Park Osowa Góra

---

Charakterystyka

Park Osowa Góra to miejsce o zdumiewającej różnorodności, które składa się z siedmiu głównych sekcji. Część z nich, bo aż cztery, zlokalizowane są na Górnym Tarasie osiedla, natomiast pozostałe trzy znajdują się na Zboczu Kruszyńskim, które oddziela Górny Taras od Dolnego Tarasu.

Park charakteryzuje się kilkoma obszarami zieleni, w tym:

• łąka przy ul. Kormoranów, zagospodarowana na powierzchni około 4,25 ha,
• trzy stawy oraz otaczająca je roślinność, mieszczące się przy ul. Wielorybiej, ul. Kutrowej oraz Szkole Podstawowej nr 64, o łącznej powierzchni około 3,50 ha,
• dwa stawy i tereny podmokłe w rejonie schroniska dla zwierząt, zajmujące powierzchnię około 3,40 ha,
• park z dwoma stawami przy ul. Rekinowej, zlokalizowany za kościołem Wniebowstąpienia Pańskiego, o powierzchni 1,98 ha,
• zalesione zbocze przy ul. Waleniowej, pomiędzy lasem a ul. Świętego Ojca Maksymiliana Marii Kolbego, o powierzchni około 1,30 ha,
• teren zieleni z oczkiem wodnym pomiędzy ul. Maksymiliana Kolbego a ul. Łososiową, o powierzchni około 1,20 ha,
• staw przy ul. Planktonowej, zajmujący powierzchnię 0,26 ha.

Dodatkowo, na zachodnich obrzeżach osiedla znajduje się ekologiczny użytek Zielona Ostoja, którego celem jest ochrona torfowiska mszarnego z rosiczką okrągłolistną oraz różnorodnych siedlisk otaczających to torfowisko.

Historia

Do 1959 roku

W historii Osowej Góry pierwsze szczegółowe odwzorowanie jej topografii miało miejsce w 1876 roku, na mapie w skali 1:25 000. Uwidoczniło ono około 10 zbiorników wodnych, które znajdowały się w wytopiskowych zagłębieniach terenu. W otoczeniu tych oczek wodnych istniał park, który z kolei należał do lokalnego folwarku.

Lata 1959–2000

Ważnym momentem dla tej okolicy był 7 grudnia 1959 roku, kiedy to obszar wsi Osowagóra, sięgający 512 ha, został włączony do granic Bydgoszczy. Decyzja ta miała na celu stworzenie zaplecza mieszkaniowego i magazynowego. Wśród nowych arterii komunikacyjnych wytyczono ulicę Osowagóra, obecnie znaną jako ul. Św. Maksymiliana Kolbego, utrzymując w pamięci dawną nazwę wioski.

W przeszłości lat 60. XX wieku rozpoczęto rozwój dolnego tarasu, gdzie rozpoczęto budowę dzielnicy składowo-przemysłowej. Działania te były zgodne z ówczesną strategią planistyczną, która zakładała przeniesienie zakładów przemysłowych z centrum miasta do jego obrzeży. W latach 1965-1969 nastąpiło istotne uzbrojenie obszaru, które objęło doprowadzenie magistrali wodociągowej z ujęcia w Czyżkówku oraz budowę sieci kanalizacyjnej i bocznic kolejowych. W wyniku tych działań zakłady takie jak Centrostal i Zakłady Mleczarskie znalazły swoje miejsce w nowej strefie przemysłowej.

Od 1961 roku datuje się również powstanie jednorodzinnej zabudowy w tej okolicy, gdyż bydgoska Miejska Rada Narodowa postanowiła przeznaczyć działki na budownictwo indywidualne, co umożliwiło mieszkańcom sfinansowanie swoich domów z własnych oszczędności. Równolegle podejmowane były działania związane z uzbrojeniem terenu oraz budową obiektów usługowych, jednak w ograniczonym zakresie, ponieważ dominującym trendem były projekty budownictwa wielorodzinnego realizowane na Górnym i Dolnym Tarasie Bydgoszczy, a także w dzielnicy Fordon. Ku końcowi lat 60. XX wieku zlikwidowano istniejące zabudowania folwarku na dolnym tarasie, a jeden z niewielu pozostałych stawów został zasypany. Jedynymi reliktami po dawnym dworku pozostały dwa drzewa oraz niewielka grupa bzów. Na Górnym tarasie zaś wzniesiono pierwsze osiedle bloków mieszkalnych przy ulicy Wielorybiej.

W styczniu 1966 roku otwarto Szkołę Podstawową nr 40, usytuowaną przy ul. Kruszyńskiej 52. Była to oficjalna inauguracja, dokonana przez Józefa Lewkowskiego, ówczesnego sekretarza KM PZPR. Placówka została wybudowana według standardowego projektu opracowanego przez Józefa Pokrzywnickiego, z adaptacją architektoniczną Jerzego Michałowskiego. Budynek dysponował dziesięcioma salami lekcyjnymi i otrzymał nazwę patronacką od Oskara Langego. Szkoła była jedną z jedenastu „szkół tysiąclecia” w Bydgoszczy, które powstały w związku z obchodami Tysiąclecia Państwa Polskiego.

Rok 1976 przyniósł również nowe pomysły na rozwój infrastruktury komunikacyjnej. Podczas ogólnopolskiej konferencji zatytułowanej „Zagadnienia rozwoju komunikacji miejskiej na terenie miasta Bydgoszczy” zaprezentowano projekt tramwaju, który miał połączyć Osową Górę z centrum Bydgoszczy. Tory miały przebiegać wzdłuż ul. Grunwaldzkiej, jednak ostatecznie pomysł ten uznano za ekonomicznie nieuzasadniony. W tym samym roku powstała centralka telefoniczna, która mieściła się w Parku Osowa Góra, w pobliżu ul. Wielorybiej.

Wzrost populacji mieszkańców z 2,1 tys. w 1970 roku do 11,4 tys. w 1998 r. stwarzał potrzebę tworzenia stref rekreacyjnych i sportowych, które mogłyby zaspokoić potrzeby rosnącej liczby osób.

Budowa parku

Na początku XXI wieku miejskie władze Bydgoszczy zainicjowały działania mające na celu przekształcenie lokalnych terenów zieleni w park rekreacyjno-wypoczynkowy. W latach 2001-2002 przeprowadzono rekonstrukcję dawnego parku w rejonie ulic Wielorybiej oraz Kutrowej. Koszt tego przedsięwzięcia wyniósł 410 tys. złotych, a w jego ramach zrewitalizowano tereny, gdzie znajdowały się trzy stawy o łącznej powierzchni wynoszącej 0,3 ha.

Kiedy stawy zostały zrekonstruowane, wytyczono także ścieżki spacerowe, zainstalowano elementy małej architektury oraz plac zabaw, a ponadto przeprowadzono nowe nasadzenia zieleni. W bliskim czasie, w okresie 2002-2003, zainwestowano kolejnych 464 tys. zł w przekształcenie podmokłych zagłębień polodowcowych przy ulicy Rekinowej, gdzie utworzono dwa rekreacyjne stawy o łącznej powierzchni 0,8 ha. Prace rekultywacyjne polegały na bagrowaniu zbiorników, usunięciu nagromadzonych na przestrzeni lat odpadów oraz niepożądanej roślinności. Częściowo na ten cel przeznaczono 5% budżetu, co było związane z potrzebą napełnienia nowych zbiorników wodą z sieci wodociągowej, jako że lokalne zasoby wód gruntowych nie były wystarczające do osiągnięcia wymaganej pojemności.

Park obecnie

W latach 2018-2019 użytkując park, utwardzono niektóre ścieżki w jego przyszkolnej sekcji. W 2020 roku zorganizowano przetarg na budowę minitężni solankowej, projektu obiektu, który z drewna sosnowego ma być długości około 12 m oraz niemal 4 m wysokości. Zgodnie z zaplanowanym harmonogramem budowa miała się rozpocząć w roku 2021, w północnej części Parku Osowa Góra, przy ul. Wielorybiej.

Osiedle ma do zaoferowania także ścieżkę rowerową, która przebiega wzdłuż ul. Rekinowej. W perspektywie ruchu drogowego według studium stanu transportowego Bydgoszczy przewiduje się także realizację dróg rowerowych oraz ciągów pieszo-rowerowych wzdłuż ulic takich jak Grunwaldzka, Kolbego, Skośna/P itmuj czy też wzdłuż Kanału Bydgoskiego, a także w kierunku lasów do Czyżkówka.

Zielona Ostoja

Na mocy uchwały numer XLIII/607/09 podjętej przez Radę Miasta Bydgoszczy w dniu 25 lutego 2009 roku, między ulicami Rekinową, Jeziorną, Przyczółek, Skalarową a Tuńczykową, na obszarze osiedla Osowa Góra utworzono ekologiczny użytek pod nazwą „Zielona Ostoja”. Zgodnie z normami zawartymi w artykule 42 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody, użytki ekologiczne to obszary zasługujące na szczególną ochronę, zarządzane w sposób przyjazny dla zachowania różnorodności biologicznej.

W tym kontekście, ochronie podlegają różnorodne ekosystemy, data i posiadające znaczenie dla zachowania bioróżnorodności. Obejmują one między innymi: naturalne zbiorniki wodne, oczka wodne zarówno śródleśne, jak i śródpolne, kępy drzew oraz krzewów, torfowiska, bagna, wydmy, a także różnego rodzaju miejsca, w których mogą występować rzadkie lub zagrożone gatunki roślin, zwierząt czy grzybów.

W omawianym rejonie odnotowano obecność roślin objętych ochroną gatunkową, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z 9 lipca 2004 roku, dotyczącym gatunków dziko występujących roślin podlegających ochronie. Należą do nich: rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia), pływacz zwyczajny (Utricularia vulgaris) oraz różne gatunki torfowców (Sphagnum magellanicum, S. palustre, S. squarrosum).

Dodatkowo, na analizowanym obszarze dostrzegane są siedliska priorytetowe, które są zagrożone zanikiem na terenie Unii Europejskiej. Siedliska te zostały wymienione w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 16 maja 2005 roku, które reguluje typy siedlisk przyrodniczych i gatunki wymagające ochrony. W tym przypadku chodzi o torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą, które mają kluczowe znaczenie dla przyrody.

Omawiany teren odznacza się niezwykłym znaczeniem ze względu na różnorodność ekosystemów, które można tu znaleźć na stosunkowo niewielkiej przestrzeni wynoszącej zaledwie 3,0216 ha. Znajdziemy tu torfowiska mszarne oraz zbiorniki eutroficzne, które są wspierane przez zarośla wierzbowych i szuwary. Warunki panujące w tym obszarze stwarzają idealne miejsce do życia zarówno dla roślin i zwierząt chronionych, jak i tych bardziej pospolitych.

Jest to jedyne miejsce w Bydgoszczy, w którym można zobaczyć gatunki roślin charakterystyczne dla torfowisk mszarnych, co czyni „Zieloną Ostoję” nie tylko ekologiczna, ale również edukacyjną atrakcją dla mieszkańców i turystów.

---

Oceń: Park Osowa Góra

---