Kościół św. Andrzeja Boboli w Bydgoszczy

---

Położenie

Kościół usytuowany jest przy Placu Kościeleckich, który stanowi część niewątpliwie urokliwego Starego Miasta w Bydgoszczy. Od Starego Rynku do wspomnianej świątyni wiedzie malownicza ulica Teofila Magdzińskiego.

Historia

W latach 1901-1903 wzniesiono kościół na potrzeby gminy ewangelicko-unijnej, który pierwotnie nosił nazwę fary ewangelickiej pw. Świętego Krzyża. Ta świątynia była następcą wcześniejszej budowli, powstałej w Bydgoszczy w 1787 roku.

Obiekt wytyczono na terenie zniwelowanej niegdyś wyspy zamkowej, gdzie do 1656 roku stał zamek starościński, zbudowany na polecenie Kazimierza Wielkiego, a który popadł w ruinę do 1895 roku.

Projektantem tego monumentu był berliński architekt Heinrich Seeling, który w latach 1899-1901 przygotował rysunki oraz konstrukcję. Seeling ma na swoim koncie także inne znaczące realizacje w Bydgoszczy, takie jak kościół im. Chrystusa Zbawiciela, Teatr Miejski oraz kamienice przy ul. Jagiellońskiej i Gdańskiej. Odbiór budowli zakończył się 22 października 1903 roku.

Kościół do 1945 roku pełnił rolę świątyni dla parafii ewangelicko-unijnej, jednak po tym okresie został przejęty przez władze komunistyczne i przekazany katolikom. W latach 1945-1946 pełnił funkcję kościoła szkolnego, uzyskując wezwanie św. Józefa Rzemieślnika. Jesienią 1946 roku budynek przejęli jezuici, którzy powrócili do Bydgoszczy po 166 latach. Wówczas ich dawny kościół został zniszczony w trakcie II wojny światowej.

W wyniku przeprowadzonych prac remontowych nadano kościołowi nowego patrona – św. Andrzeja Bobolę. Pierwszymi jezuitami, którzy osiedlili się w Bydgoszczy po zakończeniu wojny, byli O. Władysław Wantuchowski oraz O. Jan Kurdziel, który umieścił w ołtarzu głównym kopię Matki Bożej Ostrobramskiej.

W 1967 roku erygowano przy kościele parafię św. Andrzeja Boboli. W latach 60. XX wieku, kościół stał się ważnym centrum działalności charytatywnej i misyjnej. Z biegiem lat przekształcił się w ośrodek Klubu Inteligencji Katolickiej oraz oazowego ruchu religijnego, od 1977 roku także Odnowy w Duchu Świętym. W latach 80. był istotnym miejscem modlitwy za ojczyznę, zwłaszcza 13. dnia każdego miesiąca, a także stał się stożkiem aktywności opozycyjne, lokalizując się w kręgach ruchu solidarnościowego. W 1989 roku NSZZ “Solidarność” ogłosiła ten kościół patronalnym dla Regionu Bydgoskiego.

W 1978 roku wieżę kościoła pokryto nowym miedzianym dachem zamiast ceramicznego, a w 1996 roku władze miejskie zdecydowały o zewnętrznej iluminacji świetlnej budynku. Z wieży wynosi się wysokość 76,9 metra (69,1 m bez krzyża), co czyni ją najwyższą budowlą w Bydgoszczy. Dla porównania, krzyż na kopule bazyliki św. Wincentego à Paulo wznosi się jedynie na 65 m, a trzynastopiętrowy wieżowiec przy ul. Konarskiego ma jedynie 52 m wysokości.

W lipcu 2014 roku mechanizm zegarowy na wieży uległ uszkodzeniu w wyniku uderzenia pioruna.

Architektura

Styl architektoniczny

Kościół św. Andrzeja Boboli w Bydgoszczy został zaprojektowany w neogotyckim stylu, który był typowy dla niemieckich zborów ewangelickich na przełomie XIX i XX wieku. Budynek ten wyróżnia się nie tylko swoją estetyką, ale również fantastycznymi empory, kryształowymi sklepieniami oraz potężną, wysoką wieżą. Jego monumentalność sprawia, że jest on prawdziwą dominującą budowlą w wschodniej części Starego Miasta w Bydgoszczy.

Struktura kościoła jest orientowana, z jedną nawą o prezbiterium, które jest węższe od nawy i zwieńczone prostą ścianą. Po bokach prezbiterium usytuowane są symetrycznie rozmieszczone aneksy, co dodaje budowli harmonii i równowagi. W północno-wschodnim narożniku znajduje się kaplica pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, która uzupełnia architektoniczny układ.

Od strony zachodniej, największą uwagę przyciąga wysoka wieża, która wieńczona jest iglicą, a także dekoracyjnymi szczycikami i wieżyczkami. Elewacje kościoła zdobi ceglany fryz kordonowy, będący interesującym detalem aranżacyjnym. Wnętrze świątyni charakteryzuje się sklepieniami kryształowymi z gurtami, co tworzy niesamowity efekt przestrzenny.

Fasada budowli została wzbogacona o bogato profilowany portal, zwieńczony trójkątnym szczytem z wimpergą, co nadaje jej niepowtarzalny wygląd. Różnorodność elewacji podkreślają ostrołukowo zamknięte blendy oraz okna o zróżnicowanych kształtach, a szczyty ozdobione są finezyjnymi sterczynami. Obecnie można tylko wspominać, że pierwotnie główne wejście do kościoła otoczony był parą rzeźb kamiennych, przedstawiających klęczące anioły, które dodawały mu jeszcze więcej majestatu.

Wyposażenie

Ołtarz

W głównym prezbiterium świątyni znajduje się imponujący obraz przedstawiający św. Andrzeja Boboli, stanowiący wierną kopię dzieła z poznańskiego kościoła pod opieką Ojców Jezuitów. Obraz ten nie tylko zdobi wnętrze, ale również przyciąga uwagę wiernych swoją duchową głębią oraz artystycznym wyrazem.

Organy

Wśród wielu cennych elementów wyposażenia, największym skarbem kościoła są zabytkowe organy, które dysponują 42 głosami, co czyni je jednymi z największych instrumentów w Kujawach i Pomorzu. Początkowo organy miały 48 głosów. Zostały skonstruowane w 1903 roku przez renomowaną firmę Wilhelma Sauera. W roku 1940 instrument przeszedł ważny remont oraz przebudowę, którą wykonał znany gdański organmistrz Josef Goebl. Dalsze prace konserwacyjne miały miejsce w 1947 roku dzięki bydgoskiej firmie P. Sobiechowskiego oraz w latach 1998-1999, kiedy to zajmował się nim organmistrz Stanisław Broszko.

Imprezy

Od 2001 roku Bydgoskie Wieczory Organowe odbywają się w kościele, stanowiąc nieodłączny element kulturalnego życia miasta. Dzięki znakomitej akustyce wnętrza tej świątyni, koncerty te zyskały popularność i uznanie. Te muzyczne wydarzenia są kontynuacją przedwojennych tradycji organizowania w tym miejscu koncertów symfonicznych oraz recitali znakomitych organistów.

W dniu 30 czerwca 2012 roku w kościele miała miejsce niezwykła premiera – pierwszego w Polsce oratorium opartego na zasadach Teatru Tworzenia, zatytułowanego „Terrarium”. To awangardowe dzieło stworzyli Jarosław Pijarowski oraz Józef Skrzek. Fragmenty tego wyjątkowego widowiska zostały wydane w limitowanej wersji na płycie Terrarium – Live in Bydgoszcz, która ujrzała światło dzienne w 2013 roku, wydana przez niemiecką wytwórnię Legacy Records.

---

Oceń: Kościół św. Andrzeja Boboli w Bydgoszczy

---