Zespół Szkół Muzycznych w Bydgoszczy

---

Historia

Dwudziestolecie międzywojenne

Rozwój szkolnictwa muzycznego w Bydgoszczy miał swoje początki na początku lat dwudziestych XX wieku, kiedy to miasto wróciło do Polski. Był to czas niezwykle ważny, ponieważ wcześniej, z powodu politycznych i narodowościowych uwarunkowań, było to niewykonalne. Od roku 1904 funkcjonowało natomiast niemieckie Bydgoskie Konserwatorium Muzyczne, które kształciło przeszło 250 uczniów.

W 1921 roku powstała pierwsza polska prywatna szkoła muzyczna w Bydgoszczy, która znajdowała się pod kierownictwem Leon Jaworskiego, dyrygenta wykształconego w Ratyzbonie. Tradycyjne wzory niemieckiego konserwatorium były punktem wyjścia dla jej struktury, wprowadzono tam trzy poziomy kształcenia: niższy, wyższy oraz wirtuozowski. W 1936 roku szkoła ta zdobyła koncesję Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, jednak wybuch II wojny światowej zakończył jej działalność.

Druga polska szkoła muzyczna zainicjowana została w 1925 roku przez władze miasta, w tym prezydenta Bernarda Śliwińskiego. Tak powstał Miejski Instytut Muzyczny, którym pokierował pochodzący z Poznania pianista Zygmunt Lisicki. Na początku szkoła miała swoją siedzibę w Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczym im. M. Kopernika, a później przeniosła się na ul. Paderewskiego 32. Integralną część kadry pedagogicznej Instituto stanowili wykładowcy Państwowego Konserwatorium Muzycznego w Poznaniu.

Reorganizacja szkoły nastąpiła w 1927 roku pod przewodnictwem profesora Zdzisława Jahnke, który nadał jej nazwę Miejskie Konserwatorium Muzyczne, przyznując mu pełne prawa szkoły publicznej. Pomimo że była to szkoła prywatna, otrzymywała część funduszy od Rady Miejskiej Bydgoszczy. W 1930 roku na czoło placówki wysunęła się Irena Jahnke, dyrektorująca do czasu wybuchu wojny.

W miarę postępu czasu tworzono nowe klasy i działy zajęć muzycznych. Kształcenie odbywało się w latach 1927–1938 w wynajmowanej siedzibie przy Śródmieściu Bydgoszczy (ul. Piotra Skargi 14), a później przeniesione zostało do nowego budynku przy ul. Gdańskiej 71.

W skład Konserwatorium wchodziły wydziały obejmujące teorię muzyki, dyrygenturę, instrumenty klawiszowe, orkiestrowe, śpiew solowy i operowy oraz pedagogikę muzyczną. Dyplom ukończenia tej szkoły miał rangę równą dyplomom wyższych uczelni muzycznych w Polsce, a wielu pedagogów miało gruntowne wykształcenie zdobyte na uczelniach zagranicznych (Lipsk, Weimar, Berlin, Petersburg, Genewa, Hamburg) oraz uczestniczyło w życiu koncertowym.

Miejskie Konserwatorium Muzyczne w okresie międzywojennym zyskało statuty wiodącej instytucji muzycznej w Bydgoszczy, które wpływały na kulturę miasta dzięki bogatej działalności koncertowej, takiej jak występy solowe, koncerty kameralne, chóralne, symfoniczne oraz oratoria. W 1932 roku przy szkole zorganizowano Collegium Musicum, w skład którego wchodzili pedagodzy i własna orkiestra symfoniczna oraz chór mieszany.

Przed wybuchem II wojny, w 1938 roku, utworzono również Miejską Orkiestrę Symfoniczną w Bydgoszczy, która była prowadzona przez Alfonsa Rezlera. Collegium Musicum w tym czasie zorganizowało aż 24 koncerty w Teatrze Miejskim, a w latach 1933–1936 orkiestrą kierował prof. Zdzisław Jahnke.

Okupacja niemiecka

Po wybuchu II wojny światowej gmach szkoły został skonfiskowany przez Niemców. W 1941 roku Niemcy otworzyli w nim Miejską Szkołę Muzyczną (niem. Musikschule der Stadt Bromberg), którą kierował niemiecki organista Georg Juedeke. W jej strukturze znajdowały się szkoły dla młodzieży (niem. Jugendmusikschule für Hitlerjugend oraz Bund Deutsche Mädel) i dla dorosłych (niem. Musikschule des Deutschen Volksbildungsweikes).

W szkole uczono dzieci i młodzież w zakresie śpiewu, fortepianu, instrumentów smyczkowych i dętych, nauki zespołowej oraz teoretycznych przedmiotów muzycznych, a dorosłych szkolono w zakresie instrumentów, śpiewu i muzyki grupowej. Ta instytucja zakończyła swoje funkcjonowanie w grudniu 1944 roku, minimalizując swoją działalność.

Okres powojenny

Reaktywacja instytucji rozpoczęła się tuż po zakończeniu II wojny światowej w Bydgoszczy, w lutym 1945 roku. Działalność Konserwatorium wznowiono w przedwojennym budynku przy ul. Gdańskiej 71 oraz w dawnym niemieckim Konserwatorium Muzycznym na ul. Gdańskiej 54. Dzięki finansowemu wsparciu ze strony władz miejskich, uruchomiono klasy fortepianu i śpiewu solowego, a później także skrzypiec i organów.

Od 1946 roku działalność mogły prowadzić jedynie szkoły państwowe i spółdzielcze, co doprowadziło do likwidacji prywatnych szkół muzycznych. Zareaktywowane Miejskie Konserwatorium Muzyczne przyjęło nowy status prawny, przekształcając się w Pomorską Średnią i Niższą Szkołę Muzyczną w Bydgoszczy. Organizacja i struktura były zbliżone do przedwojennego Miejskiego Konserwatorium Muzycznego. W roku szkolnym 1946/1947 szkoła kształciła 60 uczniów, na czoło której wysunęli się znani muzycy takie jak: Florian Dąbrowski, Jerzy Jasieński, Felicja Krysiewicz i wielu innych.

W 1947 roku dokonano podziału na dwie niezależne szkoły: Państwową Niższą Szkołę Muzyczną, którą prowadziła Maria Tołłoczko oraz Państwową Średnią Szkołę Muzyczną z Ireną Jahnke na czołowej pozycji. Pierwsza z nich, nazwana w roku 1952 Państwową Podstawową Szkołą Muzyczną, przejęła program niższego kursu przedwojennego konserwatorium. Natomiast Średnia Szkoła Muzyczna, zmieniona na Państwowe Liceum Muzyczne, realizowała program średniego kursu. Muzyk-pedagodzy z Bydgoszczy również starali się przywrócić nauczanie na poziomie wyższym, aczkolwiek w odpowiedzi z Warszawy, w 1947 roku powołano Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną w Gdańsku.

W latach 50. zaszły wewnętrzne reorganizacje w szkołach. W podstawowej placówce zróżnicowano specjalności na fortepian i skrzypce, a w liceum ustanowiono trzy wydziały: Instrumentalny, Wokalny i Instruktorski. Utworzono połączenia między kształceniem ogólnym a muzycznym, co kontynuowane jest do dziś. Pierwszą dyrektorką Liceum Muzycznego została Irena Jahnke, a w latach 1954–1972 funkcję dyrektora pełnił skrzypek i dyrygent Wacław Splewiński. Na przestrzeni 23 lat bydgoskie Liceum Muzyczne ukończyło około 400 absolwentów, w tym osoby takie jak Janusz Stanecki, Eleonora Harendarska oraz wiele innych.

W gronie pedagogicznym Państwowego Liceum Muzycznego znajdują się muzycy, którzy są jednocześnie członkami takich orkiestr jak Polskie Radio, Pomorska Orkiestra Symfoniczna, Capella Bydgostiensis, a także wykładowcy ówczesnych wyższych uczelni muzycznych w Poznaniu i Gdańsku.

W 1960 roku z inicjatywy Felicji Krysiewicz powstało Studium Muzyczne im. Emila Młynarskiego, które miało na celu dokształcanie muzyków i pedagogów, zostając później przekształcone w Państwową Szkołę Muzyczną II stopnia w latach 70. Funkcjonowały tu Wydział Instrumentalny i Wokalny w ramach przygotowawczego, średniego oraz specjalnego kursu (1963-1968) odpowiadającego uproszczonemu programowi szkoły wyższej.

Obie szkoły średnie dzieliły budynek przy ul. Gdańskiej 71, natomiast podstawowa szkoła, usytuowana przy ul. Gdańskiej 54, w 1958 roku uzyskała własny budynek w dzielnicy muzycznej, w pobliżu Filharmonii Pomorskiej (ul. Libelta 7), gdzie w latach 1958-1986 znajdowała się także rejonowa Szkoła Podstawowa nr 37.

W roku 1975 wszystkie szkoły muzyczne w Bydgoszczy połączono w Państwowy Zespół Szkół Muzycznych. W skład tego zespołu weszły: Podstawowa Szkoła Muzyczna oraz Liceum Muzyczne, które od stycznia 1978 roku zjednoczyły się w Państwową Ogólnokształcącą Szkołę Muzyczną I i II stopnia. Dodatkowo w skład znalazły się Państwowa Szkoła Muzyczna II stopnia oraz Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia, działająca od września 1976 roku, które także od stycznia 1978 roku utworzyły Państwową Szkołę Muzyczną I i II stopnia. W ciągu tych lat, szkołą kierowali Zdzisław Starniewski (1975–1984), Wacław Kłaput (1984–1990), Ewa Stąporek-Pospiech (1990-2020) oraz Joanna Derenda-Łukasik.

Od 4 listopada 1991 roku szkoła nosi imię wybitnego pianisty Artura Rubinsteina, a od 1993 roku odbywają się Międzynarodowe Konkursy Pianistyczne „Arthur Rubinstein in memoriam”. Obok szkoły powstała także fundacja „Viva Musica” oraz polski oddział Międzynarodowego Towarzystwa Mozartowskiego. Wewnętrzną działalność Zespołu Szkół Muzycznych wzbogacono o artystyczne przedsięwzięcia oraz stworzenie nowych zespołów złożonych z uczniów, jak orkiestry dętej, chór, orkiestra salonowa oraz zespoły perkusyjne.

Szkoła angażuje się w program „Pilotaż zmian programowych”, realizowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Rozwój wyższego szkolnictwa muzycznego w Bydgoszczy datuje się od 1974 roku z utworzeniem Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego.

Siedziba

Zespół Szkół Muzycznych znajduje się w dwóch lokalizacjach, które są kluczowe dla jego funkcjonowania i oferty edukacyjnej.

Pierwsza siedziba, mieszcząca się pod adresem: ul. Szwalbego 1, ulokowana jest w obrębie dzielnicy muzycznej Bydgoszczy. Warto zwrócić uwagę, że w sąsiedztwie tej lokalizacji znajdują się ważne instytucje kultury, w tym Filharmonia Pomorska im. I.J. Paderewskiego oraz Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego. W obiekcie znajdują się sale lekcyjne, które umożliwiają indywidualne lekcje gry na instrumentach, a także prowadzenie zajęć z rytmiki, teorii muzyki oraz umuzykalniających zajęć grupowych. Ponadto, odbywają się tu lekcje ogólnokształcące dla szkoły podstawowej i średniej. Obiekt ten dysponuje również salą gimnastyczną oraz przestrzenią administracyjną, gdzie ma swoje biura dyrekcja i administracja szkoły.

Druga lokalizacja to ul. Gdańska 71. W tym budynku znajdują się specjalistyczne sale, w tym aula oraz pomieszczenia do nauki gry na różnych instrumentach, w tym fortepianie, perkusji, kontrabasie, gitarze, harfie i organach. Dzięki takiemu zapleczu placówka jest w stanie oferować wszechstronną edukację muzyczną, dostosowaną do potrzeb uczniów.

Struktura

W skład Zespołu Szkół Muzycznych w Bydgoszczy wchodzi kilka kluczowych elementów, które tworzą kompleksowy system kształcenia muzycznego. Szkoła jest zróżnicowana w swych oferowanych programach oraz typach instytucji.

• Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I stopnia (sześcioletnia),
• Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna II stopnia (sześcioletnia),
• Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia (sześcioletnia),
• Państwowa Szkoła Muzyczna II stopnia (sześcioletnia, w tym wydział wokalny, przygotowujący do zawodu muzyk-wokalista),
• Klasa Talentów, która została uruchomiona w 2009 roku, dedykowana wybitnie uzdolnionym uczniom, którym oferowany jest indywidualny tok nauczania oraz wsparcie nauczycieli akademickich.

Warto również dodać, że w ramach szkoły funkcjonuje Regionalne Centrum Psychologii Muzyki „Fermata”. To miejsce, które wspiera rozwój emocjonalny oraz psychologiczny młodych artystów.

Instytucja ta oferuje szeroką gamę kształcenia na różnych instrumentach muzycznych, w tym:

• instrumenty klawiszowe – fortepian, organy, akordeon, klawesyn,
• instrumenty dęte – flet, obój, klarnet, saksofon, fagot, trąbka, waltornia, puzon, tuba, fujarka pasterska,
• instrumenty perkusyjne – bęben wielki, tamburyn, triangiel,
• instrumenty smyczkowe – skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas,
• gitara oraz harfa.

Zespoły

Szkolna Orkiestra Symfoniczna

W naszej szkole funkcjonuje orkiestra symfoniczna, która została założona na początku lat trzydziestych XX wieku. Debiut orkiestry odbył się 6 kwietnia 1939 roku w Miejskim Konserwatorium Muzycznym. Przed wybuchem II wojny światowej orkiestrą kierowali znakomici muzycy, tacy jak Zdzisław Jahnke oraz Alfons Rezler. Po wojnie, kierownictwo orkiestry przejęli tacy artyści, jak Wacław Splewiński czy Feliks Rybicki. Od 1996 roku jej dyrygentem jest Henryk Wierzchoń.

Orkiestra angażuje się w życie muzyczne, zarówno regionu, jak i całego kraju, co więcej, zdarza jej się również występować poza granicami Polski, takimi jak Niemcy czy Finlandia. W jej repertuarze znajdziemy około pięćdziesięciu utworów klasycznej muzyki. Orkiestra Symfoniczna PZSM miała zaszczyt występować w Filharmonii Narodowej w Warszawie w latach 1998 oraz 2001. Dodatkowo, wielokrotnie prezentowała swoje umiejętności na scenie Filharmonii Pomorskiej w Bydgoszczy, między innymi podczas uroczystości szkolnych oraz w ramach współpracy z różnorodnymi instytucjami kulturalnymi w mieście. Orkiestra uczestniczy także w licznych konkursach, przeglądach i festiwalach organizowanych w Bydgoszczy, kładąc tym samym mocny akcent na budowanie kulturalnej obecności w regionie.

Chór mieszany

W obszarze muzycznym naszej szkoły znaczącą rolę odgrywa również chór mieszany. Jego dyrygentem od 1997 roku jest Aleksandra Grucza-Rogalska. Chociaż chór powstał jako zespół kobiecy, w 2013 roku przeszedł transformację i obecnie funkcjonuje jako chór mieszany. Warto wyróżnić jego osiągnięcia, w tym zdobycie dwóch Złotych Dyplomów podczas XVII Łódzkiego Festiwalu Chóralnego „Cantio Lodziensis” w 2014 roku oraz VII Ogólnopolskiego Konkursu Pieśni Pasyjnej w Bydgoszczy w 2015 roku. W 2016 roku chór zdobył Złoty Dyplom na festiwalu chóralnym „Ars Liturgica” w Gnieźnie.

Inne

Uczniowie naszej szkoły aktywnie uczestniczą w różnych zespołach instrumentalnych, takich jak kwartety smyczkowe oraz dęte, a także w grupach wokalnych i wokalno-aktorskich. Dodatkowo, są częścią orkiestry dętej, chóru, zespołów perkusyjnych, czy duetów fortepianowych oraz muzyki rozrywkowej. Różnorodność i bogactwo tych form aktywności muzycznej sprawiają, że każdy uczeń ma możliwość odkrycia i rozwijania swoich pasji w kreatywnym środowisku artystycznym.

Konkursy

W Zespole Szkół Muzycznych w Bydgoszczy odbywa się wiele prestiżowych wydarzeń, które przyciągają utalentowanych artystów z całego kraju oraz spoza jego granic. W ramach aktywności szkoły organizowane są zarówno międzynarodowe, jak i ogólnopolskie konkursy oraz festiwale, które stanowią doskonałą okazję do zaprezentowania swoich umiejętności.

• Międzynarodowy Konkurs Młodych Pianistów Arthur Rubinstein in memoriam (co 2 lata, kwiecień),
• Ogólnopolski Konkurs Wokalny im. Felicji Krysiewicz (maj),
• Ogólnopolskie Konfrontacje Wiolonczelowe im. Zdzisławy Wojciechowskiej (maj).

---

Oceń: Zespół Szkół Muzycznych w Bydgoszczy

---