Budynek Sowińskiego 5 w Bydgoszczy

---

Położenie

Budynek jest usytuowany w Śródmieściu Bydgoszczy, co zapewnia mu dogodny dostęp do różnych atrakcji miasta. Został wzniesiony w zachodniej części ulicy gen. J. Sowińskiego, a jego wschodnia strona graniczy z placem Zbawiciela, który jest ważnym punktem orientacyjnym w tej okolicy.

Historia

Okres pruski

Budynek Sowińskiego 5 w Bydgoszczy, powstał w latach 1896–1898, miał służyć jako siedziba Podwójnej Szkoły Ludowej nr 6 znanej jako „Karlschule”. Historia edukacji w tej części Bydgoszczy sięga lat 30. XIX wieku, kiedy to działała Szkoła Ludowa przy ul. Dworcowej 82. Początkowo odbywała się w niewielkim budynku, który w 1875 roku przeszedł znaczną rozbudowę.

Inicjatywa budowy nowej szkoły dla dzieci zamieszkujących rozwijający się mikroskalowo obszar miasta narodziła się w 1895 roku za sprawą Eduarda Reicherta, miejskiego inspektora szkół ludowych. W ciągu dwóch lat prowadzono poszukiwania odpowiedniej lokalizacji w rejonie Bocianowa, biorąc pod uwagę zarówno liczebność dzieci w nowym okręgu szkolnym, jak i usytuowanie istniejących szkół, w tym tej przy ul. Dworcowej oraz szkoły przy ul. Świętojańskiej.

W 1896 roku E. Reichert w porozumieniu z miejskim radcą budowlanym Carlem Meyerem zdecydowali o budowie nowego obiektu przy placu Zbawiciela (ówczesnym Karlplatz). Wybrana lokalizacja, mimo że peryferyjna w stosunku do nowego okręgu szkolnego, była własnością gminy, co umożliwiło uniknięcie skomplikowanych procedur wykupu terenu.

Nowy budynek zaprojektowano jako podwójną szkołę ludową (niem. Doppel Volksschule) z oddzielnymi klasami dla chłopców i dziewcząt, gdzie nauczano w języku niemieckim. Celem było edukowanie dzieci w wieku od 6 do 14 lat. Architektura gmachu powstała w 1896 roku, przypuszczalnie autorstwa Carla Meyera, a wykonano ją dzięki firmie Georga Weiβa. 1 października 1898 roku budynek oddano do użytku.

Ustalono równe pomieszczenia dla obu szkół – męskiej i żeńskiej. Z czasem szkoła zyskała przydomek „Szkoła Karola” (niem. Karlschule), umieszczona na elewacji budynku. W związku z większym zapotrzebowaniem w 1913 roku zorganizowano pomocniczy oddział szkolny przy ul. Dworcowej 100, mający funkcjonować do 1918 roku, oraz zainicjowano plany rozbudowy gmachu na wschód, chociaż projekt autorstwa Otto Brechta nie został zrealizowany.

Okres międzywojenny

W latach 1921-1926 budynek był siedzibą dwóch niemieckich szkół, znanych jako Szkoła Powszechna Karola, a pierwsza z nich to szkoła katolicka prowadzona przez Pawła Sekurę, druga natomiast była szkołą ewangelicką pod kierownictwem Fritza Hoppa, działająca do 1924 roku. W 1925 roku pojawiła się koedukacyjna polska Szkoła Powszechna im. Henryka Sienkiewicza. W roku szkolnym 1936/1937 szkołę podzielono na dwie analogiczne jednostki, z czego nowa otrzymała imię Józefa Sowińskiego, a jej kierownikiem został Leon Warsiński.

Okres powojenny

Po 1945 roku w budynku funkcjonowały dwie Szkoły Podstawowe nr 2 i nr 3. W 1959 roku przeniesiono działalność do nowo wybudowanego obiektu przy ul. Fredry 3, gdzie zaczęła działać Szkoła Podstawowa nr 39, której uczniowie regularnie korzystali z basenu bydgoskiego klubu Astoria. W szkole tej przez lata kształciła się m.in. Alicja Pęczak, uznawana za jedną z najzdolniejszych zawodniczek pływackich, a także istniały klasy kajakarskie, w których uczył się Tomasz Gollob.

W latach 1962-1963 dokonano adaptacji obiektu na Szkolne Schronisko Wycieczkowe, później przemianowane na Szkolne Schronisko Młodzieżowe. W latach 80. XX wieku przeprowadzono gruntowny remont budynku, a od lat 90. kontynuowane są prace konserwatorskie.

Budowla przy ul. Fredry 3, która przez 60 lat była siedzibą SP nr 39, przeszła kapitalny remont w latach 2021-2022, stając się miejscem dla XIII Liceum Ogólnokształcącego.

Architektura

Budynek Sowińskiego 5 w Bydgoszczy to imponujący przykład architektury historyzującej, który wyraźnie manifestuje wpływy neogotyckie. Jego konstrukcja opiera się na regularnym rzucie w kształcie litery „H”, co nadaje mu charakterystyczny wygląd. Główna część budynku orientuje się wzdłuż ulicy, a dwa prostopadłe skrzydła boczne stanowią uzupełnienie tej formy.

Na dole znajdują się piwnice w typie sutereny, a same kondygnacje obejmują dwa poziomy oraz użytkowe poddasze. Trójkondygnacyjne skrzydła boczne budynku są zwieńczone szczytami zdobionymi sterczynami, co dodatkowo podkreśla ich wysokość i majestat. Szczyty te zdobią ostrołukowe płyciny, które nadają całości elegancki charakter.

Okna w budynku zamknięte są łukiem odcinkowym, a pod nimi na I piętrze znajduje się dekoracyjny fryz geometryczny, który wspaniale dopełnia elewację. Wysokie dachy dwuspadowe na korpusie oraz skrzydłach budynku dodają mu klasycznej harmonii i proporcji.

Co warto podkreślić, budynek w swojej zewnętrznej formie niemal nie zmienił się od momentu powstania, co świadczy o jego trwałości i świadomej dbałości o architektoniczne detale stosowane w bydgoskich budynkach oświatowych z czwartej ćwierci XIX wieku. Niemniej jednak, wnętrza budynku przeszły znaczące zmiany, które doprowadziły do utraty pierwotnego układu pomieszczeń oraz komunikacji.

---

Oceń: Budynek Sowińskiego 5 w Bydgoszczy

---