Pomnik Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego w Bydgoszczy

---

Historia

W 1922 roku, po zburzeniu Pruskiego Pomnika Poległych w Bydgoszczy, rozpoczęła się inicjatywa mająca na celu upamiętnienie żołnierzy polskich, którzy zginęli podczas Powstania Wielkopolskiego. Głównym pomysłodawcą budowy nowego miejsca pamięci był Andrzej Sikorski, wieloletni inspektor cmentarza Nowofarnego w Bydgoszczy.

W ramach tej inicjatywy zorganizowano grób Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego, który zawierał prochy jednego z powstańców zmarłego w czerwcu 1919 roku. Żołnierz ten, ciężko ranny, został wzięty do niewoli pruskiej i zmarł w wojskowym szpitalu w Bydgoszczy, nie odzyskawszy przytomności. Niestety, nie miał on przy sobie żadnych dokumentów, co sprawiło, że jego nazwisko pozostało nieznane.

Pierwotnie spoczywał na cmentarzu Nowofarnym przy ul. Artyleryjskiej. Po odzyskaniu przez miasto niepodległości, jego prochy zostały ekshumowane i złożone do murowanego grobu znajdującego się przy ulicy Bernardyńskiej. Uroczystość przeniesienia odbyła się 7 sierpnia 1925 roku, w której uczestniczyli m.in. pułkownik wojsk amerykańskich Miller, prezydent Bydgoszczy Bernard Śliwiński, wojewoda poznański Adolf Rafał Bniński, gen. Józef Dowbor-Muśnicki oraz przedstawiciele władz państwowych i wojskowych.

W kolejnych latach groboczy odbywały się różne uroczystości, w tym organizowane przez Związek Hallerczyków. W dniu 8 października 1928 roku, w grób oficjalnie włożono urnę z ziemią pochodzącą z miejsc pochówku żołnierzy Armii Hallera w St. Hilaire we Francji. Ostatnia uroczystość przed wybuchem II wojny światowej miała miejsce 21 maja 1939 roku, aby uczcić 20. rocznicę przybycia Armii Polskiej z Francji do Polski. W pochodzie, po mszy świętej w kościele Św. Trójcy, uczestniczyli gen. Józef Haller, kombatanci oraz licznie zgromadzeni mieszkańcy.

Niestety, groboczy został zlikwidowany przez hitlerowców w 1939 roku. Wydobyta trumna z prochami Nieznanego Powstańca została zniszczona, a robotnikom polecono zasypać mogiłę, aby zatarć wszelkie ślady.

Po zakończeniu wojny zawiązał się Komitet Odbudowy Grobu, który działał z inicjatywy Związku Powstańców i Wojaków w Bydgoszczy. Uroczystość poświęcenia oraz przekazania grobu społeczeństwu miała miejsce 25 sierpnia 1946 roku. Wkrótce pojawiła się jednak inicjatywa, aby obok grobu postawić pomnik, co zyskało poparcie środowisk kombatanckich. Projekt pomnika wykonał bezinteresownie rzeźbiarz prof. Stanisław Horno-Popławski, również będący kombatantem, a samą rzeźbę stworzył bydgoski artysta – rzeźbiarz Aleksander Dętkoś. Odlew zrealizowano w fabryce „Spomasz”.

Odsłonięcie pomnika miało miejsce 29 grudnia 1986 roku, w 68. rocznicę wybuchu Powstania Wielkopolskiego. 16 grudnia 1998 roku w Bydgoszczy powstał Zarząd Oddziału Kujawsko-Pomorskiego Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919, które zaczęło organizować oficjalne uroczystości rocznicowe przed Grobem Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego. W 2003 roku, z inicjatywy Towarzystwa, obok pomnika ustawiono pamiątkowy obelisk.

Opis

Pomnik, który został wykonany z brązu, przedstawia postać rannego powstańca ułożonego w pozycji leżącej. Jest to symboliczne miejsce wyróżniające się nie tylko swoją unikalną formą, ale również znaczeniem historycznym. Figura znajduje się w wyznaczonym miejscu pamięci, które zostało starannie zaprojektowane i zagospodarowane.

W obrębie tego miejsca możemy zauważyć płytę nagrobną, znicz, obelisk z tablicą pamiątkową, a także alejki, które prowadzą do różnych części tego wyjątkowego terenu. Całość kompozycji ma na celu oddanie hołdu powstańcom, którzy walczyli o wolność i niepodległość.

---

Oceń: Pomnik Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego w Bydgoszczy

---