Mieczysław Garsztka

---

Życiorys

Młodość i służba w Armii Cesarstwa Niemieckiego

Mieczysław Garsztka, syn lekarza Józefa, odbył edukację w Bydgoszczy, a następnie kontynuował ją w Düsseldorfie i Wiesbaden, gdzie osiągnął maturę. Choć pierwotnie planował studia medyczne, jego życiorys potoczył się w zupełnie innym kierunku. Po wybuchu I wojny światowej, 27 listopada 1915 roku został powołany do Armii Cesarstwa Niemieckiego. Pierwsze kroki stawiał w piechocie, będąc żołnierzem 110 pułku piechoty z Wiesbaden, później służył w 87. Pasawskim pułku piechoty. Po zdaniu egzaminu na chorążego (niem. Fähnrich), ukończył szkołę oficerską i 24 kwietnia 1917 roku zdobył stopień podporucznika (niem. Leutnant).

W trakcie swojej służby, Garsztka dowodził kompanią w I batalionie 87 pułku na froncie zachodnim, gdzie doznał lekkiego urazu. W tym czasie został odznaczony Krzyżem Żelaznym II klasy. W sierpniu 1917 roku złożył prośbę o przeniesienie do lotnictwa. W listopadzie 1917 roku otrzymał skierowanie do szkoły lotniczej w Ławicy, a potem uczestniczył w kursie pilota myśliwskiego w Nivelles. Po ich zakończeniu, 7 czerwca 1918 roku, przydzielono go do 31 Eskadry Myśliwskiej (niem. Jagdstaffel 31), która stacjonowała na lotnisku w Saint Loup w Szampanii. W początkowej fazie używał myśliwców Albatros D.V, a później nowoczesnych Fokker D.VII.

Kariera lotnicza Mieczysława Garsztki była krótka, lecz z pewnością obiecująca jak na młodego pilota. 16 lipca 1918 roku odniósł swoje pierwsze zwycięstwo powietrzne, zestrzeliwując francuski myśliwiec SPAD. W kolejnych dniach, 18 września, zestrzelił zarówno brytyjski myśliwiec S.E.5a, jak i bombowiec DH-9, a 25 września powtórzył sukces, strącając następnego DH-9. Dodatkowo, 26 września dołączył do swojego konta zestrzelonego brytyjskiego myśliwca Sopwith Camel z 208. Dywizjonu, a 30 września ustrzelił szósty samolot S.E.5a z 92. Dywizjonu. Niestety, 2 października w starciu z dwoma Camelami z 46. Dywizjonu, sam został zestrzelony i ranny, ale zdołał wylądować na uszkodzonym samolocie. Przypuszczano, że jego przeciwnikami byli trzej asy: Donald MacLaren, James Leith oraz Cyril Sawyer.

Po tym incydencie został skierowany do szpitala, a następnie otrzymał urlop zdrowotny do domu, co oznaczało jego koniec działalności wojennej. Warto dodać, że Garsztka był jedynym pilotem Jasta 31, który mógł pochwalić się zestrzeleniem przynajmniej pięciu samolotów – co w klasyfikacji alianckiej przyznawało mu tytuł asa. 25 września 1918 roku uhonorowano go Żelaznym Krzyżem I klasy.

Służba w Wojsku Polskim

Po zakończeniu działań wojennych oraz odbudowie państwa polskiego, Mieczysław Garsztka przeszedł przez granicę z Bydgoszczy do Polski. 7 grudnia 1918 roku, w Warszawie, dołączył do nowo formującego się polskiego lotnictwa. Jako jeden z nielicznych pilotów posiadających umiejętności obsługi niemieckich samolotów, wkrótce został delegowany do Wojskowej Szkoły Lotniczej w Warszawie jako instruktor, kształcąc polskich lotników z innych armii. Po wybuchu powstania wielkopolskiego, trafił do Poznania, gdzie prawdopodobnie uczestniczył w zajęciu lotniska Ławica. Od stycznia do kwietnia 1919 roku pełnił ponownie rolę instruktora. 6 lutego 1919 roku, Naczelny Wódz mianował go pilotem z datą początkową 1 grudnia 1918 roku.

W owym czasie toczyły się starcia konfliktu polsko-ukraińskiego. Po wielokrotnych prośbach o skierowanie na front, 8 maja 1919 roku został przydzielony do 7 eskadry lotniczej we Lwowie. Od 10 maja do 7 czerwca jako pilot wykonał 16 misji bojowych, głównie o charakterze rozpoznawczym, używając dwumiejscowego samolotu rozpoznawczego LVG C.VI, z czego 13 odbyło się w maju. W trakcie lotów często współpracował z obserwatorem porucznikiem Kazimierzem Swoszowskim. W dniach 11 i 13 maja podejmował nieudane próby ostrzału ukraińskiego balonu obserwacyjnego, a 12 maja brał udział w zorganizowanym locie bombardującym pozycje balonu. Dnia 14 maja Garsztka trzykrotnie bombardował cele wroga razem z innymi samolotami. 20 maja jego maszyna LVG uległa uszkodzeniu i musiał awaryjnie lądować.

10 czerwca 1919 roku, Mieczysław Garsztka poniósł śmierć w katastrofie, gdy testował w Lwowie nowo wyremontowany, pozostawiony przez Austriaków ex-rosyjski myśliwiec SPAD VII. Przyczyną tej tragicznej sytuacji było zerwanie się płótna z prawego skrzydła.

Stanisław Pietruski z 6 eskadry w swoich wspomnieniach odnotował: „…Latał bardzo dobrze i był bardzo koleżeński. Wprowadził do nas zwyczaj latania w monoklu. Sztuka polegała na tym by pilot siadając do maszyny nie zakładał okularów ale wkładał monokl i jeżeli rzeczywiście jest dobrym pilotem, miał w nim zrobić cały lot. Wymagało to ogromnego spokoju i opanowania odruchów, bo przy jakimś nieobliczalnym ruchu głowy monokl po prostu wypadał z oka. Zwyczaj ten prędko się u nas skończył, bo nasi nerwowo nie wytrzymywali kupowania ciągle nowych monokli. Garsztka był jednak w tym mistrzem. Zrobił z nim kilka lotów i nigdy mu monokl nie wyfrunął.”

Ordery i odznaczenia

Honorowe wyróżnienia przyznane Mieczysławowi Garsztce ukazują jego niezwykłą odwagę i poświęcenie w służbie dla kraju. Poniżej przedstawiamy listę jego odznaczeń:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 8135 – przyznany pośmiertnie 27 lipca 1922,
• Polowa Odznaka Pilota – przyznana pośmiertnie 11 listopada 1928 roku „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918-1920”,
• Krzyż Żelazny I Klasy – otrzymany 25 września 1918, Prusy,
• Krzyż Żelazny II Klasy – przyznany w Prusach.

---

Oceń: Mieczysław Garsztka

---