Budynek Dąbrowskiego 8 w Bydgoszczy

---

Położenie

Budynek Dąbrowskiego 8 usytuowany jest na malowniczym osiedlu Szwederowo, które charakteryzuje się przyjazną atmosferą oraz bogatą historią. W niedalekiej odległości znajduje się park im. gen. Henryka Dąbrowskiego, idealne miejsce na wypoczynek i relaks wśród zieleni.

Historia

Okres pruski

Budynek, w którym mieści się obecnie szkoła, zlokalizowany jest na terenach historycznego folwarku Gorzyszkowo, który w przeszłości funkcjonował w połączeniu ze Szwederowem jako jedna gmina. Już od 1828 roku istniała w tym miejscu płatna szkoła prywatna, którą prowadził Dawid Retzlaff. Właściciel finansował koszty wynajmu izby lekcyjnej oraz szkolnych pomocy z własnych środków.

Owa placówka cieszyła się dużym zainteresowaniem, uczęszczało do niej nawet do 90 uczniów. Mimo tego, sprawozdania z 1829 roku wskazywały, że liczba dzieci z Gorzyszkowa, Nowego Dworu, Szwederowa i Bielic pozostawała na poziomie alarmującym, bo wiele z nich nie miało dostępu do edukacji.

W latach 30. XIX wieku podjęto decyzję o budowie ewangelickiej szkoły gminnej. Dzierżawca terenów Gorzyszkowa, referendarz rejencji bydgoskiej Adler, ofiarował działkę budowlaną. Projekt budynków sporządził inspektor Kienitz. W 1839 roku zamieniono dotychczasowy grunt na teren, na którym dzisiaj znajduje się aktualna szkoła. Budowę ukończono w latach 1842–1846, według planów Kienitza, a całość kosztowała 1124 talary pruskie. Franz Schmidt był pierwszym nauczycielem nowej szkoły, do której uczęszczało blisko 200 dzieci z Gorzyszkowa, Nowego Dworu, Szwederowa, Biedaszkowa oraz Wilczaka.

Wzrost liczby mieszkańców w gminie podmiejskiej spowodował, że już w 1850 roku budynek przestał wystarczać pod względem pojemności. W wyniku powstania nowych placówek w okolicy, część dzieci przeniesiono, a w 1875 roku stworzono wspólne szkoły dla całego okręgu szkolnego.

W 1876 roku właściciel cegielni Volkmann zbudował nowy, większy obiekt, usytuowany o 50 kroków od pierwszej szkoły i wydzierżawił go gminie na cel edukacyjny. W 1889 roku uczęszczało tam już 588 uczniów w sześciu klasach. W 1890 roku powstał projekt kolejnego większego budynku, autorstwa powiatowego inspektora budowlanego Muttraya, którego budowę ukończono w 1894 roku, całkowity koszt wyniósł 64 tysiące marek. Mimo to, w 1898 roku znów zabrakło pomieszczeń dla rosnącej liczby uczniów, co zaowocowało kolejną rozbudową budynku w 1901 roku. W latach 1912–1913 zrealizowano gruntowną przebudowę szkoły, która uzyskała obecną formę.

W placówce kultywowano tradycje pruskie i oddawano hołd monarchii. W 1897 roku szkoła uczestniczyła w obchodach stulecia urodzin cesarza niemieckiego, a na zewnątrz posadzono dąb pamięci Wilhelma I jako trwały element tych uroczystości.

Okres międzywojenny

W 1920 roku gmina Szwederowo włączona została do Bydgoszczy, co miało miejsce w odrodzonym państwie polskim. 4 lutego 1920 roku uroczyście zainaugurowano polską, siedmioklasową szkołę powszechną. Inauguracja ta zgromadziła 950 uczniów w 21 klasach. Na stanowisko kierownika szkoły powołano Władysława Lange. W okresie tym wprowadzono naukę z wielu przedmiotów takich jak religia, język polski, niemiecki, matematyka, nauki przyrodnicze, fizyka, chemia, geografia, historia, rysunki, robótki ręczne, śpiew i gimnastykę. Od 1926 roku szkoła nosiła nazwę: Publiczna Szkoła Powszechna stopnia trzeciego im. J.H. Dąbrowskiego nr XI w Bydgoszczy, a jej rozwój przypadał na lata 30. XX wieku.

Okres okupacji

W czasach okupacji hitlerowskiej budynek przekształcono na niemiecką szkołę powszechną dla młodzieży polskiej oraz „Polaków zniemczonych”. Jej celem było wychowanie młodzieży w duchu nazistowskiego militaryzmu. W piwnicach wzniesiono magazyn wyposażenia obrony przeciwlotniczej, a z końcem II wojny światowej, obiekt stał się miejscem dla wojskowej izby szpitalnej.

Okres powojenny

Po zakończeniu wojny, w lutym 1945 roku, wznowiono zajęcia w polskiej szkole podstawowej. W pierwszym roku działalności uczęszczało do niej 600 uczniów, pod opieką 16 nauczycieli. W 1946 roku, po reorganizacji numeracji, placówka została oznaczona numerem 11. 29 października 1986 roku odsłonięto tablicę upamiętniającą Seweryna Sobeckiego, nauczyciela, który zginął z rąk hitlerowców w Dolinie Śmierci. W 1996 roku szkoła przyjęła pod swój patronat obelisk ku czci generała Dąbrowskiego znajdujący się w parku na Wzgórzu Dąbrowskiego.

W 1999 roku, zgodnie z reformą szkolnictwa, w budynku utworzono Gimnazjum nr 22. Rozwiązanie Szkoły Podstawowej nr 11 im. gen. J.H. Dąbrowskiego nastąpiło 1 września 2004 roku. W 2017 roku gimnazjum zlikwidowano, a w 2018 roku budynek został sprzedany prywatnej szkole, która dotychczas go wynajmowała.

Architektura

Budynek Dąbrowskiego 8 w Bydgoszczy został wzniesiony w stylu historyzującym i charakteryzuje się licznymi elementami architektonicznymi. Jest to obiekt podpiwniczony, dwupiętrowy z użytkowym poddaszem, a jego dach jest czterospadowy, co nadaje mu wyjątkowy wygląd.

Od frontu oraz w tylnej elewacji budynku można dostrzec dwa symetryczne ryzality, które dodają mu harmonijnego kształtu. Ciekawym elementem jest także część nadbudowana, która powstała w 1912 roku. Jej elewacja jest tynkowana, co odróżnia ją od ceglanej struktury dwóch najniższych kondygnacji, tworząc wyraźny kontrast pomiędzy różnymi częściami budynku.

---

Oceń: Budynek Dąbrowskiego 8 w Bydgoszczy

---