Kamienica przy placu Wolności 1 w Bydgoszczy

---

Położenie

Kamienica usytuowana jest w strategicznym miejscu, przy wschodniej pierzei ul. Gdańskiej, na rogu Placu Wolności.

Historia

Parcela, na której obecnie znajduje się kamienica, była zabudowana już w drugiej ćwierci XIX wieku. Znajdował się tam parterowy budynek mieszkalny, który był usytuowany frontem do ul. Gdańskiej, a także budynek gospodarczy skierowany szczytem ku placowi Wolności. Od lat 1855 do 1876 nieruchomość ta była własnością wdowy po nauczycielu, Fryderyki Götz. Później została przekazana nauczycielowi Carlowi Wolffowi, a w 1895 roku odziedziczył ją jego syn, kapitan Ernst Wolff. Nowy właściciel zdecydował się na sprzedaż nieruchomości przy placu Wolności 5, a uzyskane środki przeznaczył na budowę nowej, okazałej kamienicy narożnej.

Projekty budynku wykonał bydgoski budowniczy Józef Święcicki, który nadał jej wielkomiejski i komercyjny charakter. Budowa rozpoczęła się w październiku 1896 roku, a w maju następnego roku budynek został odebrany w stanie surowym. Odbiór końcowy miał miejsce 28 stycznia 1898 roku. W realizacji przedsięwzięcia uczestniczyły lokalne firmy, takie jak mistrz murarski Hermann Lewandowski, mistrz dekarski Juliusz Jakoby oraz stolarz Menning i inni. Przyziemie kamienicy przeznaczono na sklepy oraz restauracje, natomiast górne piętra zaaranżowano na luksusowe mieszkania. W 1898 roku w budynku zainstalowano pierwszą w mieście windę elektryczną, którą sprowadzono z Berlina.

Urok narożnej lokalizacji kamienicy pozwolił na jej symetryczne ukształtowanie; charakterystycznym akcentem i osią symetrii była wieża zwieńczona baniastym hełmem. Do 1916 roku właścicielem budynku był Ernst Wolff, a następnie do 1919 roku posiadanie przejęła wdowa, Martha Wolff. W tym okresie w kamienicy mieściło się m.in. atelier dworskiego fotografa Carla Brascha, a także lokale gastronomiczne „Kaiser-Cafe” oraz „Falstaff”, oprócz sklepów z różnych branż.

Mieszkanie w tak reprezentacyjnej i nowoczesnej kamienicy było powodem do dumy. Wśród jej najemców znajdowali się znani handlowcy, przemysłowcy, a także urzędnicy i oficerowie, tacy jak dyrektorzy Bydgoskiego Towarzystwa Żeglugowego: Friedrich Wilhelm Bumke i Ernst Müller, właściciele parowej cegielni w Fordonie – Heinrich Englemann czy pułkownik Alexander von Kluck, komendant 34 Pomorskiego Pułku Fizylierów.

W 1919 roku kamienicę nabył kupiec Stanisław Czarnecki, a następnie w 1922 roku Bank Handlowy w Warszawie zdecydował się otworzyć swój oddział w bydgoskiej lokalizacji. Pomiędzy latami 1929 a 1933 właścicielem posesji był Romuald Turasiewicz, wiceprokurator Sądu Okręgowego w Bydgoszczy, a później Eugenia Preiss. W jednym z lokali w 1927 roku urządzono sklep samochodowy oraz stację benzynową przed budynkiem. Mieścił się tutaj również sklep firmowy Wedla oraz restauracja „Cristal”.

W 1945 roku, po inwazji wojsk radzieckich, kamienica stała się siedzibą miejskiego oddziału NKWD. Aby upamiętnić Polaków zamordowanych w tym miejscu, na murze kamienicy w 1993 roku odsłonięto tablicę pamiątkową. Po zakończeniu II wojny światowej, budynek przeszedł pod zarząd Administracji Domów Miejskich w Bydgoszczy, a w 1972 roku przeprowadzono modernizację przestrzenną, w ramach której wydzielono mieszkania, stworzono piony kuchenne i sanitarne oraz zlikwidowano ogrzewanie piecowe. Przy tej okazji usunięto część bogatego wystroju wnętrz, w tym sztukaterii oraz ozdobnych pieców kaflowych. Wszystkie sześć lokali usługowych na parterze połączono w jedną przestrzeń, którą przekształcono w delikatesy. W 1992 roku miejsce to zajęła pierwsza bydgoska restauracja McDonald’s, która funkcjonowała do końca października 2015 roku. Dalsze prace modernizacyjne doprowadziły do gruntownej renowacji kamienicy. W 2014 roku poddano renowacji fasadę oraz dach budynku, co kosztowało 350 tys. zł, z czego 112 tys. zł pochodziło z dotacji miejskiej. Od grudnia 2016 do maja 2019 w budynku działała restauracja „Śródmieście”, a od 16 października 2019 zainaugurowano nową restaurację „Manekin”.

Architektura

Budynek ten zachwyca bogactwem detali architektonicznych oraz został zaprojektowany w stylu eklektycznym, w którym dominują formy neobarokowe. Jego konstrukcja opiera się na rzucie prostokąta, który obejmuje wewnętrzne podwórze – studnię oraz dwa skrzydła ulokowane wzdłuż ulicy Gdańskiej i pl. Wolności.

Kamienica ma aż trzy piętra oraz piwnice, a mieszkalne poddasze dodaje jej jeszcze większego uroku. Elewacje budynku wyróżniają się bogatym zdobieniem, które obejmuje pilastry, motywy kartusza i różnorodne elementy roślinne. Balustrady balkonów zostały zrealizowane w formie pełnych oraz tralkowych, co dodaje przestrzeni elegancji.

Na uwagę zasługują również wykusze, które są zwieńczone szczytami, wznoszącymi się ponad gzymsem budynku. Narożnik kamienicy jest subtelnie zaokrąglony, a całość wieńczy wieża, której charakterystyczne cebulaste hełm jest jednocześnie wyraziste i harmonijnie wkomponowane w całą kompozycję architektoniczną.

---

Oceń: Kamienica przy placu Wolności 1 w Bydgoszczy

---