Cmentarz katolicki św. Wincentego à Paulo w Bydgoszczy

---

Lokalizacja

Cmentarz katolicki św. Wincentego à Paulo znajduje się w malowniczej lokalizacji. Znajduje się on na wschodnim skraju Osiedla Leśnego, w północnej części Bydgoszczy. W zachodniej części cmentarza granice wyznacza ulica Stefana Wyszyńskiego oraz świątynia parafialna pod wezwaniem Zmartwychwstania Pańskiego. Od strony wschodniej cmentarz sąsiaduje z obiektami składowo-przemysłowymi, z kolei od południa graniczy z ulicą Pułaskiego oraz różnorodną zabudową. Natomiast północną stronę cmentarza ogranicza linia kolejowa.

Historia

Cmentarz św. Wincentego à Paulo został założony w latach 1882–1885 na terenie podmiejskiej gminy Bielawy. Jego wyznaczenie obejmowało zarówno katolików, jak i ewangelików.

Pierwotna powierzchnia cmentarza wynosiła 1 ha, jednak w roku 1910 uległa ona powiększeniu o dodatkowe 0,5 ha. Ważnym momentem był rok 1920, kiedy to po zmianach w granicach miasta Bydgoszcz, cmentarz przeszedł pod zarząd służb komunalnych.

W 1924 roku w Bielawkach powstała nowa parafia katolicka, nosząca imię św. Wincentego à Paulo. Na jej organizację wpływ miało Zgromadzenie Misjonarzy z Krakowa. Świątynię, zbudowaną w stylu rzymskiego Panteonu, ulokowano przy alejach Ossolińskich, a jej budowa trwała przez cały okres międzywojenny.

W tym samym roku Rada Miasta nieodpłatnie przekazała cmentarz parafii, a w 1929 roku do wyłącznego użytku oddano dodatkowo działkę o powierzchni 2 ha. Cmentarz przeszedł kolejne powiększenia w latach 1945, 70. XX wieku oraz 1981 roku.

W 1933 roku powstała kaplica przedpogrzebowa zaprojektowana przez inż. Bolesława Polakiewicza. Po II wojnie światowej na głównym ciągu alei zbudowany został betonowy krzyż, a w latach 70. XX wieku dodano figurę Matki Boskiej.

W 1970 roku utworzono na osiedlu Leśnym ośrodek duszpasterski, którego kaplicą stał się dom przedpogrzebowy wchodzący w skład cmentarza.

15 grudnia 1979 roku powołano parafię Zmartwychwstania Pańskiego, wydzieloną z parafii św. Wincentego à Paulo. Nowa świątynia miała powstać na gruncie przekazanym w darowiznie, usytuowanym w sąsiedztwie cmentarza.

Kościół, zaprojektowany przez bydgoskich architektów J. Sudara, Gronowskiego i T. Czerniawskiego, wznoszono w latach 1981–1985. Poświęcenie świątyni miało miejsce 26 września 1982 roku, a jej konsekracja odbyła się 24 marca 1985 roku pod nadzorem ks. bp Jana Nowaka. Powierzchnia użytkowa kościoła wynosi 500 m², a w latach 1985–1987 w jego otoczeniu zbudowano dom parafialny oraz plebanię.

Charakterystyka

Cmentarz św. Wincentego à Paulo w Bydgoszczy rozciąga się na imponującym obszarze 18 ha, z wymiarami wynoszącymi 300 × 400 m. Jego unikalny kształt przypomina literę „L”, co dodaje mu charakterystycznego wyglądu. Na tym historycznym terenie spoczywa około 35 tysięcy osób, co czyni go jednym z ważniejszych miejsc pamięci w regionie.

W centrum cmentarza znajduje się najstarsza, przedwojenna część nekropolii, usytuowana na południe od kościoła Zmartwychwstania Pańskiego. Teren ten jest ogrodzony betonowo-metalowym płotem, a dostęp do niego ułatwiają trzy bramy. Dwie z nich znajdują się przy ul. Wyszyńskiego, podczas gdy jedna brama wchodzi na cmentarz od ul. Pułaskiego. Dodatkowa możliwość wejścia zapewnia również bliskość kościoła Zmartwychwstania Pańskiego.

W kontekście powierzchni oraz liczby osób pochowanych, cmentarz św. Wincentego à Paulo zajmuje drugą pozycję w Bydgoszczy, ustępując jedynie cmentarzowi komunalnemu przy ul. Wiślanej.

Pochowani

Na cmentarzu katolickim św. Wincentego à Paulo w Bydgoszczy spoczywają wielkie osobistości, których dorobek jest uważany za ważny wkład w historię regionu. Warto zwrócić uwagę na ich znaczenie oraz wpływ na lokalną społeczność.

W celu poznania szczegółowej listy osób pochowanych w tym miejscu, można odwiedzić osobną kategorię, która poświęcona jest tym, którzy znaleźli swój spoczynek na tym cmentarzu.

Zasłużeni

Na cmentarzu katolickim św. Wincentego à Paulo w Bydgoszczy, spoczywa wielu ludzi, którzy wnieśli istotny wkład w rozwój samego miasta oraz całego regionu. Poniżej przedstawiamy niektóre z tych zasłużonych postaci:

Imię i nazwisko	Data urodzenia	Data zgonu	Informacje dodatkowe
Karol Alchimowicz	1911	1996	Plastyk, operator filmowy, fotograf, jeden z założycieli klubu filmowców Jupiter. Tworzył miniatury, będące kopiami dzieł znanych artystów. Otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
Stanisław Betlejewski	1933	2021	Profesor dr hab. nauk medycznych i współtwórca polskiej otolaryngologii. W latach 1984-2004 pełnił funkcję kierownika Kliniki Otolaryngologii w bydgoskim szpitalu im. Jurasza.
Jan Biedowicz	1890	1961	Artysta plastyk oraz nauczyciel. Od 1923 r. mieszkał w Bydgoszczy. Po wojnie pracował jako wizytator w szkolnictwie artystycznym. Jego prace z nurtu postimpresjonizmu znajdują się w Muzeum Okręgowym.
Stanisław Brandowski	1864	1935	Dziennikarz, literat i wydawca. Działał w redakcjach polskich czasopism w Krakowie i Lwowie, a od 1923 r. związany był z „Dziennikiem Bydgoskim”. Oprócz pracy dziennikarskiej pisał opowiadania, nowele, powieści oraz dramaty.
Eugenia Czarlińska-Schedlin	1883	1968	Znana nauczycielka i społecznik. W czasie zaboru pruskiego prowadziła Bibliotekę Polską. Po odzyskaniu niepodległości pracowała w Miejskim Katolickim Gimnazjum Żeńskim i uczestniczyła w tajnym nauczaniu podczas okupacji. Ulica Czarlińskich w Fordonie nosi jej imię.
Władysław Dreas	1884	1975	W 1920 r. przybył z Westfalii do Nakła, a pięć lat później osiedlił się w Bydgoszczy. Pracował w policji w Starostwie Powiatowym oraz był jednym z założycieli Bydgoskiego Towarzystwa Numizmatycznego. W 1945 r. mianowany wicestarostą i autorem publikacji „Powiat bydgoski oskarża”.
Tadeusz Esman	1903	1987	Historyk, archiwista oraz działacz społeczny i polityczny. W Bydgoszczy mieszkał od 1927 r. Organizował Oddział Wojewódzki Archiwum Państwowego i pełnił funkcję wiceprezesa Wojewódzkiej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich. Honorowy członek TMMB od 1971 r.
Wincenty Gordon	1900	1982	Współzałożyciel harcerstwa w Bydgoszczy oraz członek „Szarych Szeregów” w czasie II wojny światowej. Pasjonat historii miasta, publikował w „Kalendarzu Bydgoskim” oraz „Ilustrowanym Kurierze Polskim”. Od 1980 r. honorowy członek TMMB i patron ulicy na osiedlu Przylesie w Fordonie.
Stanisław Iżela	1914	2000	Uczestnik kampanii wrześniowej oraz działacz AK. Po wojnie mieszkał w Bydgoszczy, gdzie był piłkarzem Cracovii i BKS Polonia w latach 1946–1949. Śpiewał (tenor) w operach i operetkach przez dwadzieścia lat.
Bernard Kaczmarek	1909	1982	Handlowiec, w czasie II wojny światowej prowadził działalność konspiracyjną. Wspólnie z AK i „Mieczem i Pługiem” stworzył grupę, której działania doprowadziły do zniszczenia wyrzutni rakiet V1 w Peenemünde. Kawaler Orderu Virtuti Militari.
Maksymilian Kasprzak	1920	2021	Ostatni żyjący ułan 8 Pułku Strzelców Konnych, działacz Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego Sokół oraz harcerz. W 2019 roku otrzymał medal Unitas Durat Palatinatus Cuiaviano-Pomeraniensis.
Andrzej Kulwieć	1884	1946	Kapitan Wojska Polskiego oraz wykładowca w Szkole Podchorążych. Pisząc dla „Bellony”, „Żołnierza Polskiego” i „Polskiej Zbrojnej” zajmował się tematyką historyczną, publikując eseje i szkice. W Pomorskim Muzeum Wojskowym znajduje się jego tablica pamięci.
Kazimierz Kummer	1934	1962	Literat i dziennikarz, redaktor audycji literackich w Rozgłośni Polskiego Radia od 1956 r. Publikował reportaże, felietony oraz powieści, w tym „Klatkę” opartą na bydgoskich wydarzeniach z września 1939 r.
Elżbieta Laskowska	1946	2022	Filolog, profesor dr hab., wykładowca Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Edmund Lehman	1935	2017	Był wojewodą bydgoskim od 1973 do 1981 roku oraz posłem na Sejm PRL VI kadencji.
Dimitrios Nikolaidis	1949	2001	Grek z Bułgarii z szerokim wykształceniem w filologii nowogreckiej, historii oraz teologii. Autor zbioru wierszy „Odys i ja” oraz powieści „Dolina Józefata”. Od 1987 r. mieszkał w Bydgoszczy i był tłumaczem literatury polskiej na bułgarski.
Marian Norkowski	1935	2001	Sportowiec, który od 1953 r. grał w bydgoskim klubie „Gwardia”. Przyczynił się do awansu drużyny do I ligi, gdzie był królem strzelców (1958, 1960) oraz wicekrólem (1961). Reprezentował Polskę na olimpiadzie w Rzymie w 1960 r.
Jerzy Orlicz	1930	2004	Założyciel oraz długoletni prezes Klubu Miłośników Filmu „Mozaika”. Przez 18 lat był członkiem zarządu Rady Polskiej Federacji DKF w Warszawie. Ulica na Czyżkówku została nazwana jego imieniem.
Mieczysław Połukard	1930	1985	Sportowiec, który od 1955 r. jeździł na żużlu w „Gwardii” („Polonii”). Zdobył wiele tytułów mistrza Polski oraz był pierwszym polskim żużlowcem, który zakwalifikował się do finałów mistrzostw świata. Po wypadku w 1968 r. zajął się szkoleniem młodzieży żużlowej.
Marek Sobczak	1953	2014	Satyryk i artysta kabaretowy, współtwórca Kabaretu Klika.
Bogusław Sujkowski	1900	1964	Leśnik z zawodu, który od 1946 r. mieszkał w Bydgoszczy. Autor 25 książek historycznych, w tym powieści „Garść wspomnień piechura”. Jego ważniejsze dzieła to „Bolko zapomniany”, „Liście koka”, „Nie bogowie”, „Dziewice słońca” oraz „Jantarowy szlak”.
Augustyn Träger-Sęk	1896	1957	Pracownik wywiadu Wojska Polskiego, który od 1934 r. mieszkał w Bydgoszczy. Działał w organizacji „Miecz i Pług” podczas II wojny światowej. Uczestniczył w rozpoznawaniu miejsc produkcji rakiet V1 i V2 w Peenemünde, co przyczyniło się do ich zniszczenia przez alianckie lotnictwo.
Janusz Umiński	1932	2023	Wybitny działacz PTTK, autor wielu przewodników i publikacji turystycznych.
Zdzisław Wendyński	1919	1984	Dyrygent oraz współzałożyciel bydgoskiego Studia Operowego w 1956 roku. W latach 1964–1969 był dyrektorem i kierownikiem artystycznym Państwowego Teatru Muzycznego w Bydgoszczy.
Mieczysław Wielicz	1910	1983	Aktor i reżyser teatralny, znany pod nazwiskiem Kowalczyk. Występował w 240 spektaklach przez 50 lat. Był prezesem Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru i Filmu, a jego nazwisko nosi ulica na osiedlu Przylesie w Fordonie.

---

Oceń: Cmentarz katolicki św. Wincentego à Paulo w Bydgoszczy

---