Jan Michalski jest postacią wybitną w historii polskiego duchowieństwa. Urodził się 6 lutego 1914 roku w Bydgoszczy, a jego życie, pełne oddania oraz służby duchowej, zakończyło się 23 sierpnia 1989 roku w Poznaniu.
Był duchownym rzymskokatolickim, który przez wiele lat przemieniał życie innych poprzez nauczanie i posługę w Kościele. Jako profesor w Arcybiskupim Seminarium Duchownym w Gnieźnie, poświęcał się kształceniu przyszłych duchownych, przekazując im zarówno wiedzę, jak i wartości etyczne.
W latach 1975–1989 pełnił funkcję biskupa pomocniczego gnieźnieńskiego, odgrywając istotną rolę w strukturach Kościoła oraz w życiu społecznym regionu. Jego wkład w rozwój duszpasterstwa oraz budowania wspólnoty było nieocenione.
Życiorys
Młodość i wykształcenie
Jan Michalski przyszedł na świat 6 lutego 1914 roku w Bydgoszczy. Był synem Władysława i Pelagii z domu Glesmer, co mogło wpływać na jego późniejszą formację religijną. Otrzymał chrzest w bydgoskim kościele farnym św. Marcina i Mikołaja. Wychował się w czasach trudnych, naznaczonych wszechobecną wojną, co bez wątpienia kształtowało jego wartości. Szkołę Powszechną im. Adama Mickiewicza w Bydgoszczy ukończył w latach 1921–1924, a następnie kontynuował naukę w Państwowym Gimnazjum Humanistycznym w Bydgoszczy, gdzie w 1933 roku zdał maturę.
Od 1930 roku był aktywnym uczestnikiem Sodalicji Mariańskiej im. św. Kazimierza. Plany wstąpienia do Towarzystwa Jezusowego zmienił dzięki wpływom księdza prefekta Lucjana Kukułki, który zadecydował, że Jan powinien pozostać w gimnazjum. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości, podjął studia filozoficzno-teologiczne najpierw w Arcybiskupim Seminarium Duchownym w Gnieźnie, a następnie w Arcybiskupim Seminarium Duchownym w Poznaniu, gdzie studiował w latach 1935–1939. Spotkał tam znane postacie, takie jak ks. prof. Aleksander Żychliński oraz ks. rektor Michał Kozal, późniejszy błogosławiony. Święcenia kapłańskie przyjął 3 czerwca 1939 roku w archikatedrze poznańskiej świętych Piotra i Pawła.
Działalność w okresie okupacji hitlerowskiej
Nieco po przyjęciu święceń, bo 24 czerwca 1939 roku, Jan Michalski objął stanowisko wikariusza w parafii Chojna, które znajdowało się w dekanacie kcyńskim. W obliczu wybuchu II wojny światowej służył jako kapelan w polowym szpitalu wojskowym w Gnieźnie, a później przeniósł się do Bydgoszczy. Tam kontynuował posługę w kościele farnym oraz w polowym szpitalu wojskowym przy ul. Jagiellońskiej. Wykazywał niezwykłą odwagę, wystawiając fałszywe metryki umożliwiające żołnierzom oraz Żydom ucieczkę.
Duszpasterska działalność Michalskiego obejmowała Bydgoszcz oraz okolice, takie jak Nakło nad Notecią, co miało miejsce nawet w trudnych warunkach, gdy ukrywał się przed gestapo w tzw. Kraju Warty. Na polecenie Edwarda van Blericqa, wikariusza generalnego archidiecezji gnieźnieńskiej, trafił do Generalnego Gubernatorstwa, gdzie jednak spotkał się z odmową przyjęcia do pracy duszpasterskiej. W 1942 roku osiedlił się w Warszawie, żyjąc z intencji mszalnych oraz dorywczych zajęć.
Prowadził także działalność podziemną, kolportując prasę i posyłając paczki do obozów koncentracyjnych. Jego zaangażowanie w ruch oporu zostało uwiecznione przez aktywną rolę kapelana Armii Krajowej w powstaniu warszawskim.
Działalność w organach archidiecezji gnieźnieńskiej
Po wojnie, w 1945 roku, Michalski powrócił do Gniezna, gdzie znalazł się w strukturach kurii metropolitalnej. W latach 1945–1947 kontynuował kształcenie na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, zdobywając stopień doktora prawa kanonicznego. Po tym etapie stał się bliskim współpracownikiem prymasa Augusta Hlonda oraz prymasa Stefana Wyszyńskiego.
W sierpniu 1947 roku został w pełni odpowiedzialny za zarząd beneficjum w Kamieńcu w dekanacie trzemeszeńskim, a następnie objął rektorat kościoła św. Jana w Gnieźnie, również zasiadając w Radzie Administracyjnej Archidiecezji Gnieźnieńskiej. Michalski publikował liczne artykuły z zakresu prawa kościelnego, co świadczy o jego zaangażowaniu w wykształcenie eklezjalne.
W latach 1949–1956 prowadził działania kontrolne w Archidiecezjalnym Związku „Caritas”. Został także sędzią prosynodalnym II instancji Trybunału Metropolitalnego i członkiem zarządu Księgarni św. Wojciecha. Od 1956 roku zajął się wyłącznie pracą w Kurii Metropolitalnej, a jego wkład w odbudowę bazyliki prymasowskiej po zniszczeniach wojennych jest nieoceniony.
Biskup gnieźnieński
6 grudnia 1975 roku Jan Michalski został mianowany biskupem pomocniczym archidiecezji gnieźnieńskiej, otrzymując stolicę tytularną Vagal. Sakrę biskupią przyjął 21 grudnia tegoż roku w bazylice archikatedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gnieźnie z przewodniczącym kardynałem Stefanem Wyszyńskim. Jan Michalski przyjął dewizę biskupią „Per Mariam – Soli Deo”, co podkreślało jego głęboką duchowość. Został przewodniczącym wielu komisji i aktywnie uczestniczył w życiu Kościoła.
Od 1958 roku dążył do uzyskania zgody na budowę kościoła w bydgoskiej dzielnicy Wschód, co nieustannie spotykało się z oporem ze strony władz. W okresie 1980–1981 popierał rejestrację NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”. W 1981 roku, po pobiciu działaczy „Solidarności” w Bydgoszczy, osobiście odwiedził rannych, takich jak Jan Rulewski, co podkreśla niezwykłą empatię Michalskiego.
Jan Michalski zmarł 23 sierpnia 1989 roku w poznańskim Szpitalu im. J. Strusia i został pochowany na cmentarzu św. Piotra i Pawła w Gnieźnie. W 2012 roku jego szczątki przeniesiono do krypty biskupów pomocniczych w kościele św. Piotra i Pawła w Gnieźnie. Jego życiorys ukazuje wybitnego duchownego, który z determinacją angażował się w życie społeczne i duchowe swojego regionu.
Odznaczenia i wyróżnienia
Jan Michalski, wybitny duchowny, wyróżnił się w swoim życiu niezwykłymi osiągnięciami i odznaczeniami. Od 1970 roku był prałatem honorowym Jego Świątobliwości, co stanowi dowód jego wpływu i zasług w Kościele. Wcześniej, w 1969 roku, koło byłych żołnierzy Armii Krajowej w Londynie uhonorowało go Krzyżem Armii Krajowej, co podkreśla jego zaangażowanie i spójność w relacjach z historią oraz społeczeństwem.
Pozostali ludzie w kategorii "Duchowieństwo i religia":
Dominik Chmielewski | Marcin Piwko | Alfred Cholewiński | Jan Kątny | Stanisław Streich | Wojciech z Bydgoszczy | Ryszard Otello | Franciszek Mientki | Bernardyn z Bydgoszczy | Wacław Gieburowski | Romuald Biniak | Zdzisław Lipiński | Ewa Jezierska | Dionizy Szyjka | Feliks Windorpski | Gabriel Luśnia | Maciej Olczyk | Andrzej Bohdanowicz (ksiądz) | Franciszek Drączkowski | Waldemar Preiss (1936–2024)Oceń: Jan Michalski (duchowny)