Budynek Seminaryjna 3 w Bydgoszczy

---

Położenie

Budynek znajduje się w południowej pierzei ulicy Seminaryjnej na obszarze osiedla Wilczak. Został usytuowany na wzgórzu, które w czasach pruskich nosiło nazwę Naumanna (niem. Naumannshöhe). Warto zaznaczyć, że z jego wschodniej strony znajduje się Kujawsko-Pomorskie Centrum Pulmonologii, co podkreśla znaczenie lokalizacji budynku.

Historia

Okres pruski

Budynek, który dziś znamy, został wybudowany w latach 1905–1907 jako siedziba Katolickiego Seminarium Nauczycielskiego, które było ważną instytucją edukacyjną w Bydgoszczy, zaliczaną do średnich szkół państwowych. Projekt tego obiektu przygotowali znani architekci: mistrz budowlany Lehwesse oraz inspektor budowlany Heumann. W 1907 roku seminarium rozpoczęło swoją działalność, oferując program edukacyjny dla uczniów, którzy odprawiali wcześniejsze przygotowania w postaci szkoły ćwiczeń.

Instytucja ta była finansowana ze źródeł państwowych i miała charakter katolicki, co oznaczało, że mogła przyjmować uczniów również z grup etnicznych innych niż niemiecka, w tym Polaków.

Okres międzywojenny

Przejście Bydgoszczy pod polską administrację w 1920 roku było krytyczne dla przyszłości seminarium. Już 20 stycznia, w dniu objęcia władzy przez Polaków, seminarium zostało przejęte, jako że kluczowym celem było wykształcenie wykwalifikowanych nauczycieli języka polskiego. Wkrótce po przejęciu, w styczniu 1920, przeprowadzono testy z języka polskiego, które pomyślnie zdało 73 seminarzystów, co umożliwiło im zorganizowanie pierwszych pięciu klas.

Na czoło instytucji jako dyrektor długoterminowy wysunął się ks. Jan Filipiak, który kierował nią do 1928 roku. Budynek szkolny, w który ulokowano seminarium, dawał znakomite warunki do nauki. Obiekt posiadał internat dla uczniów zamiejscowych oraz osobny budynek dla nauczycieli. Na klatce schodowej prowadzącej do auli, która pełniła także funkcje kaplicy, znajdowało się brązowe popiersie Józefa Piłsudskiego.

Uczniowie Państwowego Seminarium Nauczycielskiego Męskiego uczyli się przez pięć lat, a program nauczania obejmował zarówno przedmioty ogólnokształcące, jak i pedagogiczne. Wprowadzono również zajęcia artystyczno-techniczne, takie jak muzyka, rysunek czy prace ręczne, które były nie tylko praktyczne na etapie kształcenia, ale również przydatne w działalności społecznej.

Seminarium stało się miejscem nauki dla około 200-250 seminarzystów w danym roku, a przez jego mury przeszło w sumie 449 maturzystów. Większość uczniów pochodziła z klas drobnomieszczańskich i wiejskich, co wskazuje na ich zróżnicowany społeczny rodowód.

Niestety, reforma oświaty z 1932 roku doprowadziła do zawieszenia działalności seminarium. Opustoszały budynek stał się siedzibą prywatnego gimnazjum Polskiego Towarzystwa Szkolnego, a internat zaczął służyć uczniom z innych bydgoskich szkół. Dopiero w roku 1938/1939 rozpoczęło działalność Państwowe Liceum Pedagogiczne, które przyjęło 26 uczniów do I klasy. Był to jednak ostatni rok przed wybuchem II wojny światowej, która wstrzymała dalszy rozwój edukacji w regionie.

Okres okupacji niemieckiej

W okresie okupacji hitlerowskiej budynek był czasowo zajmowany przez jednostki wojskowe. W tym czasie zniszczono płaskorzeźbę polskiego orła, umieszczoną nad głównym wejściem. W roku 1943 w obiekcie zorganizowano Żeńskie Seminarium Nauczycielskie, które kształciło niemiecką kadrę nauczycielską mającą na celu germanizację. W 1943/1944 uczęszczało tam 230 dziewcząt, które były przedmiotem drastycznej ideologizacji.

Okres powojenny

Po zakończeniu II wojny światowej, 1 września 1945 roku, wznowiono działalność Państwowego Liceum Pedagogicznego. Początkowo szkoła mieściła się w kamienicy przy ul. Gdańskiej 22, ale od 1 września 1946 roku przeniosła się do budynku na ul. Seminaryjnej 3. Parter został przeznaczony dla Szkoły Ćwiczeń, na pierwszym piętrze mieściły się klasy licealne, a na drugim znajdowała się aula oraz internat, który w 50. latach XX wieku został rozbudowany o poddasze.

W 1951 roku umieszczono wewnątrz tablicę pamiątkową ku czci pięciu nauczycieli z przedwojennego liceum, zamordowanych podczas holokaustu. W latach 1950–1954 szkołę prowadził późniejszy rektor WSP w Gdańsku, Ludwik Bandura. W 1962 roku rozpoczęto stopniową likwidację placówki, co ostatecznie skończyło się w 1964 roku. W tym czasie szkoła wykształciła 1384 absolwentów, wśród których znajdował się późniejszy rektor Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy, prof. dr hab. Edmund Trempała, dyrektor Pałacu Młodzieży, posłanka mgr Dorota Kempka i inni.

W 1967 roku obiekt przekazano na cele Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Bydgoszczy, która umieściła w nim reaktywowany we 1966 roku Wydział Technologii Chemicznej oraz Bibliotekę Główną. W 1974 roku Wyższa Szkoła Inżynierska połączyła się z bydgoską filią Akademii Rolniczej w Poznaniu i zmieniła nazwę na Akademia Techniczno-Rolnicza, a w 2006 roku na Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich, a od 2021 roku na Politechnikę Bydgoską im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich.

W 1978 roku, po oddaniu do użytku obiektów Ośrodka ATR w Fordonie, przeniesiono do nich Bibliotekę Główną. W 2003 roku Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej uzyskał prawa do nadawania stopnia doktora w dziedzinie nauk chemicznych.

Architektura

Budynek wyróżnia się charakterystycznym stylem historyzującym, co nadaje mu unikalnego charakteru w Bydgoszczy. Jest zbudowany na planie wydłużonego prostokąta, z widocznym ryzalitem umiejscowionym centralnie od frontu, a także bocznymi skrzydłami, co nadaje mu elegancji.

Cały kompleks architektoniczny składa się z różnych elewacji o różnorodnych wysokościach, co dodaje mu interesującego wyglądu. Większość budynku jest podpiwniczona, a główny korpus oraz skrzydła boczne mają trzy kondygnacje, podczas gdy ryzalit centralny jest nieco wyższy, co podkreśla jego dominację w całej strukturze. Z tyłu, od wschodu, znajduje się prostokątne skrzydło, w którym wcześniej mieściła się sala gimnastyczna.

Dachy w formie mansardowej zapewniają dodatkowy urok architekturze. Wejście główne umiejscowione w ryzalicie jest zamknięte łukiem koszowym, a w trzeciej kondygnacji znajduje się aula z trzema dużymi oknami, które również są zamknięte łukiem pełnym. Ponadto, nad centralnym oknem dumnie widnieje rama kartuszowa, w której umieszczono datę „1907”, wskazującą na rok zakończenia budowy obiektu.

Elewacje z cegły są urozmaicone wąskimi tynkowanymi płycinami, co dodaje całej powierzchni finezji oraz stylu. Warto również zaznaczyć, że remont budynku rozpoczął się w jesieni 2016 roku. W trakcie prac, w kwietniu 2017 roku, w wieży obiektu odnaleziono stare gazety („Ilustrierte Zeitung fur Blechindustrie”), ulotki, list oraz wizytówkę z 1906 roku, co wzbogaciło wiedzę na temat historii tego miejsca.

---

Oceń: Budynek Seminaryjna 3 w Bydgoszczy

---