Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży Słabosłyszącej i Niesłyszącej im. gen. S. Maczka w Bydgoszczy

---

Historia

Okres pruski

Historia pierwszego ośrodka dla dzieci z problemami ze słuchem w Bydgoszczy sięga roku 1868. W tym czasie nadprezydent Prowincji Poznańskiej, Karol von Horn, wydał dyrektywę, która miała na celu założenie takiego zakładu dla dzieci głuchoniemych, umiejscawiając go przy ewangelickim seminarium nauczycielskim, usytuowanym w starym klasztorze Bernardynów. Ostateczne założenie placówki miało miejsce w roku 1871, a instytucja nazywana była wówczas eksternatem, co oznaczało, że uczniowie mieszkali w domach rodzinnych i uczęszczali na zajęcia w ośrodku. Szkoła była przystosowana do przyjęcia maksymalnie 80 dzieci.

Dzieci te były umieszczane po dwie w sprawdzonych rodzinach, które za niewielką opłatą zobowiązywały się do zapewnienia mieszkania, wyżywienia oraz opieki nad dziećmi.

Już wkrótce po otwarciu placówki rozważano jej lokalizację, jednak miejsca obok budynku Seminarium Nauczycielskiego nie udało się odpowiednio zaaranżować. Ostatecznie zdecydowano o przeniesieniu zakładu do Śródmieścia. W 1876 roku wzniesiono na ul. Reja 7 nowy budynek szkoły, który sąsiadował z wznoszonym w tym samym czasie Zakładem dla Niewidomych. W końcu XIX wieku zakład nosił nazwę Prowincjalny Zakład dla Głuchoniemych, który funkcjonował w ramach prowincji poznańskiej. Obecnie uczniowie mieszkali w internacie.
Dnia 1 stycznia 1911 roku wprowadzono ustawę pruską, co wpłynęło na przekształcenie zakładu na Krajowy Zakład dla Głuchoniemych. W 1922 roku, po przejęciu placówki przez władze polskie, została ona przeniesiona do Kościana.

Okres polski

W okresie międzywojennym dzieci i młodzież niesłysząca z Bydgoszczy oraz okolic były kierowane do placówek w Poznaniu oraz Wejherowie. Po II wojnie światowej pojawiła się potrzeba ustanowienia systemu szkolnictwa specjalnego w Bydgoszczy. Tak więc, 1 marca 1947 roku powstał Państwowy Zakład Wychowawczy dla Głuchoniemych, zlokalizowany w pałacowo-parkowym kompleksie w Ostromecku. Początkowo placówka ta mogła się poszczycić 50 uczniami oraz 4 nauczycielami i oferowała edukację w zakresie różnych kierunków, takich jak szkoła podstawowa oraz zawodowa, a także obejmowała gospodarstwo przyzakładowe. Szkoła zawodowa wydawała kierunki rozpoczynając od krawiectwa, przez szewstwo aż do cholewkarstwa.

Jednakże problemy związane z niewystarczającą przestrzenią i brakiem odpowiednich warsztatów prowadziły do likwidacji szkoły zawodowej pod koniec roku szkolnego 1964/1965, a z początkiem lat 70. XX wieku pozostały jedynie szkoła podstawowa i internat.

Pierwsze zajęcia miały miejsce w XVIII-wiecznym pałacu myśliwskim, który nie spełniał standardowych wymogów bezpieczeństwa, ale nauka odbywała się tam do 1983 roku. Część klas była też rozrzucona po budynkach mieszkalnych w okolicy. W 1977 roku otwarto nowy budynek szkolny, który przejął zajęcia w klasach przeniesionych z Ostromecka. Uczniowie przenieśli się do wsi Rafa, oddalonej o 15 km. Internat znajdował się w nowym pałacu wybudowanym w XIX wieku.

W 1986 roku, decyzją Państwowej Inspekcji Pracy, sypialnia na pierwszym piętrze została wyłączona z użycia, co doprowadziło do przeludnienia wychowanków na parterze. Ze względów lokalowych konieczna była zmiana lokalizacji szkoły.

W 1990 roku Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Głuchych przeniesiono z powrotem do Bydgoszczy, do przystosowanego hotelu Ochotniczych Hufców Pracy na ulicy Glinki 144. Rok 1989 to początek budowy nowego ośrodka w bydgoskiej dzielnicy Fordon, co zakończono w 1993 roku. Otwarcie miało miejsce 25 września.

W nowej siedzibie na ulicy Akademickiej 3 umieszczono przedszkole, szkołę podstawową oraz szkołę zawodową, oferującą kierunki takie jak krawiec odzieży lekkiej i monter podzespołów elektronicznych, a także salę gimnastyczną oraz internat. Placówka została nazwana Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży Słabosłyszącej i Niesłyszącej, a w 1997 roku nadano jej imię gen. Stanisława Maczka. Ważnym wydarzeniem było również odsłonięcie płaskorzeźby przedstawiającej generała, autorstwa rzeźbiarza Michała Kubiaka.

Na koniec 2020 roku zakończono budowę nowego, dwukondygnacyjnego budynku z 10 pracowniami do nauki zawodu, w tym warsztatami elektrotechnicznymi, gastronomicznymi i dentystycznymi, rozwijając tym samym ofertę edukacyjną w kierunkach: technik elektronik, informatyk, florysta, technik żywienia i usług gastronomicznych, kucharz oraz cukiernik. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że uczniowie mogą teraz kształcić się na kierunku technik dentystyczny, co stanowi nowość w kraju.

W roku 2004 w ośrodku rejestrowano 140 wychowanków oraz około 60 pracowników. Uroczystości związane z pierwszymi egzaminami maturalnymi miały miejsce w maju 1999 roku, a niektórzy absolwenci tej placówki kontynuują edukację na bydgoskich uczelniach wyższych. Warto także wspomnieć o Krzysztofie Krawczyku, któryis to należy do długoterminowych sponsorów tej szkoły.

Pierwotna siedziba zakładu

Najstarszy budynek dla osób z problemami słuchowymi w Bydgoszczy został przykryty eklektycznym stylem architektonicznym. Forma budynku przywodzi na myśl odwróconą literę „L”. W jego skład wchodzi dwukondygnacyjna struktura główna, wzniesiona w 1897 roku, usytuowana wzdłuż ulicy Reja, gdzie najprawdopodobniej znajduje się internat. Dodatkowo, dostawione jest do niej trzykondygnacyjne skrzydło, które prawdopodobnie powstało w latach 80. XIX wieku, a jego dachy mają kształt dwuspadowy.

W centralnej części elewacji frontowej znajduje się niewielki ryzalit, a także sień przejazdowa ulokowana w przyziemiu. Nad nią w kondygnacji piętra umiejscowiony jest pięcioboczny wykusz, zwieńczony daszkiem pięciospadowym. Całość konstruuje spójną i atrakcyjną kompozycję architektoniczną.

Zakład obejmował także murowaną, jednokondygnacyjną salę gimnastyczną, znaną jako Turnhalle, która została wzniesiona około 1896 roku na rogu ulic Krasińskiego i Gimnazjalnej. Jej styl łączy elementy historyzujące z delikatnymi akcentami form neoromańskich. Budowlę zaplanowano w formie prostokąta, z niewielkim ryzalitem wejściowym, usytuowanym od strony ulicy Krasińskiego. W 1897 roku teren obiektów zakładu został ogrodzony, co podkreśliło jego charakter i znaczenie.

Obecnie budynek pełni funkcję mieszkalną, jednak mimo częściowej przebudowy, która miała miejsce po 1945 roku, wciąż możemy podziwiać oryginalne elementy stolarki okiennej i drzwiowej, co wpisuje się w bogatą historię tej architektury.

---

Oceń: Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży Słabosłyszącej i Niesłyszącej im. gen. S. Maczka w Bydgoszczy

---