Leśny Park Kultury i Wypoczynku

---

Lokalizacja

Leśny Park Kultury i Wypoczynku znajduje się w malowniczej północnej części Bydgoszczy w obrębie jednostki urbanistycznej Myślęcinek. Granice parku wyznaczają:

• ul. Jeździecka (Obwodnica Parkowa) – od północy,
• ul. Rekreacyjna – od północnego zachodu,
• ul. Gdańska – od wschodu,
• linia kolejowa nr 131 (magistrala węglowa) – od południowego zachodu.

Całość terenu parku jest objęta formami ochrony przyrody. Część północna leży w granicach Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Wisły, natomiast pozostała część należy do Obszaru Chronionego Krajobrazu Północnego Pasa Rekreacyjnego Miasta Bydgoszczy.

Charakterystyka

Leśny Park Kultury i Wypoczynku to duży obszar stworzony z myślą o rekreacji i wypoczynku. Łączy on w sobie urok natury oraz nowoczesną infrastrukturę, co sprzyja aktywnemu spędzaniu czasu, relaksowi oraz uprawianiu różnorodnych sportów ekstremalnych.

Charakteryzuje się on zróżnicowaną rzeźbą terenu, w której wyniesienia dochodzą od 52 do 107 m n.p.m., a wysokość względna osiąga do 50 m. Można tu zobaczyć bogatą florę, od wilgotnych i bagiennych terenów po bardziej suche środowiska. W układzie przestrzennym park dzieli się na dwie główne części, które znajdują się w różnych makroregionach fizycznogeograficznych.

W większej, południowej części parku, mieszczącej się na piaszczystej Terasie Bydgoskiej, wznosi się on łagodnie w kierunku północnym, osiągając wysokość od 55 do 60 m n.p.m. Natomiast mniejsza część północna jest falistą wysoczyzną morenową, położoną na wysokości od 90 do 95 m n.p.m., wchodzącą w skład makroregionu Pojezierze Południowopomorskie. Wysokie Zbocze Fordońskie, oddzielające te dwa poziomy, ma względną wysokość około 40 m i jest przecięte licznymi dolinkami oraz parowami, w których płyną strugi: Myślęcińska, Rynkowska oraz Zacisze.

Sztucznie usypana Góra Myślęcińska jest najważniejszym punktem parku, gdyż na jej zboczach znajduje się stok narciarski. To właśnie tu można podziwiać najwyższy punkt w Bydgoszczy, sięgający 107 m n.p.m.

Łączna powierzchnia parku obejmuje 830 ha, co stanowi 4,7% całkowitej powierzchni miasta. Wody zajmują 18,5 ha (2% powierzchni parku), a największym ze zbiorników jest Jezioro Myślęcińskie, które ma 10,3 hektara. Dodatkowo, tereny zorganizowanych siedlisk roślinnych, zarządzane przez miejskie służby, zajmują 263 ha, a obszar leśny wynosi 470 ha, z czego 78 ha to lasy gminne. W parku znajduje się także kompleks wystawienniczo-handlowo-gastronomiczny o powierzchni 6 ha. Na stawach występuje wiele kolonii żerujących ptaków, w tym bocianów, a na największym stawie parkowym można zobaczyć wyspę zwaną „ptasią”, która jest domem dla różnych gatunków ptaków, takich jak śmieszki i rybitwy rzeczne.

Większą część powierzchni parku zajmują lasy, które charakteryzują się zróżnicowanym drzewostanem: dominują bory sosnowe, ale można tam również spotkać lasy mieszane i liściaste, a także fragmenty grądu z lipami, dębami i grabami. Występują także łęgi, głównie z olchą i jesionem, oraz dąbrowy i buczyny.

Park dzieli się na trzy powiązane ze sobą obszary:

• zachodnia część, zalesiona strefa ciszy, idealna do odpoczynku od hałasu miejskiego,
• wschodnia części rekreacyjna, z licznymi obiektami jak ogród zoologiczny, lunapark, ścieżki dydaktyczne, tereny spacerowe, polana „Różopole” oraz wypożyczalnie sprzętu sportowego,
• północna część, która ma najcenniejszy charakter fizjonomiczny, z Górą Myślęcińską, na której zimą działa wyciąg narciarski, Ogrod Botaniczny, Centrum Edukacji Ekologicznej, oraz obszar o bogatej florze, w tym wiekowe buczyny i dąbrowy.

W parku znajdują się także specyficzny mikroklimat, który wpływa na zdrowie oraz samopoczucie ludzi odwiedzających to miejsce. Oddalenie od głośnych ulic oraz zróżnicowana forma terenu sprzyjają relaksowi wśród natury.

Historia

Myślęcinek, znany obszar wypoczynkowy w Bydgoszczy, ma bogatą historię sięgającą średniowiecza, kiedy to był w rękach rycerskich. W 1860 roku jego powierzchnia wynosiła imponujące 470 ha, obejmując pola uprawne, lasy, łąki i pastwiska. Od XVIII wieku w tej okolicy znajdowały się obiekty takie jak młyn i zajazd, a w połowie XIX wieku powstała gorzelnia, która w 1861 roku została przekształcona w browar, przy którym ulokowano restaurację. W 1889 roku ukończono budowę nowych ceglastych zabudowań browarnych, w których mieściły się m.in. słodownia oraz piwnice do leżakowania piwa.

Zakład browarniczy zaprzestał działalności po II wojnie światowej, w 1945 roku, a pozostałości tych zabudowań można znaleźć w parku, obok ulic Gdańskiej i Konnej. Niewątpliwe znamiona przeszłości pozostały, w szczególności dwa rdzewiejące stalowe kotły oraz piwnice, w których niegdyś przechowywano piwo w dużych beczkach. W przerwie leżakowania świeży napój trwał tu od dwóch do trzech miesięcy, w odpowiednio wentylowanych pomieszczeniach, gdzie przechowywano także lód zbierany z myślęcinkowych stawów. To lód wykorzystywano do transportu zimnego piwa do restauracji i sklepów.

Właściciele wioski, którzy byli w posiadaniu dworku, zamieszkali przy ul. Konnej. W II połowie XIX wieku zostali oni zobligowani do przebudowy i przystosowania swojego dworu na hotel i restaurację, która nosi nazwę „Pałac”. Obok zlokalizowane są zabudowania stajenne, które od 1982 roku stanowią część Ośrodka Rekreacji Konnej. Prace planistyczne, mające na celu utworzenie tego obszaru jako parku rekreacyjnego, rozpoczęto już w 1905 roku, a następnie przystąpiono do nich z nową energią w 1921 roku.

Miasto Bydgoszcz jeszcze przed I wojną światową starało się o zgodę na zasadzenie ławek dla spacerowiczów wzdłuż leśnej drogi do Rynkowa, powołując się na historyczne przywileje polskich królów. W okresie dwudziestolecia międzywojennego, osada leśna w Rynkowie stała się jedną z najchętniej odwiedzanych miejscowości wypoczynkowych, w której przy stacji kolejowej powstała duża restauracja. Zbigniew Raszewski w książce „Pamiętnik gapia. Bydgoszcz jaką pamiętam 1930-1945” zauważa, że:

„Atrakcyjność Rynkowa brała się stąd, że leżało na brzegu pradoliny i stanowiło nawet najwyższe wzniesienie jej północnego brzegu (95 m). Dalej można było tym brzegiem wędrować na wschód, do Myślęcinka (bardzo malownicza droga) i jeszcze dalej, przez Zamczysko, ku Wiśle”.

Po II wojnie światowej majątek Myślęcinka został podzielony na mniejsze działki w rezultacie reformy rolnej. PGR Kusowo utrzymywał w późniejszych latach ośrodek treningowy koni sportowych, a pozostała część terenów powędrowała na ogrody działkowe, podczas gdy lasy zostały upaństwowione. W latach 60. tereny te zyskały nowe zainteresowanie, stając się częścią rozwijającej się przestrzeni Bydgoszczy.

W 1971 roku Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy rozpoczęło prace nad koncepcją budowy parku, który miał zaspokoić potrzeby rekreacyjne mieszkańców Bydgoszczy. Po zaakceptowaniu planu w 1972 roku, rozpoczęto techniczne prace organizacyjne w 1973 roku. Biuro Projektowo-Badawcze Budownictwa Ogólnego „Miastoprojekt” w Bydgoszczy zajęło się dokumentacją, a jej autorami byli prof. Edward Bartman i dr inż. Aleksander Pietrzak, którzy otrzymali nagrodę za swoje osiągnięcia w 1975 roku.

W ciągu lat, obszar parku zwiększał się z 357 ha do 830 ha. W 1977 roku cały teren parku został włączony do granic miasta. Park objął takie obszary jak: Las Gdański, osadę leśną Rynkowo, oraz południową część dawnej wioski Myślęcinek, która istniała już w 1346 roku. W planach na przyszłość przewidywano także utworzenie ogrodu zoologicznego i lunaparku.

Projekt zakładał również budowę obiektów rekreacyjnych, w tym toru saneczkowego, stoku narciarskiego, boisk oraz innych udogodnień dla mieszkańców. W 1972 roku w Bydgoszczy odbyła się wystawa rolnicza, która przyciągnęła około 45 tys. gości, z kolorowymi pawilonami i plenerową stołówką. To wydarzenie podkreślało znaczenie lokalnej społeczności w rozwoju parku.

Budowa parku rozpoczęła się na dobre w 1973 roku. W 1975 roku otwarto pierwsze kino samochodowe, a już parę lat później powstał Ogród Fauny Polskiej i lunapark. W 1980 roku rozpoczęto realizację Ogrodu Botanicznego. Uczniowie i lokalna społeczność aktywnie angażowali się w rozwój parku, przyczyniając się do jego kształtowania.

W kolejnych latach powstały liczne atrakcje, takie jak wyciąg narciarski, tor do ekstremalnych zjazdów rowerowych, czy park linowy. W latach 2006-2012 park przeszedł szereg zmian, a nowe inwestycje w infrastrukturę rekreacyjną umożliwiły mieszkańcom jeszcze bardziej aktywne spędzanie czasu. Pierwsze znaki pokazujące, że park będzie miejscem o szerokim zakresie dostępnych wydarzeń sportowych i kulturalnych, zaowocowały rozwojem jego oferty.

Wszystko to zaowocowało tym, iż w 1983 roku park stał się samodzielnym przedsiębiorstwem państwowym, a niemal dekadę później uzyskał status spółki gminnej. Dodatkowo, w strefie Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku odbyły się w 2010 i 2013 roku mistrzostwa świata w biegach przełajowych.

Plany

Park w Myślęcinku staje się miejscem pełnym różnych form aktywności rekreacyjnej i sportowej. Organizowane są tam liczne wydarzenia masowe, festyny, koncerty oraz inscenizacje historyczne. Na przyszłość planowane są innowacyjne projekty, takie jak budowa Biegunarium w Ogrodzie Zoologicznym. W 2012 roku realizację natomiast uzyskał projekt budowy akwarium oraz terrarium.

Rozbudowa oraz modernizacja infrastruktury rekreacyjno-sportowej w LPKiW znalazły się także w wykazie kluczowych projektów, które będą realizowane w Bydgoszcz do 2020 roku.

Instytucje i obiekty na terenie parku

Ogród Zoologiczny w Bydgoszczy

Ogród Zoologiczny w Bydgoszczy, znany jako Ogród Fauny Polskiej, to unikalne miejsce stanowiące przystań dla wielu interesujących zwierząt. Od czasu powstania w 1978 roku, zoo charakteryzowało się początkowo prezentacją wyłącznie rodzimych gatunków zwierząt. W 2004 roku wprowadzono jednak sekcję „Skrawek świata”, która wzbogaca ekspozycję o egzotyczne okazy takie jak zebry czy małpy. Zwierzęta zamieszkujące rozległy 14-hektarowy teren myślęcińskiego ogrodu zoologicznego obejmują ponad 500 osobników z 112 gatunków, z których 62 podlegają ochronie ścisłej.

Ogród stał się jeszcze bardziej przyjaznym miejscem dla najmłodszych dzięki utworzeniu Mini Zoo w 1990 roku, a w 1999 roku powiększył się o 2 hektary, przystosowane dla zwierząt kopytnych. W ogrodzie można podziwiać majestatyczne żubry, brunatne niedźwiedzie, a także lżejsze, ale równie fascynujące rysie, wilki i żbiki. Dodatkowo w 2014 roku, przy okazji otwarcia nowego pawilonu Akwarium Terrarium, zmieniono nazwę na Ogród Zoologiczny w Bydgoszczy.

Ogród Botaniczny

Ogród Botaniczny w Bydgoszczy, otwarty w 1983 roku, stanowi wyjątkową oazę zieleni i nauki, posiadającą aż 820 gatunków roślin. Zlokalizowany w urokliwej dolinie, gdzie przepływa Struga Myślęcińska, ogród tworzy malowniczą kompozycję kaskad wodnych z licznie zaludnionymi stawami. Zielone przestrzenie podzielone są na różnorodne zbiory roślin, od 80-110 letnich lasów bukowych, poprzez roślinność wodną i podgórską, aż po siedliska egzotycznych gatunków w arboretum, zainicjowane w 2006 roku dzięki wsparciu unijnemu.

Ogród jest także domem dla licznych gatunków rodzimych, prezentowanych w zbiornikach leśnych i wodnych. Ciekawą częścią jest alpinarium z roślinami górskimi, przeznaczone również dla osób niewidomych, oferując przystosowane trasy edukacyjne. Jest to druga co do wielkości tego typu placówka w Polsce, gdzie przyroda komponowana jest z myślą o odwiedzających różnych grup wiekowych i potrzebach edukacyjnych.

Ośrodek rekreacji konnej

W 1982 roku w malowniczym otoczeniu parku powstał ośrodek rekreacji konnej, który stał się cenionym miejscem nauki jazdy konnej i organizacji różnorodnych wydarzeń jeździeckich, takich jak biegi myśliwskie czy zawody hubertowe. W ośrodku znajdują się pensjonat dla koni oraz Towarzystwo Hipoterapeutyczne, wspierające rehabilitację dzieci z porażeniem mózgowym. Zawody rekreacyjne, które corocznie przyciągają pasjonatówów z całej Polski, są wzbogacane o tereny crossowe i parkur z przeszkodami, a także wystawy historycznych powozów.

Ptasia wyspa

We wschodniej części Jeziora Myślęcińskiego znajduje się urokliwa wyspa, będąca ostoją dla kolonii niesamowitych ptaków. Drzewa i krzewy naturalnie otaczające wyspę stanowią schronienie dla rzadkich gatunków, takich jak rybitwy rzeczne. Każdego roku od marca do lipca miejsce to staje się azylem dla około 1,8 tys. par mew śmieszek, które z powodzeniem rozmnażają się i zakładają gniazda w gęstych zaroślach. Dźwięczna obecność tych ptaków jest nieodłącznym elementem krajobrazu tego północno-wschodniego zakątka Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku.

Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Ekologicznej

Od 1994 roku Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Ekologicznej służy nauczaniu i promowaniu ekologii wśród młodzieży Bydgoszczy. Pracownie multimedialne, laboratoria oraz miejsce na noclegi dają możliwość uczestnictwa w badaniach i warsztatach poświęconych ochronie środowiska. Inicjatywy, takie jak „Dzień Ziemi” czy „Święto wiosny”, promują postawy proekologiczne, a specjalne ścieżki uczą szacunku do przyrody poprzez bezpośredni kontakt z jej bogactwem.

Ekologiczne ścieżki dydaktyczne

W parku opracowano aż siedem edukacyjnych tras, które pozwalają na zgłębianie sekretów przyrody. Każda z nich, niezależnie czy poświęcona jest drzewom, ssakom, owadom czy ptakom, wciąga uczestników w fascynującą podróż, ukazując różnorodność fauny i flory. Ścieżki oferują możliwość bezpośredniego doświadczenia unikalnych środowisk, z których każde prezentuje osobne, niezwykle wartościowe aspekty lokalnego ekosystemu.

Myślęcińska Kolej Parkowa

Wędrówkę po parku można również potęgować poprzez przejażdżkę kolejką parkową, która od 1996 roku przewozi odwiedzających po najbardziej malowniczych częściach tego miejsca. Trasa kolejki, choć krótka, zapewnia dostęp do atrakcji i miejsc pełnych historycznych opowieści. Po pożarze w 2011 roku, kolejka zmechanizowana wzbogaciła park o nowy, stylizowany środek transportu.

Park Rozrywki

Na południu parku, w zalesionym terenie znajduje się Park Rozrywki, oferujący różnorodne atrakcje czynne od wiosny do jesieni. Karuzele, autodromy czy kolejki górskie urozmaicają czas odwiedzającym w każdym wieku, a dodatkowe atrakcje jak park miniatur czy ścieżka linowa przyciągają całe rodziny, chcące spędzić czas w emocjonujący sposób.

Zaginiony świat

Pośród drzew parkowych otwiera się tajemnicze miejsce, w którym można dosłownie przenieść się w czasie i przestrzeni – park jurajski „Zaginiony świat” powstały w 2012 roku. Ogromne figury dinozaurów, wraz z dźwiękowymi inscenizacjami okresów, w których żyły, czynią to miejsce doskonałą lekcją paleontologii dla młodych poszukiwaczy przygód.

Polana „Różopole”

Bliskość Ogrodu Zoologicznego sprawia, że Polana „Różopole” to nie tylko zielona, otwarta przestrzeń, ale również historyczne miejsce rozrywki i odpoczynku. Od lat 80. XX wieku służy koncertom na wolnym powietrzu oraz festynom, które przyciągają znanych artystów, jak Urszula, Michał Milowicz, Zbigniew Wodecki, Monika Brodka, Krzysztof Krawczyk, Ryszard Rynkowski i Natalia Kukulska.

Całoroczne Centrum Rekreacji

Centrum oferuje szeroki zakres aktywności sportowych przez cały rok, od kortów tenisowych, przez zimowe trasy narciarskie i saneczkowe, aż po stanowiska dla wędkarzy. Różnorodność dyscyplin sportowych dostępnych w centrum sprawia, że jest to miejsce idealne do aktywnego spędzania czasu na łonie natury.

Uroczysko „Zacisze”

Skryte w północno-zachodniej części parku Uroczysko „Zacisze” to malowniczy parów z zalesionymi wzgórzami i źródełkiem naturalnej wody, które jest miejscem licznych edukacyjnych ścieżek i obserwacji dzikiej przyrody. Sąsiedztwo buczyn pomorskich oraz obecność dzikich zwierząt czyni z tego miejsca prawdziwy raj dla miłośników przyrody.

Góra Myślęcińska

Góra Myślęcińska, jedno z najwyższych wzgórz Zbocza Fordońskiego, przekształcone zostało w przestrzeń do uprawiania sportów zimowych i rowerowych. Z wysokości 107 m n.p.m. rozciąga się piękny widok na miasto, a prowadząca przez głazowiska droga wiedzie przez miejsca pełne historii i przygody.

Rzeźby

Park ożywają zwłaszcza w maju i czerwcu, gdy artyści z Państwowego Zespołu Szkół Plastycznych im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy biorą udział w ogólnopolskim plenerze rzeźbiarskim. Rzeźby, powstające z inspiracji naturą i pozostające na stałe, wzbogacają krajobraz parku, dodając mu niepowtarzalnego klimatu.

Centrum wystawienniczo-targowe

Wystawienniczo-targowe centrum, otwarte w 2015 roku jako Bydgoskie Centrum Targowo-Wystawiennicze, jest idealnym miejscem na organizację zarówno wydarzeń gospodarczych, jak i kulturalnych. Położone na północnych krańcach parku, służy różnorodnym celom, w tym znanym w całym regionie Międzynarodowym Targom „WOD-KAN”.

Tereny handlowo-wystawowe

Rejon wzdłuż ul. Gdańskiej obfituje w pawilony o bogatej przeszłości, niegdyś goszczące centralne dożynki z gośćmi wysokiego szczebla, jak Edward Gierek. Obecnie tereny te czekają na nowe plany rozwoju.

Część gastronomiczna i hotelowa

W parku znajduje się różnorodna infrastruktura gastronomiczna, która zadowoli wszystkich odwiedzających. Od lokalnych przysmaków w restauracji Karczma Kujawska po koncerty na molo w letnie wieczory. Dla przyjezdnych dostępny jest komfortowy trzygwiazdkowy hotel „Pałac”, oferujący pobyt w malowniczej, naturalnej scenerii.

Ogród Botaniczny IHAR

Od 1951 roku Ogród Botaniczny IHAR stanowi ważne centrum badawcze Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Bydgoszczy. Znajdująca się tam różnorodność odmian trawy oklaskiwane zostały za swoją wyjątkowość, otrzymując miano Narodowej Kolekcji. To miejsce łączy działalność naukową z pasją do zieleni, stając się nie tylko oazą przyrody, ale również miejscem nauki i edukacji.

Szlaki turystyczne

Szlaki piesze

Leśny Park Kultury i Wypoczynku oferuje różnorodne możliwości eksploracji spacerowej, gdzie można natknąć się na liczne szlaki turystyczne. Jednym z nich jest szlak Brdy, który prowadzi od Brdyujścia aż do Smukały. Trasa ta kontynuuje wzdłuż malowniczej rzeki Brdy oraz Zalewu Koronowskiego, kierując się ku Konarzynom. Kolejnym szlakiem wartym uwagi jest szlak turystyczny imienia dr S. Meysnera, który startuje przy pętli tramwajowej LPKiW i prowadzi do szpitala Gruźliczego zlokalizowanego w Smukale Górnej. W parku rozpoczyna się także pieszy szlak turystyczny imienia Jeremiego Przybory, obejmujący trasę, która wije się wzdłuż Zbocza Fordońskiego aż do Mariampola.

Turystyka rowerowa

Park sprzyja również aktywności rowerowej, oferując kolarzom szeroki wachlarz tras. Umożliwione są przejazdy po szerokich alejkach i leśnych duktach, a także dostęp do toru crossowego, który przeznaczony jest dla pasjonatów jazdy ekstremalnej na stoku Góry Myślęcińskiej (o długości 250 m) oraz toru kolarstwa górskiego znajdującego się w pobliskim Centrum Edukacji Ekologicznej. Dodatkowo, na terenie LPKiW wyznaczone są drogi rowerowe, które biegną wzdłuż ulic Hipicznej (3 km) oraz Gdańskiej (1,5 km). Tuż przed wejściem do skateparku znajduje się wypożyczalnia rowerów holenderskich, a także pojazdów trzy- i czterokołowych oraz rolek. W roku 2022 rozpoczęto prace nad budową nowej drogi rowerowej, która ma długość 2,3 km i przebiega wzdłuż północnej granicy parku. Całkowity koszt tej inwestycji wyniósł 4,7 mln zł, z czego 2,4 mln zł pochodziło z dofinansowania unijnego.

Ukształtowanie terenu

Morfologia terenu Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku oraz jego najbliższych okolic jest zróżnicowana, obejmując szereg jednostek fizycznogeograficznych. Południowa część terenu znajduje się w pradolinie Toruńsko-Eberswaldzkiej, która należy do mezoregionu Kotlina Toruńska oraz mikroregionu Terasa Bydgoska. Z kolei północne obszary parku przynależą do Pojezierzy Południowopomorskich i mezoregionów takich jak Wysoczyzna Świecka i Dolina Brdy, z zachodnim obrzeżem parku.

Granica podprowincji Niżu Środkowoeuropejskiego przebiega przez Zbocze Fordońskie, malowniczą krawędź wysoczyzny o wysokości względnej przekraczającej 40 m, poprzecinaną różnorodnymi formami erozyjnymi oraz dolinami odwadnianymi przez wodne cieki.

Historia geologiczna

Uformowanie teraźniejszego krajobrazu parku miało miejsce w ciągu ostatnich 15 tysięcy lat, kiedy to stopniał lodowiec, ustępując miejsca morenom pomorskim. Z tego okresu powstała Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka, osiągająca w regionie Myślęcinka wysokości 52–55 m n.p.m., w przeciwieństwie do wysoczyzny morenowej, która wznosi się na poziom 92–97 m n.p.m. Zachodnia część parku obejmuje dolinę sandrową Brdy, uformowaną przez wody roztopowe z północnych terenów. Po uformowaniu przełomu dolnej Wisły pod Fordonem około 12 tysięcy lat temu, erozja wód strumieniowych, która rzeźbiła pradolinę, ustała, a procesy denudacyjne i eoliczne zaczęły dominować w kształtowaniu glacjalnych form terenu.

Rzeźba terenu

Na obszarze parku można wyróżnić kilka charakterystycznych form rzeźbiarskich, takich jak:

• terasa pradolina, która średnio znajduje się na wysokości 55 m n.p.m.,
• wysoczyzna morenowa z przeciętną wysokością bezwzględną od 90 do 95 m,
• strefa zboczowa wysoczyzny morenowej, z której deniwelacje sięgają do 37 m i nachyleniem od 30 do 35°.

Terasa jest dość płaska, minimalne urozmaicenie terenu tworzą pagórki eoliczne o wysokości 2,5–3 m (osiągające 56,9 m n.p.m.), widoczne w południowej części parku, na przykład w obszarze Parku Rozrywki. Zachodnia część parku z mniejszymi obniżeniami osiąga najniżej 50 m n.p.m. Wysoczyzna morenowa ma znaczną różnorodność, z wieloma formami wypukłymi i wklęsłymi, osiągającymi wysokości względne nieprzekraczające 4 m, co sprawia, że są one słabo dostrzegalne z uwagi na zalesienie.

Na zachodnim obszarze parku znajduje się najwyższy punkt terenu, osiągający 97,7 m n.p.m. (z wyjątkiem sztucznie podwyższonej Góry Myślęcińskiej, która ma 107 m n.p.m.). Strefa zboczowa wysoczyzny morenowej wyróżnia się najwyższym zróżnicowaniem terenu, głównie ze względu na dolinki erozyjne, które w przeszłości były korytami dla strumieni spływających do pradolin.

Dolinki

Zbocze Fordońskie w parku obfituje w silne rozcięcia erozyjne, które utworzyły się w klimacie peryglacjalnym. Do najważniejszych dolinek należą: Strugi Myślęcińska, Strugi Zacisze, Strugi Rynkowskiej oraz dolinka Przy Torach. Ich złożoność erozyjna przyczynia się do zróżnicowania biotopów oraz licznych zbiorowisk roślinnych.

Dolinka Strugi Myślęcińskiej, o długości około 1,3 km, ma wyraźnie zarysowane dno szerokości od 120 do 130 m oraz stawy kaskadowe zaadaptowane jako część Ogrodu Botanicznego. Struga Zacisze, której długość wynosi nieco ponad 2 km, ma mniej wyraźne dno, które jest widoczne głównie w górnym i dolnym odcinku dolinki. Odcinek górny „Zacisza” docina się w wysoczyznę w stromej, lecz nie głębokiej formie wąwozu, tworząc szerokie dno o wymiarach 50-250 m i długości około 300 m.

Mniejsze dolinki, zlokalizowane na zachód od promenady parkowej, są znacznie krótsze i nie prowadzą wody poza okresem wiosennym, osiągając długość od 300 do 600 m. Ich bogate siedliska leśne oraz zróżnicowany teren dają możliwości do objęcia ich ochroną w przyszłych rezerwatach.

Wody

W dolinkach, takich jak Myślęcińska i Zacisze, powstały zbiorniki wodne, które znacząco wpływają na ukształtowanie terenu parku. Stawy w dolinkach Myślęcińskiej i Zacisze zostały utworzone poprzez przegrodzenie koryt strumieni, co spowodowało spiętrzenie wody. Powstałe kilkanaście małych zbiorników o łącznej powierzchni 8,3 ha, gdzie ukształtowanie terenu odbiega od normalnych form i tworzy stawy o łącznej długości około 1 km, z różnicą wysokości 20,5 m.

Główny staw parkowy zajmuje obszar 10,2 ha i rozciąga się wzdłuż podnóża zbocza na odcinku 4,15 km. Jego złożone ukształtowanie składa się z zachodniego i wschodniego zbiornika, gdzie znajduje się „ptasia wyspa”. Średnia głębokość tych stawów wynosi od 0,7 do 1,3 m, a maksymalna głębokość sięga 3 m. Woda do jeziora dostarczana jest z systemu kanałów podziemnych zasilających z strug: Myślęcińskiej, Zacisze oraz rowu Zacisze.

W obrębie Zbocza Fordońskiego, zwłaszcza w dolinkach erozyjnych, pojawiają się wysięki wód gruntowych, co stanowi cenny element lokalnych ekosystemów.

Przekształcenia antropogeniczne

Przebudowa układu komunikacyjnego w parku, zarówno w zakresie dróg kołowych, jak i torów kolejowych oraz ścieżek pieszych, wymagała wielu zabiegów mających na celu złagodzenie spadków oraz wykonanie wykopów czy nasypów. Takie zmiany są szczególnie widoczne w Ogrodzie Botanicznym, gdzie stworzono system ścieżek dla turystów. Podobnie, wschodnia część parku przechodzi zauważalne zmiany.

Sztuczne formy terenu, takie jak nasypy kolejowe na całym odcinku parku oraz nasyp ciągnący się częściowo wzdłuż promenady, tworzą nowe elementy w krajobrazie, tak jak to ma miejsce w przypadku wąwozu z torfowiskiem w zachodniej części parku.

Gleby

Gleby dolnego tarasu Myślęcinka zbudowane są w przeważającej części z piasków przewarstwionych żwirami i charakteryzują się szeregami interpretowanych jako bielicowe, rdzawe bielicowane oraz rzadziej występujące gleby płowe. W wyniku akumulacji namułów organicznych w dolnych liniach spływu, spotkać można również czarne ziemie oraz gleby murszowe. Na strefie przyzboczowej występują gleby deluwialne, które mają korzystne właściwości troficzne. Z kolei na wysoczyźnie, składającej się z gliny morenowej, dominują gleby brunatne, kwaśne i wyługowane, jak również brunatne bielicowane i płowe.

Różnorodność przyrodnicza

Park wyróżnia się znaczną różnorodnością biologiczną, co jest rezultatem różnorodnych siedlisk, które można zauważyć w jego obrębie. Występują tu niemal wszystkie typy środowisk leśnych, takich jak łęgi, bory, a także zbiorowiska bagienne oraz łąkowe, obejmujące zarówno tereny wilgotne, jak i te preferujące warunki suche.

Flora

W skład drzew iglastych, które dominują, stanowiąc 93% całego drzewostanu parku, wchodzi głównie sosna, która osiąga aż 92% udziału. Wśród dodatków można napotkać świerk pospolity, jodłę białą oraz modrzew, mające po 1% udziału w drzewostanie. Z kolei liściaste drzewa tworzą tylko 7% ogółu i składają się z takich gatunków jak buk pospolity, dąb czerwony, grab pospolity oraz różne lipy, a także jesion wyniosły.

W obszarach o mniej sprzyjających warunkach glebowych można spotkać częściej dąb bezszypułkowy oraz grab zwyczajny, natomiast na żyźniejszych glebach pojawiają się klony, lipy, topole, wierzby oraz inne gatunki drzew. Krzewy i krzewinki parku są reprezentowane przez tarninę, czeremchę oraz berberys zwyczajny. W parku rosną także liczne rośliny zielne, w tym kserotermiczne, a flora roślin trawiastych obejmuje 87 rodzajów i 28 rodzin.

Typy i charakterystyka środowisk roślinnych w parku są różnorodne i obejmują:

• Szuwary (zespoły bagienne) – znajdują się wzdłuż stawów oraz cieków wodnych, dzieląc się na szuwary wysokie i niskie, w których można spotkać trzciny i inne rośliny wodne,
• Zbiorowiska leśne – pokrywają około 470 ha parku,
• Bór świeży – zajmuje południową część parkowego ekosystemu, gdzie przeważa sosna zwyczajna oraz dąb szypułkowy,
• Bór mieszany – występuje w centralnej części parku, z większym występowaniem dębu w porównaniu do boru świeżego,
• Grądy – te lasy mieszane porastają wysokościowe obszary parku,
• Świetlista dąbrowa – rośnie w korzystniejszych warunkach północnych i centralnych,
• Łęgi – wilgotne lasy liściaste z zróżnicowanym runem,
• Zbiorowiska łąkowe – w dużej mierze zastępują dawniej istniejące lasy,
• Buczyna pomorska – występuje na zboczach w rejonach Ogrodu Botanicznego,

Fauna

W bogatej faunie parku znajdują się kręgowce, w tym małe ssaki i gryzonie, a także szersza reprezentacja większych zwierząt, takich jak sarny i dziki. Sporadycznie można spotkać borsuki, jenoty, łasice oraz lisy. Awifauna jest bardzo różnorodna, szczególnie pod względem ptaków wodnych i błotnych. Wyspa na parku stawowym stanowi jedno z największych miejsc lęgowych mewy śmieszki oraz rybitwy rzecznej w regionie kujawsko-pomorskim.

Dodatkowo, w parku występują liczne płazy, gady oraz bezkręgowce. Wody stawowe są zarybione gatunkami ryb takimi jak karpiowate, okoniowate oraz inne podobne grupy.

Stanowiska roślin chronionych

W obrębie Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku znajdują się stanowiska roślin chronionych oraz grzybów, co przyczynia się do zachowania różnorodności biologicznej tego regionu.

Rośliny widnych lasów i borów oraz zarośli

• konwalia majowa (ochrona częściowa),
• lilia złotogłów,
• orlik pospolity,
• barwinek pospolity,
• pierwiosnka lekarska i wyniosła,
• mącznica lekarska,
• wiśnia karłowata (wisienka stepowa),
• jarząb szwedzki.

Rośliny cienistych lasów

• listera jajowata,
• bluszcz pospolity,
• cis pospolity,
• paprotka zwyczajna (ochrona częściowa),
• kruszyna pospolita (ochrona częściowa),
• marzanka wonna (ochrona częściowa).

Rośliny wód i torfowisk

• brzoza niska,
• brzoza karłowata,
• grzybień biały,
• grążel żółty.

Rośliny wilgotnych lasów i zarośli

• kalina koralowa,
• wawrzynek wilczełyko,
• śnieżyczka przebiśnieg,
• różanecznik żółty.

Rośliny muraw

• pierwiosnka lekarska,
• zawilec wielkokwiatowy,
• centuria pospolita (ochrona częściowa),
• goździk piaskowy i pyszny,
• kocanka piaskowa (ochrona częściowa),
• miłek wiosenny,
• storczyk szerokolistny,
• rokitnik zwyczajny,
• pełnik europejski,
• kosaciec syberyjski,
• kosaciec niski,
• ostnica Jana,
• len złocisty,
• mieczyk dachówkowaty.

Grzyby

• podgrzybek pasożytniczy,
• żagiew okółkowa,
• sromotnik bezwstydny,
• szmaciak gałęzisty.

Kluczowe znaczenie w zachowaniu różnorodności biologicznej flory ma Ogród Botaniczny, który znajduje się w parku. Ogród pełni nie tylko funkcję dydaktyczną, ale także wypoczynkową. Dodatkowo, usytuowany na północ od niego Ogród Botaniczny Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin zajmuje się badaniami naukowymi dotyczącymi florystyki oraz aklimatyzacji roślin.

Dyrektorzy Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku

Lista dyrektorów Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku jest zgodnie z chronologią przedstawiona poniżej. Poniżej znajdują się kluczowe okresy oraz osoby pełniące to istotne stanowisko w tej instytucji:

• 1972-1983 – inż. Bronisław Tusz,
• 1983-1991 – mgr inż. Andrzej Grzegorzewski,
• 1992-2002 – mgr inż. Kazimierz Łoś,
• 2002–2009 – mgr inż. Józef Rogacki,
• 2009–2010 – mgr Jacek Habant,
• od 2010 – mgr Marcin Heymann.

---

Oceń: Leśny Park Kultury i Wypoczynku

---