Juliusz Bogdan Deczkowski

---

Życiorys

Juliusz Bogdan Deczkowski urodził się w Bydgoszczy, w rodzinie Juliana oraz Marianny z Kapuścińskich. Miał brata Stanisława, z którym dzielił swoje dzieciństwo. W 1925 roku, jego rodzina przeniosła się do Warszawy. Po zakończeniu nauki w Publicznej Szkole Powszechnej nr 85, w 1939 roku, zdążył ukończyć pierwszą klasę w Prywatnym Męskim Gimnazjum i Liceum Władysława Giżyckiego w Warszawie.

Juliusz zmarł w Ciechocinku, a jego ostatnie miejsce spoczynku to cmentarz Wojskowy na Powązkach w Warszawie, gdzie został pochowany w kwaterze A18-7-24, w sąsiedztwie kwater baonu „Zośka”.

Kampania wrześniowa

W trakcie kampanii wrześniowej Juliusz Bogdan Deczkowski odegrał ważną rolę, angażując się w obronę Warszawy, gdzie pełnił funkcję gońca w Pogotowiu Harcerzy. Była to niezwykle trudna i niebezpieczna misja, a jego działania miały na celu wsparcie lokalnej społeczności w tych dramatycznych chwilach.

Po zakończeniu kampanii, w październiku, wstąpił do działającego w podziemiu Gimnazjum im. Tadeusza Reytana. Tam, jako harcerz 1. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Romualda Traugutta, znanej również jako „Czarna Jedynka”, kontynuował swoje zaangażowanie w ruch harcerski, który w tamtych czasach odgrywał kluczową rolę w mobilizacji młodzieży do działań na rzecz kraju.

Konspiracja

Juliusz Bogdan Deczkowski rozpoczął swoją działalność w Szarych Szeregach, gdzie z powodzeniem organizował sieć konspiracyjną w swoim liceum. Był aktywnym uczestnikiem akcji Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”.

W 1940 roku uzyskał stopień Harcerza Orlego. Niestety, 9 maja 1941 roku został aresztowany przez Niemców za rozklejanie ulotek, które nazywały ich propagandowe filmy „siedzeniem świń w kinie”. To odważne działanie miało na celu piętnowanie Polaków odwiedzających niemieckie kina. Po aresztowaniu został przetrzymywany w więzieniu na Pawiaku do 16 lutego 1942, kiedy to został zwolniony.

Wkrótce po akcji pod Arsenałem, gdzie odebrał i zabezpieczył broń, uczestniczył w nieudanej akcji „Meksyk IV” 8 maja 1943, której celem było odbicie naczelnika Szarych Szeregów Floriana Marciniaka. Kolejnym ważnym wydarzeniem w jego konspiracyjnej karierze była akcja „Taśma”, w której brał udział 20 sierpnia 1943 pod Sieczychami.

Od września 1943 roku pełnił rolę dowódcy 3. drużyny w II plutonie „Alek” 2. kompanii „Rudy” batalionu „Zośka”. Wśród jego podwładnych w drużynie był Krzysztof Kamil Baczyński, znany również jako „Krzysztof”.

26 września 1943 wziął udział w akcji „Wilanów”, w trakcie której został dwukrotnie ranny, co zakończyło się jego awansem do stopnia kaprala. Natomiast 27 kwietnia 1944, uczestniczył w akcji „Tłuszcz–Urle”. Ponadto, od października 1943 do maja 1944, uczęszczał do Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty „Agricola”, którą ukończył w stopniu plutonowego podchorążego.

Powstanie warszawskie

W czasie, gdy miało miejsce powstanie warszawskie, Juliusz Bogdan Deczkowski pełnił rolę zastępcy dowódcy 3. drużyny w II plutonie „Alek” 2. kompanii „Rudy” batalionu „Zośka”. 5 sierpnia 1944 roku brał udział w dramatycznej akcji uwolnienia więźniów z KL Warschau, która miała miejsce przy ul. Gęsiej. W trakcie tego heroicznego czynu, uwolniono około 350 Żydów, co stanowiło znaczący akt odwagi i solidarności. Następnie, 8 sierpnia, podczas walk o cmentarz kalwiński został postrzelony.

W dniach 20-21 sierpnia uczestniczył w obronie kościoła św. Jana Bożego oraz klasztoru bonifratrów. Niestety, rana odniesiona w wyniku postrzału płuca ograniczała jego zdolność do dalszej walki. Gdy nadeszła noc z 30 na 31 sierpnia, przeszłł kanałami do Śródmieścia Warszawy. Tam także, z całą determinacją, wziął udział w obronie Czerniakowa.

Observując rozwój sytuacji, 13 września ponownie został ranny, gdyż zawalająca się kamienica zasypała go. Z kolei w nocy z 20 na 21 września, wykazał się niezwykłą odwagą przepływając Wisłę wpław, a na drugim brzegu został przejęty przez 1 Dywizję Piechoty. Trafił na Majdanek, gdzie pełnił rolę kreślarza w 9 zapasowym pułku Ludowego Wojska Polskiego. Po wielu przejściach, 23 stycznia 1945 roku zdezerterował i udał się z powrotem do Warszawy.

Czasy powojenne

Po zakończeniu II wojny światowej, w Warszawie, Juliusz Bogdan Deczkowski był aktywnie zaangażowany w ekshumacje swoich towarzyszy z oddziału. Już 20 września 1945 roku, na apel Jana Mazurkiewicza, znanego jako „Radosław”, ujawnił się przed organami komunistycznymi, co było krokiem odważnym w tamtych trudnych czasach.

W latach 1945–1948 pełnił funkcję instruktora w Komendzie Chorągwi Mazowieckiej ZHP. W 1947 roku, po starannych przygotowaniach i wykazaniu się odpowiednimi umiejętnościami, otrzymał stopień podharcmistrza. Po ukończeniu matury w Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie, rozpoczął studia na Wydziale Matematyczno-Fizyczno-Chemicznym Uniwersytetu Warszawskiego.

Niestety, wkrótce po tym, jak zbliżył się do ukończenia studiów, 14 stycznia 1949 roku, został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa. Jego los wówczas stał się niezwykle dramatyczny – po brutalnym śledztwie został umieszczony w więzieniu mokotowskim, znajdującym się przy ulicy Rakowieckiej. Dnia 20 lutego 1950 roku, wojskowy sąd rejonowy w Warszawie wymierzył mu karę 5 lat pozbawienia wolności, utratę całego mienia na rzecz Skarbu Państwa oraz dwuletnią utratę praw publicznych, w związku z zarzutem „dążenia do obalenia siłą ustroju państwa”.

W trakcie odbywania kary był osadzony we Wronkach, a 13 listopada 1952 roku został zesłany do pracy przymusowej w kamieniołomach w Bielawach koło Piechcina. Dopiero po śmierci Józefa Stalina, 23 marca 1953 roku, odzyskał wolność. Rehabilitacja miała miejsce 29 grudnia 1956 roku, na mocy decyzji Sądu Najwyższego.

Kariera zawodowa

Po zakończeniu studiów w październiku 1953 roku, Deczkowski rozpoczął pracę jako asystent w Katedrze Technologii Organicznej Politechniki Warszawskiej, gdzie pełnił tę funkcję od 1 stycznia 1958 roku do 30 września 1963 roku. Jego wkład w rozwój medycyny był znaczący – to dzięki jego inicjatywom wprowadzono do produkcji antykoagulanty takie jak antazoliny i heparyny. W dodatku, zdobył uznanie jako autor racjonalizacji działania sztucznej nerki oraz współautor patentów dotyczących cewnika do wlewków dotętniczych oraz przetoki tętniczo-żylnej.

Na emeryturę przeszedł w styczniu 1982 roku, a w późniejszych latach m.in. świadczył zeznania w procesie Adama Humera, z czego był znany w środowisku medycznym. Jego życie i praca są dowodem na niezwykłą determinację i profesjonalizm.

Publikacje

W dorobku Juliusza Bogdana Deczkowskiego znajduje się wiele znaczących publikacji, które po dziś dzień pozostają istotnym źródłem wiedzy o historii.

• współautor pracy zbiorowej: Pamiętniki żołnierzy baonu „Zośka”. Wydanie pierwsze opublikowano w 1957 roku, brak numerów stron w książce (czwarte wydanie z 1997, ISBN 83-10-07687-8),
• Juliusz Bogdan Deczkowski: Harcerze na Pawiaku. Wspomnienia więźniów Pawiaka, Warszawa: 1978, brak numerów stron w książce,
• Juliusz Bogdan Deczkowski: „Wróbel” z „Kamieni na szaniec”, wydane w 1992 roku, ISBN 83-87545-23-6, brak numerów stron w książce (poświęcone Jerzemu Horczakowi),
• Juliusz Bogdan Deczkowski: Wspomnienia żołnierza baonu AK „Zośka”, Instytut Polskiej Akademii Nauk, 1998, ISBN 83-88909-18-5, brak numerów stron w książce.

Ordery i odznaczenia

Juliusz Bogdan Deczkowski został odznaczony wieloma medalami oraz wyróżnieniami, które symbolizują jego zasługi dla kraju. Poniżej przedstawiamy listę odznaczeń, które zdobył w trakcie swojej służby:

• krzyż walecznych (1969),
• warszawski krzyż powstańczy (1981),
• krzyż armii krajowej (1983).

---

Oceń: Juliusz Bogdan Deczkowski

---