Zakład Karny w Bydgoszczy-Fordonie

---

Historia

Zakład Karny w Bydgoszczy-Fordonie ma bogatą historię, która sięga końca XVIII wieku, kiedy to został wzniesiony jako magazyn, a następnie przekształcony w komorę celną. W 1853 roku obiekt przyjął nową rolę jako więzienie dla kobiet, będące filią zakładu karnego z Koronowa.

Po zakończeniu I wojny światowej, 1 lipca 1920 roku, z momentem objęcia terenów przez administrację polską, zakład ponownie stał się więzieniem dla kobiet, a tę funkcję pełnił przez całe dwudziestolecie międzywojenne. Obok izolacji osadzonych, wprowadzono oddziaływania wychowawcze poprzez pracę. W tym czasie w zakładzie istniała również kaplica, a w 1936 roku otwarto jednoklasową szkołę powszechną, co było znaczącym krokiem w historii tej instytucji.

Od 1920 roku był to ciężki zakład karny przeznaczony dla kobiet skazanych na co najmniej trzy lata. Przeżył naloty we wrześniu 1939 roku, a po wkroczeniu Niemców do Fordonu, budynki zostały zajęte przez oddziały Arbeitsdienstu, które przygotowywały pobliski teren, w tym Doliny Śmierci, do egzekucji licznych Polaków. Już w styczniu 1940 roku, zakład ponownie uruchomił swoje podwoje jako ciężkie więzienie dla kobiet, przyjmując transporty osadzonych, które po odbyciu kary były wywożone do obozów koncentracyjnych w Auschwitz i Ravensbrück.

Do stycznia 1945 roku przez mury tego więzienia przewinęło się około 6300 kobiet, w tym wiele działaczek podziemia konspiracyjnego. Więzienie w Fordonie uważane było za jedno z najcięższych zakładów karnych dla kobiet w ówczesnym okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, gdzie osadzano głównie Polki i Żydówki, skazywane przez niemieckie sądy za przestępstwa pospolite, a przede wszystkim za wszelkie formy działalności antyniemieckiej.

Po zakończeniu II wojny światowej, w czasach stalinowskich, osadzane były tam kobiety skazywane w procesach politycznych. W okresie stanu wojennego po 1981 roku, obiekt wykorzystano do internowania grupy kobiet z organizacji „Solidarność” z Gdańska, Torunia i Bydgoszczy. Ostatecznie, w 1984 roku, zakład karny został przekształcony w instytucję dla mężczyzn, zamykając tym samym pewien rozdział w historii tego miejsca.

Znani uwięzieni

W kontekście omawiania więzienia w Fordonie, szczególnie interesującą kwestią są osoby, które tam przebywały. W kategorii więźniów można znaleźć wiele różnych postaci, w tym także te o złożonych historiach życiowych. Jedną z nich jest Rita Gorgonowa, która wpisała się w dzieje tego miejsca.

Oto kilka znanych postaci, które miały swoje doświadczenia związane z tym zakładem karnym:

• Irena Tomalak,
• Chada,

Te opowieści pokazują różnorodność losów, jakie mogą spotkać osadzone osoby.

---

Oceń: Zakład Karny w Bydgoszczy-Fordonie

---