Pomnik Walki i Męczeństwa Ziemi Bydgoskiej

Pomniki

Pomnik Walki i Męczeństwa Ziemi Bydgoskiej jest wyjątkowym obiektem, który znajduje się na Starym Rynku w Bydgoszczy. Jest to miejsce pamięci, które zostało wzniesione w hołdzie Polakom, którzy stracili życie w wyniku brutalnych działań terroru hitlerowskiego oraz stalinowskiego, zarówno w Bydgoszczy, jak i w szerokim regionie bydgoskim.

Obiekt ten nie tylko upamiętnia tragiczne losy ofiar, ale także stanowi ważny element kulturowej i historycznej tożsamości regionu. Stary Rynek to miejsce, gdzie historia spotyka się z codziennym życiem mieszkańców, a pomnik przypomina o wartościach walki i męczeństwa.

Opis

Pomnik ten ukazuje grupę ludzi, którzy symbolizują zarówno męczeństwo, jak i walkę. Forma rzeźby porusza emocje, przedstawiając cierpienie i protest, a równocześnie stanowi wyraz sprzeciwu wobec tyranii oraz ludobójstwa.

Wysoka na 7,5 metra, wykonana z brązu rzeźba waży ponad 12 ton i stoi na cokole stworzonym z granitu strzegomskiego. Przedmiotem podziwu jest również cokół, na którym zamontowano tę monumentalną formę.

Do 2007 roku pomnik był otoczony szańcem o długości około 26 metrów, wykonanym z 80 dużych brył piaskowca. Na tymże szańcu wyryto nazwy miejscowości, które mają związek z martyrologią ludności z obszaru województwa bydgoskiego.

Całość została wzbogacona o stały znicz gazowy, również stworzony z brązu, który doskonale wkomponowuje się w ideę pomnika. Metalowy odlew tego monumentalnego dzieła powstał w Gliwickiej Fabryce Urządzeń Technicznych.

Historia

Upamiętnienie tragicznych wydarzeń z przeszłości było powodem, dla którego w sercu Bydgoszczy, na Starym Rynku, postanowiono zainstalować pomnik. Historia tego miejsce sięga 8-9 września 1939 roku, kiedy miały miejsce publiczne egzekucje. W roku 1940 hitlerowskie władze zdemontowały zachodnią pierzeję Rynku, w tym również kościół pojezuicki, wokół którego te straszne czynny się odbyły.

W celu uhonorowania ofiar, w 1946 roku władze miasta podjęły decyzję o ustawieniu granitowej czarnej płyty na niskim cokole, która znalazła swoje miejsce na skwerze przed ratuszem. Na płycie widniał krzyż oraz napis: „Miejsce Uświęcone Męczeńską Krwią Polaków Walczących o Wolność”. Autorem projektu był bydgoski rzeźbiarz Piotr Triebler. Pamięć ta przetrwała aż do momentu budowy nowego pomnika.

W 1963 roku odbył się konkurs na upamiętnienie ofiar tego tragicznego okresu. Wśród nadesłanych prac wyróżniono projekt autorstwa Wacława Kowalika. Zakładał on przedstawienie postaci „Nike” na wysokim obelisku, ozdobionym płaskorzeźbami. Niestety, pomnik, choć miał być usytuowany na Starym Rynku przed biblioteką, nigdy nie został zrealizowany. Wizerunek tego projektu jednak pojawił się na znaczku pocztowym wydanym w 1964 roku.

Niepowodzenie w realizacji pomnika „Nike” doprowadziło do tego, że do Bydgoszczy trafił pomnik przeznaczony pierwotnie dla Warszawy, który został odrzucony z powodu zmiany przyzwyczajeń w polityce upamiętniania. Ostateczna ceremonia odsłonięcia Pomnika Walki i Męczeństwa Ziemi Bydgoskiej miała miejsce 5 września 1969 roku, na 30. rocznicę zajęcia Bydgoszczy przez hitlerowskie wojska.

Odsłonięcia dokonał minister Janusz Wieczorek, w towarzystwie Kazimierza Maludzińskiego oraz licznych przedstawicieli władz lokalnych i mieszkańców. Pomnik zlokalizowano dokładnie w miejscu, gdzie miały miejsce tragiczne egzekucje we wrześniu 1939 roku. Dodatkowo, stanowił go szańce składający się z 80 brył piaskowca, na których wyryto nazwy miejsc walki oraz męczeństwa ludności ziemi bydgoskiej. Projekt tej konstrukcji zrealizował prof. Franciszek Masiak, a szańca i plan architektoniczny stworzył bydgoski architekt Jerzy Winiecki.

Później, w latach 90. XX wieku, do pomnika dodano tablice z brązu, które informowały o strasznych faktach z września 1939 roku, w szczególności o rozstrzelaniu czterdziestu zakładników. Tablice zawierały również nazwiska ofiar, a czwarta zawierała napis o pamięci obywateli Kujaw, Pomorza i Ziemi Chełmińskiej zabitych podczas II wojny światowej.

Po 1989 roku, na szańcu umieszczono dalsze tablice, hołdujące ofiarom terroru stalinowskiego. Do końca 1995 roku zamontowano sześć tablic pamięci narodowej, a w 1993 roku, po uzgodnieniu z autorem rzeźby, pomnik został wzbogacony dodatkowym krzyżem.

26 sierpnia 2007 roku szaniec przeniesiono do Sanktuarium Nowych Męczenników. Natomiast 3 sierpnia 2018 roku pomnik został przeniesiony w północno-zachodni narożnik rynku. W trakcie tej operacji odkryto akt erekcyjny z 1969 roku. W listopadzie 2018 roku, pomnik przeszedł renowację, która była realizowana przez ekipę konserwatorską. W marcu 2019 roku cokół pokryto czarnym granitem, natomiast frontowy napis został wytrawiony na nowych płytach. Radni miasta postanowili uszanować pierwotne intencje stojące za powstaniem tego pomnika, odrzucając propozycje zmiany napisu.

Przypisy

  1. Marta Leszczyńska Pod pomnikiem na Starym Rynku znaleziono akt erekcyjny. Ukryta pamiątka po PRL.
  2. Pomnik na Starym Rynku będzie wyglądał inaczej. Co się zmieni?
  3. Pomnik na Starym Rynku po raz pierwszy czyszczony tak dokładnie.
  4. Napis na pomniku na Starym Rynku jak nowy.
  5. Radni przeciw zmianie napisu na pomniku na Starym Rynku.
  6. http://www.pomorska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20060112/ALBUMBYDGOSKI/60119016 [dostęp 10.02.2010 r.]
  7. https://archive.ph/20120919173437/http://www.pomorska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20070827/REGION/70827038 [dostęp 10.02.2010 r.]
  8. a b c d e f g h i Gliwiński Eugeniusz: Bydgoskie pomniki naszych czasów cz. 1. [w.] Kalendarz Bydgoski 1997.
  9. a b c Brakowski Kazimierz: Pamięci ofiar hitlerowców. [w.] Kalendarz Bydgoski 1970.

Oceń: Pomnik Walki i Męczeństwa Ziemi Bydgoskiej

★★★★★
Średnia ocena:4.74 Liczba ocen:17