Bydgoska Fabryka Kabli

---

Charakterystyka

Zakład Bydgoski, znany jako Bydgoska Fabryka Kabli, odgrywa kluczową rolę jako lider w grupie Tele-Fonika Kable S.A., która jest największym producentem kabli o średnich i wysokich napięciach w Europie. W roku 2006 zakład zajmował powierzchnię wynoszącą 24 hektary, a jego zespół liczył 617 pracowników.

Warto podkreślić, że zakład posiada szereg prestiżowych certyfikatów jakości, które przyznane zostały przez różne instytucje, w tym niemiecki VDE, brytyjski BASEC, amerykański UL, fiński FIMKO, francuski LCIE, kanadyjski CSA, a także polskie BBJ oraz WUG (dedykowane górnictwu). Istotnymi partnerami w uzyskiwaniu standardów jakości są także Instytut Energetyki w Warszawie oraz inne renomowane instytucje naukowe.

BFK jest nie tylko cenionym producentem kabli, ale również aktywnym członkiem Międzynarodowej Federacji Producentów Kabli oraz Stowarzyszenia Producentów Kabli „Interkabel”. Posiada również własny Ośrodek Badawczo-Wdrożeniowy, co pozwala na innowacyjną współpracę z ośrodkami naukowymi.

Kable energetyczne wyprodukowane w Bydgoskiej Fabryce Kabli znalazły zastosowanie w wielu prestiżowych projektach, takich jak instalacje na londyńskim lotnisku Heathrow oraz w tunelu La Manche. Właścicielem BFK, tak jak i całej grupy Tele-Fonika Kable, jest jeden z czołowych producentów kabli w Europie, posiadający pięć zakładów w Polsce oraz dwa za granicą, w Serbii i Ukrainie.

Historia

Okres międzywojenny

Geneza istnienia zakładów produkcyjnych odnosi się do dynamicznego rozwoju elektrotechniki w nowo odrodzonej II Rzeczypospolitej. Na terenie Polski, przed rokiem 1920, funkcjonowało jedynie kilka niewielkich warsztatów rzemieślniczych zajmujących się wytwarzaniem przewodów i maszyn elektrycznych. W owym czasie polski rynek był praktycznie zdominowany przez niemiecki przemysł elektrotechniczny. Początek polskiego przemysłu kablowego zaznacza się w roku 1920, kiedy to w wyniku inicjatywy polskich inwestorów, jednocześnie uruchomiono dwie fabryki: jedną w Warszawie oraz drugą w Bydgoszczy.

W dniu 12 października 1920, z inicjatywy Banku Spółek Zarobkowych z Poznania, powstało Towarzystwo Akcyjne „Kabel Polski” z kapitałem akcyjnym wynoszącym 20 mln marek polskich. W skład pierwszej Rady Nadzorczej weszło dziesięć osób, w tym prezydent Bydgoszczy Jan Maciaszek. Na dyrektora technicznego został powołany inż. Stanisław Rolbieski, który wcześniej pełnił funkcję wicedyrektora w fabryce „Deutsche Kabelwerke” w Berlinie. Wybrano lokalizację zakładu na terenie nabytym od Lloyda Bydgoskiego, w sąsiedztwie stacji kolejowej Bydgoszcz Wschód, co umożliwiało łatwy transport surowców dzięki bocznicy kolejowej. W 1921 roku nadzór nad projektem fabryki sprawował miejski radca budowlany Köppen.

Budowę obiektów realizowała bydgoska firma Kuklińskiego od listopada 1920 do maja 1922. Powstały dwa budynki produkcyjne oraz obiekty administracyjne i pomocnicze, zbudowane z cegły i pokryte drewnianymi dachami. W roku 1922, inż. Stanisław Rolbieski zorganizował zakup maszyn, częściowo używanych, w Niemczech, które przetransportowano do Bydgoszczy przez Finlandię i Wolne Miasto Gdańsk, z uwagi na zawirowania związane z polsko-niemiecką wojną celną. 4 czerwca 1923 roku miało miejsce oficjalne poświęcenie i otwarcie fabryki, która składała się z oddziałów: gumowni, oddziału telefonicznego oraz silnoprądowego z oplatarkami i skręcarkami, prasą, cynownią oraz ciągarnią drutów. W początkach swojej działalności, zakład korzystał z własnych rozwiązań technologicznych. W 1923 roku zainaugurowano produkcję kabli ziemnych, w tym opancerzonych, stając się pionierem w Polsce oraz siódmym producentem w skali światowej. Surowce do produkcji pozyskiwano z różnych stron świata, w tym miedź głównie w USA, Kanadzie, Chile i Belgii, cynę w Holandii, jedwab naturalny z Francji, a ołów z Niemiec.

Od 1924 roku kontrolny pakiet akcji zakładu znajdował się w rękach warszawskiej spółki Siła i Światło oraz poznańskiego Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych. W 1925 roku, fabryka zaczęła wytwarzać wszystkie rodzaje kabli i przewodów dostępnych w Polsce. Wśród stałych odbiorców znalazły się: Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna, PKP, Ministerstwo Poczt i Telegrafów oraz różne elektrownie w regionie.

W dniu 22 lutego 1927 roku, fabryka została dotknięta tragicznym pożarem, który zniszczył znacz część mienia, powodując straty milionowe. Jedynie niektóre obiekty, takie jak elektrownia, kotłownia i warsztaty ocalały. Dzięki odpowiedniemu ubezpieczeniu, zakład mógł uzyskać odszkodowanie, które umożliwiło przeprowadzenie modernizacji oraz rozbudowy. Zakupiono również dodatkowe tereny od Lloyda Bydgoskiego, co przyczyniło się do rozszerzenia obszaru zakładu. Nowa hala, z dwiema suwnicami, została zbudowana w ciągu roku, w której realizowano produkcję przewodów w gumowej izolacji oraz kabli telefonicznych i energetycznych. Ostatecznie sytuacja zakładów wynosiła 18 hektarów, zatrudniając 400 pracowników.

Wspomniane zakłady były jedynym w kraju producentem kabli energetycznych i teletechnicznych, w tym również kabli podmorskich i okrętowych. W tamtym okresie, „Kabel Polski” dysponował ciągarnią drutu miedzianego oraz działem chemicznym, który produkował taśmy gumowe służące do izolacji. Odrębne jednostki zajmowały się izolowaniem kabli materiałami włóknistymi, takimi jak papier, juta, bawełna, czy jedwab. Zakład zainwestował wielkie sumy w zakup maszyn, średnio wydając rocznie 1,4 miliona złotych.

Aby sfinansować dalszy rozwój, w 1927 roku zawarto umowę z „Kabelwerk Felten-Guilleaume” z Wiednia, co zapewniło techniczny nadzór oraz licencje w zamian za część akcji i procent od sprzedaży. W nowych warunkach, powołano do kierowniczych pozycji osoby z Niemiec, co budziło kontrowersje wśród polskich władz. W 1928 roku zarząd zakładu nabył licencję od firmy Siemens und Halske w celu produkcji kabli telegraficznych oraz telefonicznych. W latach 30. podniesiono kapitał akcyjny, powołując się na współpracę z innymi kablowniami w Europie. Wyroby zdobywały złote medale za jakość.

Rok 1929 to czas rozpoczęcia produkcji telefonicznych kabli dalekosiężnych, a w latach 30. zakład dostarczał kable dla polskiej floty morskiej, w tym dla niszczycieli i statków pasażerskich. Do 1931 roku, firma sprzedawała swoje produkty przez przedstawicieli w całym kraju, osiągając 10,5 mln zł wartości produkcji i zatrudniając 500 osób. W czasach kryzysu lat 30. produkcja i zatrudnienie spadły, a następnie powróciły do wzrostu w roku 1938.

W odniesieniu do rozwoju infrastruktury fabryka budowała nowe obiekty, takie jak stacja prób wysokich napięć i różnorodne hale produkcyjne. Zakład dysponował własnym nabrzeżem, ale drogi wodnej używano sporadycznie do transportu.

Zatrudnienie pracowników w „Kabel Polskim” było konkurencyjne w stosunku do innych zakładów a ich działalność charakteryzowała się większą aktywnością polityczną, związaną z chadecją. Zakład oferował stypendia i możliwość uprawiania sportu, a pracownicy mogli być aktywni w zakładowych klubach.

W 1938 roku, spółka Siła i Światło zwiększyła swoje udziały w „Kabel Polskim” do 95%, a przed wybuchem wojny zakład stał się trzecią fabryką w Polsce pod względem wydajności oraz zatrudnienia.

Okres okupacji niemieckiej

W dniu 5 września 1939, w związku z poleceniem władz wojskowych, wysłano dwa wagony maszyn do Ożarowa, które jednak zostały zniszczone w okolicach Kutna. Jednak przed końcem roku, wróciły one do Bydgoszczy. 20 października 1939 roku, budowniczy fabryki inż. Stanisław Rolbieski zginął w wyniku egzekucji w Lesie Gdańskim.

Po rozpoczęciu okupacji, fabryka stała się częścią koncernu Hermann Göring Werke, gdzie zarządzanie było wyłącznie w rękach Niemców, a Polacy zatrudniani byli jedynie jako robotnicy. W 1940 roku w zakładzie miało miejsce antypolskie wystąpienie wygłoszone przez nadburmistrza Bydgoszczy, Wernera Kampe. 13 marca 1942 roku fabryka przeszła pod zarząd koncernu Felten-Guilleaume AG w Wiedniu. W 1942 roku dobudowano dwie nowe hale, które istnieją do dzisiaj.

W tym czasie zakład produkował kable oraz przewody, przystosowując asortyment do potrzeb atakowanych przez okupanta. Do produkcji wykorzystywano aluminium w miejsce miedzi i syntetyczny kauczuk. W wyniku wymiany parku maszynowego, zatrudnienie wzrosło do blisko 700 osób, w tym 30 jeńców radzieckich. Polacy, okazując opór wobec okupantów, organizowali różne formy sabotażu, które kończyły się brutalnymi represjami, w tym wysyłaniem do obozów.

Okres PRL

Po guerras II, „Kabel Polski” pozostał jedyną funkcjonującą fabryką kabli ziemnych w kraju, nie doświadczając zniszczeń podczas działań wojennych. Na wiosnę 1945 roku uratowano jego park maszynowy przed planowanym wywozem do ZSRR. W 1948 roku nadano mu nową nazwę: Pomorskie Zakłady Wytwórcze Materiałów Elektrotechnicznych im. gen. Karola Świerczewskiego, zatrudniając wtedy 759 pracowników. Wytwarzano pierwsze partie kabli elektrycznych średniego napięcia, a później zainwestowano w produkcję przewodów igelitowych. Już w 1950 roku liczba pracowników wzrosła powyżej 1000.

Okres po wojnie to czas dynamicznego rozwoju fabryki związanego z powiększeniem obszaru, modernizacją i nowym wyposażeniem w maszyny. W latach 1947–1959 zbudowano wiele socrealistycznych obiektów; remiza, dom kultury, kotłownia. W fabryce działała stołówka, wspierana przez własne gospodarstwo rolne w Łąsku Wielkim. W kolejnych dekadach jednak wiele projektów rozbudowy było nieosiągalnych, a zakład bazował na przestarzałej infrastrukturze oraz helu z uaz używanych maszyn. W rezultacie, po przemianach w gospodarczych latach 60., sytuacja zakładu stała się gorsza, a jakość produktów stała się kwestią drugorzędną.

W 1952 roku rozpoczęto produkcję przewodów podtynkowych, a w latach 1956–1960 zbudowano oddział gumowni. W 1961 roku uruchomiono produkcję kabli z polwinitu dostarczanego z Zachemu. W 1969 roku produkowano różnorodne rodzaje kabli, a ich wyroby zaczęły trafiać do samochodów Fiat 126p i różnych sprzętów elektrotechnicznych. Już w latach 70. miejsce znaleźli klienci zagraniczni, a fabryka zaczęła zdobywać międzynarodowe certyfikaty jakości.

Okres III RP

W dniu 15 marca 1993 roku, zakład przekształcono w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Bydgoska Fabryka Kabli S.A. Był on jednym z dwanaście przedsiębiorstw przemysłu kablowego, które wyznaczono do pilotażowej prywatyzacji. 22 września 1993 roku podpisano umowę sprzedaży akcji fabryki z konsorcjum, w skład którego wchodził Elektrim (60%) oraz Bank Rozwoju Eksportu (20%). Pozostałe 20% trafiło do pracowników. Nowi właściciele zapłacili równowartość 17 milionów dolarów, a także zobowiązali się do inwestycji w wysokości 45 milionów USD w ciągu 5 lat. Zakład utrzymał mieszkania zakładowe, hotel robotniczy oraz ośrodek wczasowy.

Kapitał uzyskany z prywatyzacji zainwestowano w nowoczesne technologie, a zyski rosły z każdym rokiem. W 1994 roku, 25% akcji wprowadzono na Giełdę Papierów Wartościowych. W tym czasie BFK S.A. zdobyła 20% udziału w krajowym rynku kabli, w tym 40% kabli energetycznych oraz aż 80% kabli wysokich napięć. Większość produkcji była sprzedawana przez Elektrim, a wartość sprzedaży w 1998 roku wyniosła około 100 milionów USD.

Jednak dekoniunktura na rynku światowym skutkowała koniecznością konsolidacji polskiego przemysłu kablowego, co miało miejsce 17 lutego 1999 roku, kiedy to połączono zakłady w Bydgoszczy, Ożarowie i Szczecinie w holding Elektrim Kable S.A., kontrolujący 50% krajowego rynku kabli. Na początku 2002 roku, Telefonika KFK S.A. z Myślenic nabyła kontrolny pakiet akcji, a później w 2003 roku, przejęła wszystkie udziały Elektrimu. Od tamtej pory zakład w Bydgoszczy funkcjonował jako część grupy Tele-Fonika Kable S.A., koncentrując się na produkcji kabli elektroenergetycznych i wkrótce po wstrzymaniu produkcji kabli telekomunikacyjnych, otwarto nową halę dla kabli średnich i wysokich napięć.

Nazwy

• 1920-1939 – Kabel Polski Spółka Akcyjna,
• 1939-1942 – Hermann Göring Werke, Treuhandstelle Ost,
• 1942-1945 – Felten-Guilleaume A.G. Wien, Kabelwerk – Bromberg,
• 1945-1948 – Kabel Polski Spółka Akcyjna pod Zarządem Państwowym,
• 1948-1959 – Pomorskie Zakłady Wytwórcze Materiałów Elektrotechnicznych im. gen. Karola Świerczewskiego,
• 1959-1993 – Bydgoska Fabryka Kabli im. gen. K. Świerczewskiego,
• 1993-1999 – Bydgoska Fabryka Kabli S.A.,
• 1999-2003 – Elektrim Kable Polskie S.A. – zakład Bydgoszcz,
• od 2003 – Tele-Fonika Kable S.A. – zakład Bydgoszcz.

Podporządkowanie zjednoczeniom

• 1945-1951 Zjednoczenie Przemysłu Kabli i Przewodów w Katowicach,
• 1951-1958 Centralny Zarząd Przemysłu Kablowego w Warszawie,
• 1958-1970 Zjednoczenie Przemysłu Kabli i Sprzętu Elektrotechnicznego w Warszawie,
• 1970-1975 Zjednoczenie Przemysłu Kabli i Sprzętu Elektrotechnicznego w Warszawie oraz Kombinat Przemysłu Kabli „Polkabel” w Krakowie,
• 1975-1978 Zjednoczenie Przemysłu Maszyn i Urządzeń Energetycznych „Megat”,
• 1978-1982 Zjednoczenie Przemysłu Kablowego w Warszawie,
• 1982-1989 Zrzeszenie Przedsiębiorstw Przemysłu Kablowego.

Dyrektorzy (do 2004)

• 1920-1923 – Stanisław Rolbieski,
• 1923-1929 – Teofil Wdziękoński,
• 1929-1937 – Tadeusz Gayczak,
• 1937-1939 – Felicjan Karśnicki,
• 1939–1941 – Feldt,
• 1941–1945 – Fischmeister,
• 1945 – Aleksander Woźniak, Julian Bulzacki,
• 1945–1949 – Kazimierz Kolbiński,
• 1949-1951 – Bolesław Kolasiński,
• 1951-1954 – Alojzy Kończewski,
• 1954-1955 – Piotr Frydrych,
• 1955-1956 – Jerzy Unrug,
• 1956–1957 – Władysław Sadziak,
• 1957-1958 – Jan Wichura,
• 1958-1960 – Zdzisław Grzybowski,
• 1960-1962 – Antoni Banasiak,
• 1962-1968 – Antoni Pregłowski,
• 1968-1973 – Stanisław Rakowicz,
• 1973-1992 – Stanisław Gorzkowski,
• 1992–2000 – Jan Wieluński,
• 2000-2001 – Antoni Okrągły,
• 2002-2003 – Piotr Mirek,
• 2003-2004 – Zenon Biczkowski,
• od 2004 – Henryk Nalepa.

Zatrudnienie

Zabytkowa architektura

Wśród najstarszych zabytków Bydgoskiej Fabryki Kabli znajdują się cylindryczne budynki powstałe** w latach 1920-1924. Wśród tych obiektów wyróżniają się ceglane struktury, które są umiejscowione w bliskim sąsiedztwie bramy z 1921 roku. W skład kompleksu wchodzą taki budynki jak biurowiec, hala produkcyjna, wieża ciśnień, a także historyczna kotłownia i maszynownia, ulokowane wzdłuż ogrodzenia. Te ceglane budynki odznaczają się starannie przemyślanym detalem architektonicznym.

Jednym z kluczowych elementów architektury fabryki jest hala główna zaprojektowana przez Bronisława Jankowskiego, która doskonale wpisuje się w nurty modernizmu okresu międzywojennego. Hala ta jest dostrzegalna z ul. Fordońskiej, a jej szczytowe elewacje uzupełnione są falistymi gzymsami, które nawiązują do kształtu kabli. Na zapleczu fabryki, tuż nad rzeka Brdą, można zobaczyć modernistyczną willę dyrektora z 1931 roku, która także stanowi przykład niezwykłego podejścia do architektury tego okresu.

---

Oceń: Bydgoska Fabryka Kabli

---