Edmund Michał Piszcz, urodzony 17 listopada 1929 roku w Bydgoszczy, był wybitną postacią w polskim duchowieństwie rzymskokatolickim. Jego życie duchowe i naukowe nadało mu znaczną rolę w historii Kościoła katolickiego w Polsce.
Pełnił szereg istotnych funkcji w strukturze Kościoła. W latach 1982–1985 sprawował urząd biskupa pomocniczego diecezji chełmińskiej. Następnie, od 1985 do 1988 roku, był administratorem apostolskim sede plena w diecezji warmińskiej, a później, od 1988 roku do 2006, biskupem diecezjalnym warmińskim.
W 1992 roku uzyskał tytuł arcybiskupa metropolity warmińskiego, kontynuując swoją misję duszpasterską z wielką oddaniem. Po roku 2006 został arcybiskupem seniorem archidiecezji warmińskiej, co pozwoliło mu na dalsze zaangażowanie w działalność Kościoła, nawet po przejściu na emeryturę.
Edmund Piszcz zmarł 22 marca 2022 roku w Olsztynie, pozostawiając po sobie trwały ślad w sercach wielu wiernych i w historii Kościoła w Polsce.
Życiorys
Edmund Piszcz przyszedł na świat 17 listopada 1929 roku w Bydgoszczy. Podczas II wojny światowej, od 1944 roku, zdobywał doświadczenie jako uczeń krawiecki. Po zakończeniu konfliktu w latach 1945–1948, kształcił się w I Państwowym Gimnazjum i Liceum w Bydgoszczy, gdzie uzyskał małą maturę. Następnie, w latach 1948–1950, uczęszczał do Niższego Seminarium Duchownego w Olsztynie, a maturę złożył w 1950 roku w Liceum Państwowym im. Adama Mickiewicza w Olsztynie.
Studia filozoficzno-teologiczne odbył w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie w latach 1950–1956, gdzie w 1955 roku przyjął święcenia subdiakonatu (19 czerwca) oraz diakonatu (29 czerwca). Uroczystość święceń prezbiteratu miała miejsce 10 maja 1956 roku w katedrze Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Pelplinie, a udzielił mu ich biskup chełmiński, Kazimierz Kowalski. Od 1958 do 1962 roku studiował historię Kościoła na Wydziale Teologicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, gdzie w 1960 roku uzyskał tytuł magistra, a dwa lata później doktora nauk teologicznych na podstawie pracy o toruńskim «Colloquium Charitativum» z 1645 roku.
W latach 1973–1974 rozwijał swoje umiejętności podczas stypendium naukowego w Instytucie Historii Europy w Moguncji. Po ukończeniu studiów, w latach 1956-1958, pracował jako wikariusz w parafii katedralnej w Pelplinie, prowadząc przy tym młodzieżowy chór parafialny i pełniąc rolę prefekta w Collegium Marianum oraz w Państwowym Liceum Ogólnokształcącym w Pelplinie. Następnie, od 1962 do 1985 roku, kierował archiwum diecezjalnym oraz był aktywnym członkiem diecezjalnej rady duszpasterskiej od 1981 roku.
W 1970 roku papież Paweł VI nadał mu tytuł kapelana honorowego Jego Świątobliwości. W latach 1962–1982 wykładał historię Kościoła w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie, gdzie prowadził również lektoraty z języka łacińskiego i niemieckiego. Od 1985 roku był wykładowcą z historii Kościoła na Warmińskim Instytucie Teologicznym w Olsztynie.
W dniu 21 kwietnia 1982 roku został mianowany biskupem pomocniczym diecezji chełmińskiej z tytularną stolicą Aurusuliana. Święcenia biskupie otrzymał 20 maja 1982 roku w bazylice katedralnej w Pelplinie, gdzie udzielił mu ich prymas Polski Józef Glemp, wspólnie z biskupem chełmińskim Marianem Przykuckim oraz biskupem pomocniczym Zygfrydem Kowalskim. Jako dewizę biskupią przyjął słowa: „Diligimus opere ac veritate” (Miłujmy czynem i prawdą).
8 maja 1982 roku został wikariuszem biskupim ds. duchowej i intelektualnej formacji kapłanów, a w dniu 25 maja 1982 roku został wikariuszem generalnym diecezji. W strukturach biskupich objął funkcje wiceprzewodniczącego Wydziału Duszpasterskiego oraz referenta duszpasterstwa kapłanów. Brał udział w pracach licznych rad, w tym kurialnych i administracyjnych, a także pełnił rolę sekretarza rektoratu seminaryjnego. W 1982 roku mianowano go prałatem i prepozytem chełmińskiej kapituły katedralnej.
11 listopada 1985 roku po rozpoczęciu rządów jako administrator apostolski diecezji warmińskiej, 30 listopada tegoż roku objął formalne przywództwo diecezji. 22 października 1988, po odejściu z urzędu biskupa Jana Obłąka, został mianowany biskupem diecezjalnym, a 25 marca 1992 roku, w wyniku reorganizacji Kościoła katolickiego w Polsce, arcybiskupem metropolitą warmińskim. Paliusz metropolitalny otrzymał 29 czerwca 1992 roku w bazylice św. Piotra w Rzymie. W trakcie swego posługi ordynariusza, w 1987 roku zainicjował wikariaty biskupie w Elblągu i Ełku oraz utworzył nowe kapituły kolegiackie w Gołdapi i Kętrzynie.
Prowadził szereg przedsięwzięć na rzecz rozwoju duchowego i edukacyjnego regionu, w tym wznoszenie nowych gmachów seminariów i instytutów oraz tworzenie nowych placówek edukacyjnych. Erygował ponad 110 parafii i zreorganizował dekanaty. Zainicjował również działalność Komisji Ekumenicznej Archidiecezji Warmińskiej oraz był odpowiedzialny za ekumenizm, a w 1988 roku zorganizował Diecezjalny Kongres Eucharystyczny, i w 1994 roku I Archidiecezjalny Kongres Trzeźwości.
W 1991 roku z radością podejmował wizytę papieża Jana Pawła II podczas jego IV podróży apostolskiej do Polski. Jako jednym z jego licznych osiągnięć, w Olsztynie nadawano jego homilie, które zebrano w cyklu Oczekiwanie oraz Droga, ukazując jego zaangażowanie w propagowanie duchowości w lokalnych mediach. Dodatkowo, przyczynił się do powstania Wydziału Teologii na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie, gdzie został wielkim kanclerzem.
W dniu 30 maja 2006 roku papież Benedykt XVI przyjął jego rezygnację z funkcji arcybiskupa metropolity warmińskiego. W swoich działaniach w ramach Episkopatu Polski, przewodniczył wielu komisjom, w tym Komisji Misyjnej oraz Rady ds. Migracji, Turystyki i Pielgrzymek. W latach 1983-1994 prowadził także Centrum Formacji Misyjnej w Warszawie oraz zorganizował Krajowy Kongres Misyjny w Częstochowie.
Edmund Piszcz był również współkonsekratorem podczas sakr biskupów pomocniczych warmińskich, w tym Józefa Wysockiego (1989), Jacka Jezierskiego (1994) oraz Janusza Ostrowskiego (2018), a także biskupa polowego Wojska Polskiego Tadeusza Płoskiego (2004).
Umarł 22 marca 2022 roku w Olsztynie. Po ceremonii pogrzebowej, 28 marca 2022 roku, został pochowany w bazylice konkatedralnej św. Jakuba Apostoła w Olsztynie.
Odznaczenia i wyróżnienia
Decyzją prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego, która miała miejsce 21 stycznia 2005 roku, Edmund Piszcz został uhonorowany Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Dodatkowo, w 2004 roku, jego zaangażowanie w dialog polsko-niemiecki oraz działalność ekumeniczną na terenie Warmii i Mazur przyniosło mu odznaczenie Wielkiego Krzyża Zasługi Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec.
W ciągu swojej kariery Piszcz zyskał również honorowe obywatelstwo w kilku miastach, w tym Kętrzynie (1998), Olsztynie (2003), gminie Grunwald (2011) oraz Górowie Iławeckim. W 2006 roku został wyróżniony Odznaką Honorową za Zasługi dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego, co jest świadectwem jego wkładu w rozwój regionu.
W 2014 roku Edmund Piszcz otrzymał zaszczytny tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, jako wyraz uznania za jego szczególne zasługi dla tej instytucji. Również w 2006 roku, w dowód uznania dla jego pracy na rzecz uniwersytetu, przyznano mu medal Benemerenti Universitati Nostrae.
Pozostali ludzie w kategorii "Duchowieństwo i religia":
Wojciech Zink | Bogusław Jerzycki | Hieronim Gołębiewski | Maciej Bielawski (ur. 1963) | Grzegorz Barth | Józef Dydyński | Waldemar Preiss (1936–2024) | Franciszek Drączkowski | Andrzej Bohdanowicz (ksiądz) | Maciej Olczyk | Bartłomiej z Bydgoszczy | Wacław Gieburowski | Bernardyn z Bydgoszczy | Franciszek Mientki | Ryszard Otello | Wojciech z Bydgoszczy | Stanisław Streich | Jan Kątny | Alfred Cholewiński | Marcin PiwkoOceń: Edmund Piszcz