Śluza Okole

Drogi i trasy

Śluza Okole jest kluczowym punktem na Kanale Bydgoskim, znajdującym się w Bydgoszczy, gdzie pełni istotną rolę w systemie hydrotechnicznym tej ważnej arterii wodnej.

Jako jedna z głównych budowli hydrotechnicznych, śluza ta znajduje się pod zarządem Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu oraz lokalnego Zarządu Zlewni Noteci w Bydgoszczy. Co ważne, jest to śluza nr 3 na drodze wodnej Wisła-Odra, która stanowi część międzynarodowej drogi wodnej E-70.

Śluza Okole, przez swoje strategiczne położenie i funkcję, ma znaczący wpływ na żeglugę oraz transport wodny, służąc zarówno lokalnym, jak i międzynarodowym szlakom wodnym.

Historia

Śluza Okole odgrywa istotną rolę w historii Kanału Bydgoskiego, gdyż została oddana do użytku w 1915 roku. W trakcie tej przebudowy kanału wprowadzono nowy odcinek o długości dwóch kilometrów. Stary, mający 3,5 km, z pięcioma śluzami, został jednak wyłączony z eksploatacji, a jego tereny przekształcono w park.

Warto zauważyć, że śluza była posadowiona na trudnym podłożu, co skutkowało jej uszkodzeniami w latach 1914 i 1917. W 1921 roku wystąpił poważny problem z murem głowy dolnej, który doprowadził do tego, że woda nie tylko napełniała komorę, ale wręcz wylewała się na zewnątrz. Naprawy uszkodzenia miały miejsce w wiosną 1922 roku.

W 2005 roku śluzę Okole, a także towarzyszące jej budynki, wpisano do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego, co podkreśla jej znaczenie historyczne. Dalsze kłopoty z konstrukcją zaowocowały wyłączeniem śluzy z użytkowania 16 kwietnia 2013 roku z powodu obaw o bezpieczeństwo. Po zakończeniu prac zabezpieczających, śluzę ponownie otworzono 18 czerwca 2013 roku.

Plany związane z generalnym remontem, zaplanowane na rok 2015, ulegały licznym zmianom. Ostatecznie prace rozpoczęto dopiero 22 września 2017 roku, z perspektywą zakończenia na koniec października 2018. Termin ten był jednak wielokrotnie przesuwany – aż do III kwartału 2019 roku. Opóźnienia były spowodowane ujawnieniem złego stanu konstrukcji, co wymusiło dodatkowe prace oraz korekty w pierwotnym planie. Koszt remontu również wzrósł – z pierwotnie przewidywanych 11,7 mln zł do 15 mln zł.

Zakres wykonanych prac obejmował rozmaite działania, w tym remont komory ze ścianami, koroną oraz dnem, a także górnej i dolnej głowy. Dodatkowo obejmowały one zmodernizowanie zbiorników oszczędnościowych poprzez usunięcie skorodowanej warstwy betonu oraz zabezpieczenie ich nową warstwą. Galeria obiegowa i kanał ulgowy również uległy przekształceniom, w tym nowym rozwiązaniom hydraulicznym. Usunięte zostały dolne wrota wsporne oraz górne uchylne, które poddano konserwacji.

Podczas prac nie zapomniano także o historycznych budynkach, takich jak maszynownia, sterownia czy budynek obsługi śluzy. Prace objęły również oczyszczenie obu awanportów – górnego i dolnego. Ostatni remont o ograniczonym zakresie prac miał miejsce w 1995 roku. W toku tych działań szczególną uwagę zwrócono na zachowanie oryginalnej cegły, przy użyciu niestandardowych wymiarów, co dowodzi dbałości o historyczny charakter obiektu.

Charakterystyka

Obiekt zwany śluzą Okole to betonowa konstrukcja klasy II, która została pokryta okładziną z cegły. Działa jako śluza żeglugowa, a jej zestawienie obejmuje również dwa zbiorniki oszczędnościowe. Parametry tego obiektu spełniają wymagania klasy II zgodnie z przyjętą klasyfikacją dróg wodnych w Polsce.

W celu zapewnienia bezpieczeństwa, śluza wyposażona jest w górne zamknięcia w postaci stalowych, nitowanych wrót klapowych, a także dolne wsporne, stalowe dwuskrzydłowe wrota. System napędu jest elektryczny, z opcją awaryjnego ręcznego sterowania. Czas, jaki zajmuje proces śluzowania, wynosi średnio 20 minut.

Napełnianie budowli odbywa się przez galerie, które są umieszczone wzdłuż konstrukcji, w obustronnych ścianach bocznych. Dwa zbiorniki oszczędnościowe mają kluczowe znaczenie, ponieważ zmniejszają ilość wody potrzebnej do śluzowania, a także umożliwiają wielokrotne jej wykorzystanie. Dodatkowo, śluza jest przystosowana do przepuszczania wody przez inne specjalistyczne urządzenia.

Na zakończeniach zamknięć śluzy znajdują się dwa przejścia technologiczne, każde o szerokości 1,0 m i długości 9,6 m. Interesującym elementem jest kładka, która umiejscowiona jest na głowie górnej śluzy; podczas śluzowania schowa się ona pod wodę, natomiast kładka na końcu dolnym rozchyla się na boki razem ze skrzydłami wrót.

Poziomy

Śluza oferuje możliwość podniesienia jednostek wodnych o znaczną wartość, wynoszącą 7,58 m, co pozwala na przejście z poziomu 35,88 m do 43,46 m n.p.m.

Ciekawostka

W 1968 roku śluza „Okole” była tłem dla jednego lub dwóch odcinków kultowego serialu Czterej pancerni i pies. W tym miejscu zrealizowano scenę, gdzie Gustlik detonuje śluzę przy pomocy pancerfausta, co miało miejsce w piętnastym odcinku pt. „Wysoka fala”.

Wspomniana scena jest nie tylko ciekawostką w historii telewizji, ale także została upamiętniona przez wieżyczkę czołgu o numerze bocznym 102, znajdującą się w pobliżu. To swoiste przypomnienie o wydarzeniach z serialu, które na stałe wpisały się w pamięć widzów.

Przypisy

  1. Śluza Okole doczekała się remontu. Kanał będzie jak nowy.
  2. Z tym, że w ramach prób technicznych uruchomiono śluzę 21, 22 i 24 czerwca 2019 r.
  3. Przedłuża się remont śluzy Okole. Zdążą na „Ster na Bydgoszcz”?
  4. Kręcili na niej kultowy serial. Teraz przejdzie remont.
  5. Byliśmy w środku śluzy Okole. Robi wrażenie.
  6. Zobacz odwodnioną śluzę Okole z lotu ptaka.
  7. Stuletnia śluza do remontu za 15 mln zł. Zobacz jak teraz wygląda.
  8. Zabytkowa śluza na Okolu w końcu do remontu! Koszt: 17 mln zł.
  9. Remont śluzy znanej z serialu przełożony na 2018 r.
  10. Winid Walenty: Kanał Bydgoski: Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Popierania Nauki, 1928 r., s. 69.
  11. a b Monografia mostów województwa kujawsko-pomorskiego. Brda i Kanał Bydgoski. Tom II z serii: Mosty z biegiem rzek pod red. Krzysztofa Dudka. Bydgoszcz – Grudziądz 2012 r.
  12. Zbigniew Kowalewski „Lustro pana von Brenckenhoffa”, Express Bydgoski 22.07.2011 r.
  13. Szymon Spandowski „Czterej pancerni w regionie”, Express Bydgoski, 28.04.2011 r.
  14. Bydgoszcz za zamkniętymi drzwiami. tmmb.pl. [dostęp 08.03.2016 r.]
  15. „Bydgoszcz odcięta od wodnego świata, choć miasto od lat zwraca się ku rzece!” [dostęp 24.04.2013 r.]
  16. Komunikat RZGW Poznań [dostęp 22.06.2013 r.]
  17. Nieporządek obok czołgu przy śluzie Okole. A miasto organizuje tam wycieczkę.
  18. Bydgoski ratusz robi porządki obok wieżyczki czołgu na Czyżkówku. Nareszcie!

Oceń: Śluza Okole

★★★★★
Średnia ocena:4.78 Liczba ocen:12