Kościół św. Wojciecha w Bydgoszczy

---

Położenie

Kościół św. Wojciecha w Bydgoszczy usytuowany jest przy ulicy Nowogrodzkiej, w dzielnicy Okole. Ta malownicza część miasta znajduje się blisko Kanału Bydgoskiego, co czyni ją jeszcze bardziej atrakcyjną dla mieszkańców i turystów.

Historia

Budowa kościoła wiązała się z dynamicznym rozkwitem ewangelickiej architektury sakralnej, który miał miejsce w Bydgoszczy oraz jej okolicach pod koniec XIX oraz na początku XX wieku. Na tym obszarze powstało osiem zborów ewangelicko-unijnych, które w przeważającej części przybrały formę neogotycką oraz zostały zrealizowane z czerwoną cegły.

W II połowie XIX wieku na terenach Okola utworzono gminę ewangelicko-unijną, której członkowie byli przeważnie narodowości niemieckiej. Na początku XX wieku, ta wspólnota wyodrębniła się i zbudowała sobie własną świątynię na Wilczaku.

W 1895 roku gmina na Okolu podjęła decyzję o budowie nowej świątyni. Natomiast już na początku XX wieku, w czasach gdy na tym obszarze wznoszono liczne nowe budynki sakralne, podjęto decyzję o zastąpieniu istniejącej konstrukcji nowym, większym i bardziej okazałym obiektem. Niestety, projektant nowego kościoła pozostaje nieznany. Prace nad jego budową oraz wykończeniem rozpoczęto w 1912 roku, a zakończono je w roku 1913. Zyskał on wezwanie św. Jana Apostoła.

Przez długi czas świątynia ta służyła niemieckiej gminie kościoła ewangelicko-unijnego do roku 1945. Niemniej jednak, najlepszy okres dla rozwijającej się parafii i zboru zakończył się z chwilą wybuchu I wojny światowej. Po roku 1920 liczba ewangelików zamieszkałych w Bydgoszczy znacząco się zmniejszyła. Ostatnim proboszczem w latach 30. był pastor Hans Staffehl, który jednocześnie zarządzał parafią na Wilczaku.

Po opuszczeniu Bydgoszczy przez Niemców parafia ewangelicka przestała funkcjonować. Władze miejskie postanowiły przekazać świątynię katolikom. Uroczystość poświęcenia miała miejsce 15 kwietnia 1945 roku, a obiekt zyskał wezwanie św. Wojciecha. Dnia 1 października 1946 r. kardynał August Hlond erygował nową parafię. Wkrótce świątynia została przystosowana do sprawowania liturgii katolickiej. W latach 50. XX w. nawiązano do tradycji tworząc nowe polichromie w prezbiterium.

W okresie lat 1977–1980 zrealizowano budowę plebanii, a w roku 1989 przybyła dobudówka z garażami.

Architektura

Kościół św. Wojciecha w Bydgoszczy został zaprojektowany w stylu eklektycznym, który łączy w sobie różnorodne elementy stylów barokowego oraz klasycystycznego. Świątynia jest trójnawowa, otynkowana, a jej układ przypomina bazylikę, co widać zarówno w planie, jak i w szczegółach architektonicznych, które projektanci umieścili w jej strukturze.

Budowla została oparta na planie krzyża łacińskiego, a prezbiterium zamknięte jest prostokątnie, co kieruje się ku południu. Ciekawym elementem konstrukcyjnym jest mansardowy dach z charakterystycznymi powiekami, który przykrywa zarówno nawy, jak i prezbiterium. Otynkowane elewacje zewnętrzne kościoła ozdobione są lizenkami oraz malowanymi ramami permutacyjnymi. Dzięki temu, w świątyni można dostrzec cechy baroku klasycyzującego, które były szczególnie popularne w Prusach w drugiej połowie XVIII wieku.

Dachy mansardowe, które zdobią budynek, stanowią wyraźny znak stylu rokokowego, nawiązując do ówczesnych tendencji architektonicznych w regionie. Wysoka wieża, przylegająca do północnej części korpusu, jest jedną z najważniejszych dominant budowli, a także kluczowym elementem charakterystycznym dla jej sylwety.

Nad portalem fasady frontowej stoi okazała kamienna figura św. Jana Apostoła, która dodaje uroku i znaczeniowym akcentem całej bryle. Warto zauważyć, że w porównaniu do sąsiadujących zborów ewangelickich, które wzniesiono w tym samym czasie, takich jak te na Wilczaku, Szwederowie czy Małych Bartodziejach, kościół św. Wojciecha prezentuje odmienny, rzadszy styl architektoniczny, co czyni go jeszcze bardziej wyjątkowym obiektem w Bydgoszczy.

Wnętrze

Wnętrze tej urzekającej świątyni otacza drewno, które występuje w postaci empory obiegającej ją z trzech stron. W prezbiterium zastosowano imponujące sklepienie kolebkowe, natomiast nad nawą główną zachwyca drewniana kolebka zdobiona eleganckimi kasetonami. W bocznych nawach można dostrzec wspaniałe stropy kasetonowe, które dodają uroku temu miejscu.

Do wnętrza prezbiterium prowadzi koszowy łuk tęczowy, który nadaje lekkości i dostojności. W latach 50. XX wieku na sklepieniu prezbiterium dodano nowe polichromie, które przedstawiają znaczące sceny z życia św. Wojciecha, wzbogacając kulturową wartość tej przestrzeni.

Organy

Organy w tej zabytkowej świątyni powstały na początku XX wieku, a ich budową zajął się Paul Voelkner z Bydgoszczy. Z racji postępującego czasu, w latach powojennych poddano je przebudowie, co miało wpływ na ich obecny wygląd i brzmienie.

---

Oceń: Kościół św. Wojciecha w Bydgoszczy

---