Józef Dydyński

---

Życiorys

Józef Dydyński, pochodził z rodziny o bogatej tradycji, gdyż jego ojcem był Maksymilian Dydyński (1799-1869), urzędnik przy sądzie apelacyjnym, a bratem Teodor Dydyński. Swoją edukację rozpoczął w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, gdzie z pewnością zdobył solidne podstawy wiedzy, które później zaowocowały jego przyszłą karierą.

Józef Dydyński wstąpił do seminarium duchownego 1 czerwca 1839 roku, a od 1842 roku odbywał studia teologiczne za granicą, gdzie uczył się m.in. we Fryburgu Bryzgowijskim pod okiem profesorów: Franza Steudenmaiera (1800-1856) oraz Johanna von Hirschera (1788-1865). W dniu 1 czerwca 1844 roku, w Gnieźnie, otrzymał święcenia kapłańskie.

Początkowo pełnił swoją posługę duszpasterską w Żninie, jednak z biegiem czasu jego kariera nabrała tempa. Już 21 kwietnia 1845 roku objął stanowisko kapelana i sekretarza przybocznego arcybiskupa Leona Przyłuskiego (1789-1865). W 1847 roku, dokładnie 1 sierpnia, Dydyński został proboszczem w Kłecku, a siedem lat później również dziekanem. Mieszkał tam nieprzerwanie do 1897 roku, wykonując szereg ważnych obowiązków duszpasterskich.

W 1866 roku Dydyński przyjął rolę egzaminatora, a od 1869 roku piastował funkcję sędziego prosynodalnego. Pomimo zadań związanych z działalnością kościelną, oddawał się również sprawom społecznym, co pokazują jego inicjatywy, w tym założenie w 1875 roku Towarzystwa Przemysłowców w Kłecku, które przyciągało do siebie elitę miasta, głównie kupców oraz rzemieślników.

Za swoje zasługi dla Kościoła, 18 stycznia 1888 roku, ks. Dydyński został odznaczony kanonią honorową katedry poznańskiej. O kłeckim dziekanie pisał ks. Leon Formanowicz w Polskim Słowniku Biograficznym: „W chwilach wolnych od zajęć kościelnych oddawał się Dydyński z wielkim zamiłowaniem badaniom historycznym i archeologicznym.”

Jego praca „Wiadomości historyczne o mieście Kłecku” opublikowana w 1858 roku, zwróciła uwagę Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, które przyjęło go do swoich szeregów. Na posiedzeniach wydziału historycznego prezentował swoje badania z zakresu archeologii. W 1883 roku dołączył do Komisji zabytkowej, gdzie podejmował się inwentaryzacji zabytków budowlanych powiatu wągrowieckiego. Z pasją angażował się także w działalność Towarzystwa Numizmatycznego w Krakowie, w którym był aktywnym członkiem od 1889 roku.

Jego dorobek naukowy doceniano na ówczesnych forum akademickich; prof. Józef Łepkowski zaliczał go do grona najważniejszych naukowców swojego czasu obok takich postaci jak Raczyński, Łukaszewicz czy Działyński. Władysław Bentkowski zauważył jego znaczenie jako jednego z pionierów polskiej archeologii oraz badań starożytności. „Biblioteka warszawska” również chwaliła jego publikacje naukowe w latach 50. XIX wieku.

Józef Dydyński budował relacje z wieloma ważnymi postaciami swojego czasu, m.in. z prof. Bolesławem Erzepkim (1852-1932), Władysławem Jażdżewskim (1835-1895), Władysławem Bentkowskim (1817-1887), Ignacym Zakrzewskim (1823-1889), Klemensem Koehlerem (1840-1901) i Augustem Cieszkowskim (1814-1894). Wśród jego kontynuatorów znalazł się również Maksymilian Baruch (1861-1933), który w 1907 roku publikował prace związane z archeologią oraz folklorem, czerpiąc z badań Dydyńskiego.

Na koniec, ks. kan. Józef Dydyński pozostawił po sobie niezatarte ślady w kulturze Kłecka, poświęcając pięćdziesiąt lat swojego życia na badania związane z lokalną historią, zbierając legendy, opowieści oraz dokumenty. Zmarł w 1897 roku, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się w grobowcu Dydyńskich herbu Gozdawa w Kłecku, gdzie spoczywa obok swojego ojca.

Publikacje książkowe

Oto zestawienie publikacji książkowych autorstwa Józefa Dydyńskiego, które ukazują jego znaczenie w świecie literatury i nauki.

• Wiadomości historyczne o mieście Kłecku, wydane w Gnieźnie w roku 1858, doczekały się reprintu w Wydawnictwie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Poznaniu, w 2004 roku,
• de anno gratiae to rozprawa wydana w 1894 roku, dotycząca diecezjalnego prawa kościelnego,
• rozprawy naukowe z lat 1878-1885 zostały opublikowane w tomie I serii Bibliotheca „Studia Kleccensia”, który zebrali i poddali do druku B. Borowiak oraz D. Jung, wydany w Kłecku w 2012 roku.

Ważniejsze artykuły teologiczne i historyczne

Józef Dydyński, wybitny teolog i historyk, pozostawił po sobie szereg istotnych prac, które na zawsze wpisały się w historię nauki. Jego publikacje koncentrowały się na istotnych zagadnieniach teologicznych oraz badaniach historycznych, poruszając tematykę od zjawisk fizycznych po metafizyczne pytania dotyczące istnienia i początku. Poniżej przedstawiamy kluczowe dzieła jego autorstwa:

• Urny z krzyżami (1878),
• Uwagi ks. dziekana Dydyńskiego o kamieniach ze znakiem stopy ludzkiej lub kopyt końskich odczytane na posiedzeniu Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1883),
• Uwagi o wklęsłościach kulistych na murze kościelnym (1885),
• O stworzeniu świata (1893),
• O początku zła w świecie zmysłowym (1893).

Każda z tych publikacji przyczyniła się do rozwoju myśli teologicznej oraz wzbogacenia wiedzy historycznej jego czasów, stanowiąc cenne źródło dla badaczy oraz pasjonatów tych dziedzin.

---

Oceń: Józef Dydyński

---