Ulica Teofila Magdzińskiego w Bydgoszczy

---

Historia

Ulica Teofila Magdzińskiego rozwijała się od połowy XIV wieku wraz z kształtowaniem bydgoskiego miasta lokacyjnego. Jej pierwotna lokalizacja umożliwiała połączenie południowo-wschodniego narożnika Starego Rynku z ulicą Podwale. W czasach staropolskich, obie ulice funkcjonowały pod tą samą nazwą „platea dicta Żabia”.

Wzmianki o zabudowie oraz browarach przy ulicy Żabiej datują się na 1560 rok. Z biegiem czasu, szczególnie od XVII wieku, liczba odniesień do tych miejsc znacząco się zwiększyła. W latach 40., 50. i 60. XVII wieku ujawniono istnienie murowanych kamienic, oprócz dotychczasowych drewnianych domów oraz browarów. Choć konkretna lokalizacja tych budynków pozostaje nieznana, mieszkańcy posiadali ogrody, które znajdowały się na wale za miastem oraz w rejonie przyległym do skarpy szwederowskiej.

W ciągu stuleci, wschodni wylot ulicy prowadził do starorzecza Brdy, które w XIV wieku przekształcone zostało w fosę zamkową. W XVIII wieku, nabrzeże rzeki zatapiało się w odpadkach z miejskich przestrzeni, co prowadziło do zapychania fosy i powiększania obszaru miasta.

Przejęcie Bydgoszczy przez Królestwo Prus w znaczący sposób wpłynęło na rozwój urbanistyczny tej okolicy. W 1774 roku, geometra Greth sporządził plan zabudowy, wskazując na istniejące budynki oraz puste działki, znajdujące się w narożu Starego Rynku oraz w rejonie ul. Podwale. W 1787 roku, przy wschodnim wylocie ulicy, pruskie władze postanowiły wznieść budynek ewangelickiej fary miejskiej, który stanowił pierwszą niekatolicką świątynię na terenie miasta. W związku z tym, dokonano zmiany nazwy ulicy na „Kościelna”. Do 1815 roku, obie strony ulicy zyskały pełną pierzeję kamienic, której przykłady można dostrzec w planie miasta z 1834 roku (14 kamienic) oraz w planie katastralnym z 1876 roku (16 kamienic).

W 1899 roku rozpoczęto ambitne projekty mające na celu utrwalenie i zagospodarowanie wzgórza zamkowego, położonego na wschodnim przedłużeniu ulicy. W ramach tych działań, w 1904 roku zbudowano miejską halę targową na miejscu rozebranej fary ewangelickiej, a także przedłużono ulicę Magdzińskiego w kierunku wschodnim, w stronę nowo wytyczonej ul. Przy Zamczysku. Ulicę zamknęła nowo powstała świątynia pw. św. Krzyża, która do 1945 roku pełniła funkcję miejskiej fary ewangelickiej, a następnie stała się kościołem jezuitów.

Utrzymany wczesno XX wieczny charakter ulicy Magdzińskiego przetrwał do współczesności. Ulica ta została objęta Planem Rewitalizacji Bydgoszczy, w ramach którego przewidziano modernizację nawierzchni.

W latach 1998–2022 lokale przy numerze 2 były zajmowane przez restaurację Baalbek.

Nazwy

• XVI w. – I poł. XVIII w. – platea transversalis (Żabia),
• 1800-1816 – Froschstraße,
• 1840-1920 – Kirchenstraße,
• 1920-1931 – Kościelna,
• 1932-1939 – Teofila Magdzińskiego,
• 1939-1945 – Kirchenstraße,
• od 1945 – Teofila Magdzińskiego.

Nazwa ulicy nawiązuje do postaci Teofila Magdzińskiego (1818-1889) – polskiego patrioty i polityka, który był ważnym przedstawicielem polskiej społeczności w Reichstagu oraz w miejskich władzach Bydgoszczy.

Architektura

Ulica Podwale w Bydgoszczy to obszar, który zachwyca swoją architekturą. Znajdują się tu budynki, które powstały w okresie od końca XVIII wieku do początku XX wieku. Wśród tego zróżnicowanego zbiorowiska wyróżnia się miejska hala targowa, zbudowana w 1904 roku przez berlińską spółkę Boswau & Knauer. Co ważne, hala ta zachowała swoją pierwotną funkcję do dnia dzisiejszego.

Wybrane budynki

Wzdłuż ulicy Teofila Magdzińskiego w Bydgoszczy znajduje się wiele interesujących budynków, z których każdy ma swoją unikalną historię oraz architektoniczny styl. Poniżej przedstawiamy wybrane obiekty, które wyróżniają się na tej ulicy.

Nr	Adres	Lata budowy	Styl architektoniczny	Wpisany do rej. zabytków	Uwagi	Zdjęcie
1.	Podwale 4	1904	neogotyk	brak	Miejska hala targowa, znajdująca się na rogu ul. Magdzińskiego.	brak
2.	Stary Rynek 27	1775	klasycyzm	brak	Kamienica na rogu Starego Rynku i ul. Magdzińskiego, znana jako „Pod Złotym Łososiem”, wielokrotnie przebudowywana w XVII, XVIII i pod koniec XIX wieku. Posiada mansardy z lukarnami z drewna oraz profilowany gzyms koronujący. Zachowały się gotyckie fundamenty, piwnice i czworoboczny dziedziniec. Zgodnie z legendą, cesarz francuski Napoleon Bonaparte zatrzymał się tutaj na nocleg podczas przejazdu do Moskwy.	brak
3.	Jana Kazimierza 2	koniec XVIII w.	klasycyzm	brak	Kamienica położona na rogu ulic: Jana Kazimierza i Teofila Magdzińskiego.	brak
4.	Magdzińskiego 18	1924	modernizm, neorenesans	brak	Kamienica usytuowana na rogu ul. Podwale i ul. Magdzińskiego. Budynek jednokondygnacyjny o modernistycznym charakterze, z attyką w stylu renesansowym. Powstał jako pawilon handlowo-usługowy. Po 1974 roku jego powierzchnia została powiększona. W latach 90. XX wieku mieścił sklep Zakładów Rowerowych Romet, a później restaurację. W 2018 roku przeprowadzono ocieplenie ścian oraz remont elewacji.	brak

---

Oceń: Ulica Teofila Magdzińskiego w Bydgoszczy

---