Śluza V „Czarna Droga” to wyjątkowy obiekt hydrotechniczny, który znajduje się na Starym Kanale Bydgoskim w Bydgoszczy. Została ona zbudowana na historycznej trasie, która odgrywała znaczącą rolę w rodzimej żegludze.
Warto podkreślić, że jest to jedna z kluczowych budowli hydrotechnicznych, które były częścią starego odcinka Kanału Bydgoskiego, jednak w 1915 roku obiekt ten został wyłączony z eksploatacji. Dawniej, śluza „Czarna Droga” stanowiła szóstą śluzę na drodze wodnej Wisła-Odra oraz piątą śluzę na Kanale Bydgoskim, który działał w latach od 1774 do 1915.
Obecnie zarządcą śluzy jest Zarząd Miasta Bydgoszczy, który dba o jej kondycję i promocję, aby historyczne dziedzictwo tego miejsca mogło być doceniane przez kolejne pokolenia.
Lokalizacja
Śluza jest położona w Bydgoszczy, dokładnie przy ulicy Czarna Droga, w samym sercu parku nad starym Kanałem Bydgoskim.
Historia
„Budowa śluzy miała miejsce w latach 1773–1774. Obecny kształt konstrukcji pochodzi z lat 1804–1807, kiedy to przeprowadzono pierwszą przebudowę drogi wodnej Wisła-Odra. Od połowy XIX wieku w pobliżu śluzy zrealizowano szereg obiektów gastronomicznych i rozrywkowych, w tym restaurację „Schweizer Haus” oraz restaurację i kawiarnię „Carl Rasmus”. Śluza była wykorzystywana dla barek o ładowności do 200 ton aż do roku 1915, kiedy to otwarto nowy odcinek kanału z nowoczesnymi śluzami Okole i Czyżkówko. Do końca lat 40. XX wieku funkcjonowała w trybie awaryjnym. Ostateczne wyłączenie z użytku miało miejsce pod koniec lat 60. XX wieku.
W roku 1972 Stary Kanał Bydgoski, wraz z towarzyszącymi mu śluzami, przeszedł pod zarząd miasta Bydgoszczy. W latach 1992–1993 dokonano renowacji śluzy według projektu Gerarda Graczyka. W 2005 roku obiekt wraz z całym kompleksem Kanału Bydgoskiego został wpisany do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego.
Mostek przy śluzie
Od końca XVIII wieku przy śluzie istniał mostek dla pieszych. Na początku XIX wieku most został powiększony i wzbogacony o ławki, które służyły spacerowiczom. W 1906 roku obiekt przebudowano, aby dostosować go do ruchu drogowego. Kolejna modernizacja miała miejsce w 1948 roku, kiedy to powstała nowa kładka dla pieszych na stalowych dźwigarach. Z powodu dużego zużycia oraz korozji, w 1991 roku bydgoska firma „Rawex” stworzyła nową kładkę według własnego projektu, w którym uczestniczyli mgr inż. Krzysztof Maciejewski oraz inż. A. Henning. Nowa konstrukcja posiadała formę prefabrykowanej kładki opartej na żelbetowych ławach, które zostały zaprojektowane przy użyciu ceglanej konstrukcji starych przyczółków. W drugiej połowie 2022 roku kładka przeszła gruntowny remont, w wyniku którego otrzymała nową nawierzchnię, izolację oraz stylowe balustrady.
Charakterystyka
Śluza V Czarna Droga to fascynujący przykład architektury hydrotechnicznej. Jest to komorowa konstrukcja ceglana, która została zaprojektowana w połączeniu z rusztem palowym. System jej zamknięć składa się z drewna wrót wspornych, które otwierają się dwuskrzydłowo, co pozwala na efektywne zarządzanie wodami.
W celu regulacji przepływu wody oraz napełnienia komory, śluza została wyposażona w ręcznie napędzane zasuwy, a ich mechanizm, zachowany w doskonałym stanie, pochodzi z 1872 roku.
Most przy śluzie
W pobliżu dolnej głowy śluzy znajduje się most dla pieszych, zlokalizowany w ciągu ulicy Czarna Droga w Bydgoszczy. Most posiada długość 7,4 metra oraz szerokość 2,75 metra, co sprawia, że jest wystarczająco przestronny dla przechodniów. Dodatkowo jego nośność wynosi 5 ton, co czyni go solidną konstrukcją.
Konstrukcja mostu składa się z monolitycznej płyty żelbetowej, która opiera się na ceglanych przyczółkach. Przeprawa została przystosowana do potrzeb pieszych oraz rowerzystów, oferując nawierzchnię asfaltową, co zwiększa komfort użytkowania. Warto również zwrócić uwagę na przestrzeń żeglugową, która wynosi 6,5 metra na 5,5 metra.
Most nad śluzą zarządzany jest przez Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej w Bydgoszczy, co zapewnia jego odpowiednią konserwację oraz dostępność dla mieszkańców i turystów.
Przypisy
- Bydgoszczanie mogą korzystać z trzech właśnie wyremontowanych kładek
- a b c d Monografia mostów województwa kujawsko-pomorskiego. Brda i Kanał Bydgoski. Tom II z serii: Mosty z biegiem rzek pod red. Krzysztofa Dudka. Bydgoszcz – Grudziądz 2012 r. Wydawca: Związek Mostowców Rzeczypospolitej Polskiej Oddział Pomorsko-Kujawski. ISBN 978-83-934160-2-8
Pozostałe obiekty w kategorii "Rzeki i kanały wodne":
Jaz Ulgowy | Kanał Bydgoski | Śluza Czersko Polskie | Międzywodzie (kanał) | Bydgoski Węzeł Wodny | Jaz Farny | Jaz Czersko Polskie | Potok Prądy | Śluza Miejska w Bydgoszczy | Struga Młyńska (dopływ Kanału Bydgoskiego) | Śluza Osowa Góra | Śluza Czyżkówko | Śluza BrdyujścieOceń: Śluza V Czarna Droga