Dom Katolicki w Bydgoszczy

---

Lokalizacja

„Dom Katolicki znajduje się w niezwykle malowniczym miejscu, przy ulicy Grodzkiej 1, na rogu ulicy Wodnej, która w 1931 roku uzyskała nazwę ulica Tadeusza Skarbka-Malczewskiego. To urokliwe miejsce mieści się na terenie Starego Miasta w Bydgoszczy, tuż obok rzeki Brdy, co dodaje mu atrakcyjności.

Budynek, w którym znajduje się Dom Katolicki, sąsiaduje z rezydencją biskupa ordynariusza bydgoskiego oraz jedną z najważniejszych świątyń w regionie, katedrą p.w. św. Marcina i Mikołaja, co czyni to miejsce szczególnie istotnym w kontekście kultury i religii.

Historia

Historia powstania Domu Katolickiego w Bydgoszczy wpisuje się w kontekst dynamicznego rozwoju katolickiego życia po odzyskaniu niepodległości w 1920 roku. Z uwagi na małą powierzchnię użytkową plebanii przy ul. Focha 11, proboszcz parafii farnej, Tadeusz Skarbek-Malczewski, podjął decyzję o budowie większego obiektu. Jego celem było stworzenie miejsca spotkań oraz działalności edukacyjnej i wychowawczej dla katolików w Bydgoszczy. Ostatecznie wybrano lokalizację na gruntach kościelnych przy ulicy Grodzkiej 1.

Projekt budynku opracował uznany architekt, Stefan Cybichowski, który zrealizował wiele obiektów sakralnych nie tylko w Bydgoszczy, ale również w regionach takich jak Wielkopolska i Pomorze. Finansowanie budowy pochodziło z dobrowolnych składek społecznych oraz z wsparcia magistratu Bydgoszczy, którym wówczas kierował prezydent Bernard Śliwiński. Prace budowlane zlecono lokalnemu przedsiębiorstwu Juliana Jarockiego, a budowa miała miejsce w latach 1927-1928. Uroczyste poświęcenie Domu Katolickiego miało miejsce 11 marca 1927 roku, a celebrował je ks. prałat Tadeusz Skarbek-Malczewski.

Na parterze budynku znajdowała się czytelnia i świetlica mogąca pomieścić 240 osób; jej ściany ozdobiono obrazami pochodzącymi z kościoła klarysek oraz fary. Na piętrze usytuowano salę dla 60 osób oraz mieszkanie zarządcy budynku. Dom stał się miejscem spotkań dla różnych stowarzyszeń oraz bractw kościelnych, a także organizował wydarzenia dla dzieci oraz młodzieży. Przez długi okres odbywały się tu też przedstawienia o tematyce religijnej, które wystawiały amatorskie teatry oraz zespoły młodzieżowe. Miejsce to służyło także jako siedziba chóru „Święty Wojciech” oraz organizowano różnorodne imprezy o charakterze religijnym.

W grudniu 1939 roku zbiory Muzeum Miejskiego przeniesiono do Domu Katolickiego z zachodniej pierzei Starego Rynku, która została rozebrana przez hitlerowskie władze okupacyjne. Zbiory były pod opieką Kazimierza Boruckiego. W 1940 roku, w wyniku wyburzenia tzw. domu Jachmanna znajdującego się przy ulicy Mostowej, odsłonięto wschodni szczyt budynku.

Po zakończeniu II wojny światowej Dom Katolicki był wykorzystywany jako miejsce spotkań dla stowarzyszeń katolickich oraz duszpasterstw, takich jak duszpasterstwo głuchoniemych oraz akademickiego. W 1950 roku urządzono tu kaplicę półpubliczną, a w 1961 roku przekształcono ją na kaplicę publiczną poświęconą św. Wojciechowi, przyciągającą młodzież oraz inteligencję z Bydgoszczy. Dnia 25 sierpnia 1964 roku prymas kard. Stefan Wyszyński powołał tu ośrodek duszpasterstwa akademickiego, gdzie regularnie odbywały się msze święte, spotkania integracyjne oraz konserwatoria dla studentów.

W 1971 roku, po przeniesieniu duszpasterstwa akademickiego do kościoła Klarysek Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Bydgoszczy, budynek pełnił rolę miejsca nabożeństw dla dzieci oraz osób głuchoniemych. W 1989 roku na skwerze przed budynkiem ustawiono pomnik prezydenta Bydgoszczy Leona Barciszewskiego, który został przeniesiony w 2008 roku na Wełniany Rynek.

W latach 1982–2000 w Domu Katolickim funkcjonowały sale wykładowe Prymasowskiego Instytutu Kultury Chrześcijańskiej im. Stefana kard. Wyszyńskiego. W 2001 roku obiekt został zamknięty z powodu złego stanu technicznego. Po utworzeniu w 2004 roku Diecezji Bydgoskiej, zarządzanie budynkiem przejęła kuria diecezjalna. W 2007 roku rozpoczęto prace remontowe, w dużej mierze dzięki wsparciu finansowemu magistratu Bydgoszczy.

Dzięki przyznaniu unijnej dotacji Kurii Bydgoskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego, budynek przeszedł gruntowny remont i został przekształcony w Instytut Kultury – Dom Polski, który ma na celu działalność kulturotwórczą oraz społeczną. W obiekcie mieszka centrum konferencyjne diecezji, a w przyszłości planowane jest otwarcie Muzeum Diecezji Bydgoskiej.

Uroczystość przekazania Domu Polskiego do użytku miała miejsce 24 maja 2012 roku w obecności biskupa bydgoskiego Jana Tyrawy oraz prezydenta Bydgoszczy Rafała Bruskiego.

Architektura

Opis budynku ukazuje jego wyjątkową konstrukcję, która składa się z dwóch części o różnych wysokościach.

W zachodniej części budowli, zajmującej dwukondygnacyjną konstrukcję, wymiary wynoszą 12 x 12 m, co nadaje jej zwartą formę. Z kolei wschodnia część jest jednokondygnacyjna i rozciąga się na wymiarach 12 x 24 m, co pozwala na większą przestronność.

Całość wieńczy dach spadzisty, który wprowadza klasyczny element architektury, typowy dla tego typu budowli.

---

Oceń: Dom Katolicki w Bydgoszczy

---