Kamienica Jezuicka 4 w Bydgoszczy

---

Położenie

Budynek znajduje się w zachodniej części dedykowanej ul. Jezuickiej, a jego lokalizacja jest tuż naprzeciwko ratusza, co czyni go znaczącym punktem w tej malowniczej okolicy. Możliwość podziwiania architektury tego miejsca, a także jego historycznego kontekstu, przyciąga wielu turystów i mieszkańców. Dodatkowo, ul. Jezuicka stanowi ważny szlak komunikacyjny w Bydgoszczy.

Historia

Historia budynku usytuowanego pod adresem Jezuickiej 4 w Bydgoszczy sięga prawdopodobnie XV wieku, kiedy to powstał pierwszy obiekt, czego dowodem są zachowane murowane piwnice. Niestety, po potopie szwedzkim budynek uległ zniszczeniu, spaleniu lub został opuszczony, tak jak wiele innych domów w okolicy. Lustracja z 1658 roku potwierdza te wydarzenia. Pojawia się przypuszczenie, że budynek mógł zostać zapisany w testamencie jezuitom, gdyż pierwsza znana właścicielka, Regina Grzybowska, sprzedała go w 1764 roku, a jej nazwisko jest takie samo, jak nazwisko byłego przeora jezuitów, Felicjana Grzybowskiego. W 1764 roku Regina sprzedała nieruchomość małżeństwu Rehbergom za sumę 160 tymfów. Wówczas budynek był w stanie ruiny, ponieważ w 1773 roku zostało wskazane, że „wokół Fary istniał tylko jeden dom”, co potwierdzają także plany Bydgoszczy z 1774 roku sporządzone przez mierniczego Gretha.

Odnowienie budynku miało miejsce do 1775 roku, kiedy to nabył go kupiec Christian Wilhelm Schulz za całkowitą kwotę 2,6 tys. talarów. Odbudowa mogła odbyć się dzięki zaciągniętym pożyczkom, ponieważ kupiec Schulz zapłacił jedynie 400 talarów, a jego następca, radca Sądu Głównego von Husarzewski, zakupił go w 1790 roku już za 1,45 tys. talarów. Do końca XVIII wieku, właścicielami kamienicy byli różni handlarze nieruchomościami. W kolejności byli to Jan Gottlieb Rump (1792–1793), Jan Gabriel Oppermann (1793–1798) oraz Jan Daniel Kranz, kontroler kasy Urzędu Akcyzowego.

W połowie XIX wieku, a konkretniej po 1839 roku, posiadaczami domu byli garbarz Fryderyk Wilhelm Kutzer oraz jego żona, Luiza Adler, uznawana za jedną z pierwszych dam Bydgoszczy pod zaborem pruskim. Była ona wdową po radcy regencyjnym i właścicielu Gorzyszkowa, które zyskało swoją nazwę od ich nazwiska – „Adlershorst”. Jako współwłaścicieli wpisano również ich dzieci: referendarza regencyjnego Carla Augusta oraz nieletniego wówczas Fryderyka Wilhelma, który w późniejszych latach zaprojektował kościół św. Apostołów Piotra i Pawła na Placu Wolności.

W latach 1842–1874 obiekt był w rękach metalowca Fryderyka, który był spadkobiercą Kutzera. W 1844 roku sprzedał ogród przynależący do nieruchomości. Kolejnymi właścicielami byli: inspektor szpitala wojskowego na Grodztwie Carl Reinhold Lange, kupiec Juliusz Goldstein, a od 1885 roku niemiecka Kasa Pożyczkowa. W roku 1899 budynek związany był ściśle z sąsiednim budynkiem przy Jezuickiej 2, w którym mieściły się biura „Stadtbriefpost Hansa”, prowadzone przez wdowę Schwarz.

W momencie odzyskania przez Polskę niepodległości w 1920 roku, nieruchomość była w rękach niemieckich, a później zamieszkiwana przez społeczność polską oraz żydowską. Ulica uzyskała nazwę Jezuickiej, a w ramach uporządkowania numeracji budynków, posesja przydzielona została do numeru 4.

Po zakończeniu drugiej wojny światowej, kamienica na Jezuickiej 4 została przejęta przez Skarb Państwa i przekształcona na mieszkania dla lokatorów. W latach 1967-1969 budynek został poddany renowacji, według projektu architekta Stefana Klajbora. W 1969 roku ulokowano w nim siedzibę Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, które obejmowało Regionalną Pracownię Naukowo-Badawczą BTN (do 1994 roku), zarząd i administrację, redakcję publikacji oraz bibliotekę naukową z czytelnią. Obecnie kamienica pełni także rolę siedziby Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy.

Architektura

Kamienica Jezuicka 4 w Bydgoszczy charakteryzuje się złożoną architekturą, obejmującą różne stylistyczne elementy, które świadczą o jej historycznym znaczeniu.

Obiekt jest dwukondygnacyjny, a także ma poddasze użytkowe, co zwiększa jego funkcjonalność. W piwnicach znajdują się zachowane gotyckie sklepienia beczkowe, które pochodzą z XV wieku, co dodaje unikalnego uroku temu miejscu.

Górna kondygnacja, która została zrealizowana w II połowie XVIII wieku, wzniesiona została w dominującym wówczas stylu barokowym, co widać w detalu architektonicznym. Elewacja frontowa, wspólnie z kamienicą Jezuicką 2, jest ozdobiona sgraffitem w postaci medalionów, stworzonym według projektu Witolda Wasika.

Wnętrza kamienicy są bogato urządzone, z meblami w stylu gdańsko-flamandzkiego baroku, które podkreślają historyczny klimat tego wyjątkowego miejsca.

---

Oceń: Kamienica Jezuicka 4 w Bydgoszczy

---