Oddział Narodowego Banku Polskiego w Bydgoszczy to historyczny obiekt o wyjątkowej architekturze, który znajduje się przy ulicy Jagiellońskiej 8. Ten zabytkowy budynek bankowy przyciąga uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów, którzy zwracają uwagę na jego piękno i znaczenie.
W sercu Bydgoszczy, obok innych ważnych punktów, budynek ten stanowi świadectwo lokalnej historii oraz rozwoju instytucji finansowych w regionie. Warto zwrócić na niego uwagę podczas spacerów po mieście, aby w pełni docenić jego architektoniczne i historyczne walory.
Położenie
Oddział NBP w Bydgoszczy jest usytuowany w bardzo dogodnej lokalizacji, zajmując kwartał wyznaczony od północnej strony przez ulicę Jagiellońską, natomiast od zachodu graniczy z ulicą Franciszka Druckiego-Lubeckiego. Ta strategiczna pozycja sprawia, że dostęp do budynku jest łatwy dla mieszkańców i odwiedzających.
Historia
Okres pruski
Budynek, który dziś znamy jako siedzibę oddziału Narodowego Banku Polskiego w Bydgoszczy, został wzniesiony w latach 1863–1864 z myślą o bydgoskiej filii Banku Królewskiego w Berlinie. Był to znaczący krok, ponieważ instytucja ta odgrywała istotną rolę jako pierwszy publiczny bank w Królestwie Prus, założony 17 czerwca 1765 roku przez Fryderyka Wielkiego. W drugiej połowie XIX wieku na terenie Prus można było zaobserwować rozwój banków komandytowych, które posiadały osobne gmachy budowane na wzorcowych projektach. Początkowo bydgoska filia Banku Królewskiego mieściła się w kamienicy usytuowanej przy ul. Długiej 52.
W sierpniu 1863 roku rozpoczęto budowę nowego obiektu bankowego na ul. Jagiellońskiej 8, naprzeciwko budynku regencji. Plany stworzonego obiektu oparły się na wzorcowym projekcie, który przygotował mistrz budowlany Hermann Cuno. Budynek, mający wymiary 20 × 12 m, był trzykondygnacyjny z wysoką sutereną. Całkowity koszt budowy, zakończonej we wrześniu 1864 roku, wyniósł około 20 tys. talarów.
W obiekcie typu bankowego oprócz pomieszczeń biurowych znajdowały się także mieszkania dla urzędników. Na parterze ulokowano salę operacyjną, skarbiec, oraz przedskarbiec, który był skomunikowany z główną salą. Przedskarbiec funkcjonował również jako pomieszczenie do pakowania pieniędzy i zbierania ostatnich wpływów skarbnika. W zachodniej części umieszczono salę konferencyjną, natomiast na południu zlokalizowano klatkę schodową. Na pierwszym piętrze znajdowało się mieszkanie dla kierownika złożone z sześciu pokoi, kuchni, izby dla służącej oraz spiżarni. Drugie piętro mieściło mieszkania drugiego i trzeciego urzędnika, a w suterenie umieszczono kolejne mieszkanie oraz piwnicę.
W szczególności zadbano o bezpieczeństwo skarbca, który wzbogacono o wzmocnione ściany, strop i właściwe okna oraz drzwi. Tuż obok zlokalizowano mieszkanie urzędnika odpowiadającego za skarbiec, które wyposażono w trąbkę słuchową do monitorowania wszelkich dźwięków.
Od 1875 roku w budynku funkcjonował oddział Reichsbanku, który powstał na mocy ustawy bankowej, a Bank Królewski przekształcił się w Bank Rzeszy – centralny bank emisyjny Niemiec. W latach 1911–1912, na mocy projektu Otto Mullera, rozbudowano gmach, dodając wschodnie skrzydło z nowymi, dwu-piętrowymi pomieszczeniami mieszkalnymi.
Okres międzywojenny
Pod koniec roku 1916, mimo trwającej wojny, powstała przez Niemców Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa w Warszawie. Jej celem było wsparcie Banku Rzeszy poprzez emisję marek polskich i ograniczenie obiegu marek niemieckich w gubernatorstwie warszawskim. Po zakończeniu I wojny światowej, 11 listopada 1918 roku, instytucja ta przeszła w kontrolę władz polskich, a 7 grudnia została ogłoszona ustawowo jedyną emisyjną instytucją bankową tego państwa. 26 stycznia 1920 roku w budynku po Reichsbanku w Bydgoszczy utworzono filię tej instytucji z Tadeuszem Piłatowskim jako pierwszym dyrektorem. W 1924 roku zlikwidowano Polską Krajową Kasę Pożyczkową, zastępując ją z nowym Bankiem Polskim S.A.
13 sierpnia 1923 roku, rozpoczęto rozbudowę banku według projektu prof. Zdzisława Mączeńskiego. Nowe boczne skrzydło, które dobudowano do istniejącego budynku, zawierało piętrową halę bankową równoległą do ul. Jagiellońskiej.
W tej hali znalazły się nowe powierzchnie operacyjne, przedskarbiec, skarbiec, gabinet dla dyrektora, archiwum, a także trzy mieszkania dla pracowników oraz dwa pokoje przeznaczone dla gości. Hala była połączona z wcześniej istniejącym budynkiem nowym korytarzem biegnącym równolegle do ulicy Druckiego-Lubeckiego. Projekt zakończono 15 grudnia 1924 roku, przylegający nowy fragment został zaprojektowany w stylu architektury neopalladiańskiej, dobrze harmonizując z oryginalnym budynkiem.
W czasach II RP, bydgoski oddział Banku Polskiego stał się jednym z kluczowych elementów polskiej bankowości i znacząco promował rozwój instytucji finansowych w Bydgoszczy.
Okres okupacji niemieckiej
Po wybuchu II wojny światowej, działalność Banku Polskiego została nagle przerwana. Początkowo podjęto decyzję o ewakuacji banku wraz z jego zasobami złota najpierw do Paryża, a później do Londynu, gdzie instytucja ta pozostała do zakończenia wojny. W Bydgoszczy w budynku zajmowanym przez Bank Polski rozpoczął działalność oddział Reichsbanku, który z kolei ewakuowano do Niemiec w styczniu 1945 roku.
Okres powojenny
Po zakończeniu II wojny światowej, Bank Polski został rozwiązany, a jego ograniczone zasoby przejęto 15 stycznia 1945 roku, tworząc Narodowy Bank Polski. Filia NBP w Bydgoszczy znalazła swoją siedzibę w budynku przy ul. Jagiellońskiej 8. W roku 1950 w wyniku reorganizacji otwarto drugi oddział NBP w Bydgoszczy, a w 1951 roku powołano trzeci oddział, przeniesiony w 1954 roku do kamienicy Jagiellońska 4. W latach 1964–1967 przeprowadzono modernizację głównego gmachu NBP przy ul. Jagiellońskiej, podczas której przekształcono pomieszczenia na potrzeby biurowe.
Po reformie bankowości w 1969 roku, I oddział NBP w Bydgoszczy zyskał odpowiedzialność za kontrolę i finansowanie sektora małego handlu oraz przemysłu. W wyniku kolejnej reformy bankowej z 1989 roku NBP pozostał bankiem centralnym, natomiast rynek został otwarty dla banków komercyjnych. Po reformie administracyjnej w 1999 roku, budynek stał się siedzibą Oddziału Okręgowego NBP dla województwa kujawsko-pomorskiego. W latach 1997–1999 i 2001–2003 przeprowadzono kompleksowe remonty wnętrz oraz elewacji, podczas których odtworzono detale architektoniczne, opierając się na oryginalnych elementach sprzed 1920 roku.
Architektura
W zespole budynków Oddziału NBP w Bydgoszczy szczególną uwagę przykuwa najstarszy gmach, który jest przykładem neorenesansowej architektury, usytuowany tuż przy ulicy Jagiellońskiej. Budowla ta charakteryzuje się boniowaniem na parterze, co nadaje jej wyjątkowy wygląd.
W głównym portalu zastosowano pilastry, a zwieńczenie gmachu zdobi szeroki pas fryzów oraz gzymsów, które nawiązują do klasycyzujących i renesansowych motywów. Wnętrze jest ozdobione niezwykle pięknymi freskami, które dodają mu elegancji oraz podkreślają jego historyczny charakter.
Styl tego budynku odzwierciedla formy architektury pałacowej, inspirując się włoskim renesansem, co czyni go ważnym punktem w pejzażu architektonicznym Bydgoszczy.
Przypisy
- a b c d e f g h i j Maria Bręczewska-Kulesza, Agnieszka Wysocka: Historia i architektura gmachu NBP w Bydgoszczy. In. Kalendarz Bydgoski 2007.
- a b c d e f Witold Garbaczewski: Narodowy Bank Polski Oddział Okręgowy w Bydgoszczy – historia i współczesność. In. Kalendarz Bydgoski 2004.
Pozostałe obiekty w kategorii "Inne obiekty":
Budynek kina Adria w Bydgoszczy | Bank Pocztowy | Budynek Prewencji Policji w Bydgoszczy | Zakład Karny w Bydgoszczy-Fordonie | Klub Literacko-Artystyczny w Bydgoszczy | Zapora wodna Smukała | Pałac II WSG Bydgoszcz | Aeroklub BydgoskiOceń: Budynek oddziału NBP w Bydgoszczy