogacając tym samym przestrzeń publiczną Glinek.

Rada Osiedla

Osiedle Glinki-Rupienica, z punktu widzenia administracyjnego, stanowi jednostkę pomocniczą samorządu Miasta Bydgoszczy. Rada Osiedla ma swoją siedzibę w kompleksie BKS „Chemik”, usytuowanym przy ul. Glinki 79.

Infrastruktura

Obiekty sakralne

W dzielnicy Glinki można znaleźć szereg znaczących obiektów religijnych. Wśród nich na uwagę zasługuje Siedziba Zgromadzenia Misjonarzy Ducha Świętego, zlokalizowana przy ulicy Kujawskiej 117, będąca głównym punktem polskiej prowincji tego zakonu. Dodatkowo, polecamy odwiedzenie Kościoła rektorskiego Ducha Świętego w Bydgoszczy, który stanowi ważny element lokalnej architektury.

Na uwagę zasługuje również Wyższe Misyjne Seminarium Duchowne Zgromadzenia Ducha Świętego w Bydgoszczy, kształcące przyszłych duchownych. Warto zwrócić również uwagę na kościół parafialny pw. Ducha Świętego, który pełni istotną rolę w życiu religijnym mieszkańców Glinek.

Nie można pominąć Zboru Kościoła Zielonoświątkowego „Betel” w Bydgoszczy, który także wnosi wartości duchowe do lokalnej społeczności.

Obiekty przemysłowe i handlowe

Glinki to nie tylko miejsce sakralne, ale także ważny ośrodek działalności przemysłowej i handlowej. Znajduje się tu Makro Cash and Carry, a także Centrum Handlowe Galeria Glinki, w którym znajduje się hipermarket Carrefour oraz Metropolitan Outlet, otwarty w 2018 roku.

W okolicy działają również popularne lokale gastronomiczne, takie jak Kentucky Fried Chicken. Wśród firm przemysłowych warto wymienić Oponeo pl. S.A., Dadelo oraz Fabryka Form Metalowych „Formet”.

W tej dzielnicy funkcjonują także takie przedsiębiorstwa jak MPC-MCO Plastics, Drukarnia Abedik, a także Salon Skoda – Bieranowski oraz skład Malbud i skład drewna PHP Limba. W sąsiedztwie znajduje się Eltra Audiox oraz Zakład Urządzeń Dozymetrycznych POLON-ALFA.

Nieopodal Glinek znajduje się również wjazd do Bydgoskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego, co czyni tę lokalizację jeszcze bardziej atrakcyjną dla inwestycji.

Szkoły

Obszar Glinek dysponuje placówkami edukacyjnymi, które przyciągają uczniów z okolicznych rejonów. Wśród nich wyróżnia się Szkoła Podoficerska Państwowej Straży Pożarnej, kształcąca przyszłych ratowników.

Na poziomie podstawowym dzieci uczęszczają do następujących szkół:

• Szkoła Podstawowa nr 38 (Wyżyny),
• Szkoła Podstawowa nr 56 (Wzgórze Wolności),
• Szkoła Podstawowa nr 60 (Wyżyny).

Inne obiekty

W Glinkach funkcjonuje wiele istotnych instytucji społecznych. Należy do nich Oddział Celny II w Bydgoszczy oraz Centrum Edukacji i Pracy Młodzieży OHP, a także Mobilne Centrum Informacji Zawodowej OHP.

Warto zwrócić uwagę na Klub Pracy OHP oraz Środowiskowy Hufiec Pracy, które oferują wsparcie dla młodzieży w zakresie edukacji oraz zatrudnienia.

Komunikacja miejska

W Glinkach, w zakresie komunikacji miejskiej, dostępne są różnorodne linie autobusowe, które zapewniają łatwy dojazd do różnych miejsc w mieście. Przykładowe linie autobusowe przedstawiają się następująco:

• 56: Belma – Glinki BFM – (Warianty Skrócone 56b i 56z – Glinki),
• 68: Dworzec Leśne – Glinki (Warianty Wydłużone 68E – Exploseum i 68P – Prądocińska),
• 79: Glinki – Rycerska,
• 80: Port Lotniczy – Dworzec Główny,
• 84: Glinki – Kapuściska przez park przemysłowy,
• 31N: Łoskoń/Zajezdnia – Dworzec Leśne – (wybrane kursy do Podkowy).

Dodatkowo, mieszkańcy Glinek mogą skorzystać z tramwajów, które również zapewniają efektywny transport w tym rejonie. Oto dostępne linie tramwajowe:

• 4: Glinki – Bielawy,
• 9: Glinki – Rycerska.

Komunikacja w Glinkach jest dobrze zorganizowana, co ułatwia mieszkańcom poruszanie się po mieście.

Ulice Glinek

Obszar Glinek w Bydgoszczy jest bogaty w wiele ulic, których nazwy mają różnorodne źródła. Poniżej znajduje się lista nazw ulic, które pochodzą od osób. Są to:

• Aleje Jana Pawła II,
• biskupa Michała Kozala,
• Wojciecha Bogusławskiego,
• Stefana Jaracza,
• Stanisława Lentza,
• Józefa Milcherta,
• Natalii Morozowiczowej,
• Cypriana Norwida,
• Piotra Trieblera,
• Henryka Wieniawskiego,
• Aleksandra Zelwerowicza.

Znaczna część ulic w tej okolicy czerpie swoje nazwy z miejscowości, a oto ich lista:

• Aleksandrowska,
• Barcińska,
• Brzeska,
• Dobrzyńska,
• Emilianowska,
• Gąsawska,
• Gniewkowska,
• Golubska,
• Janikowska,
• Jaśminowa,
• Kętrzyńska,
• Lidzbarska,
• Lipnowska,
• Lubraniecka,
• Łucka (w 2018 utwardzona ażurowymi płytami betonowymi),
• Malborska,
• Mogileńska,
• Szymborska,
• Radziejowska,
• Nieszawska,
• Ostródzka,
• Pakoska,
• Płowiecka,
• Rypińska,
• Wąbrzeska (utwardzona 2016–2017),
• Zielonogórska,
• Żuromińska.

Nazwy ulic mają także swoje korzenie w różnych zwierzętach, z których pochodzą:

• Jelenia,
• Krecia,
• Rysia,
• Zajęcza.

Warto również zwrócić uwagę na inne ciekawe ulice w Glinkach, które również zasługują na wzmiankę:

• Bagienna,
• Cmentarna,
• Daleka,
• Ducha Świętego,
• Dąbrowa,
• Glinki,
• Goplańska (istnieje tylko na mapach),
• Podleśna (w 2018 wytypowana do utwardzenia),
• Podmokła,
• Rozłogi (utwardzanie ukończono w 2020),
• Ruczaj (utwardzona w 2019),
• Rupienica,
• Torfowa,
• Wydmy.

---

Oceń: Glinki (Bydgoszcz)

---