Jerzy Ridan

---

Życiorys

Jerzy Ridan ukończył studia na Wydziale Reżyserii w PWSFTViT w Łodzi. Jako reżyser i autor, stworzył blisko 60 filmów dokumentalnych, które były nagradzane na wielu prestiżowych festiwalach w takich miastach jak Mediolan, Dijon, Berkeley, Glasgow, Valden, Niepokalanów, Trentianskie Teplice, Lipsk, Mińsk, Łódź, Kraków oraz Zamość.

Na przełomie lat 60. i 70. Ridan zaangażował się w realizację filmów w Amatorskim Klubie Filmowym „Nowa Huta”. W latach 80. pracował jako asystent oraz drugi reżyser przy produkcjach fabularnych. W 1987 roku reżyserował pełnometrażowy film fabularny pod tytułem Sonata Marymoncka, oparty na prozie Marka Hłaski.

W okresie lat 80. kierował także „Dziecięcym Teatrem ABC” w Ośrodku Kultury im. Norwida w Nowej Hucie, a w latach 90. organizował Młodzieżową Grupę Teatralną „W drodze” w Młodzieżowym Domu Kultury im. Andrzeja Bursy. Obie grupy zdobyły liczne nagrody na przeglądach i festiwalach teatralnych.

Ridan był dyrektorem programowym Nowohuckich Maratonów Filmowych oraz Międzynarodowego Nowohuckiego Festiwalu Filmowego, który odbył się w 2009 roku. Ponadto, współpracował przy tworzeniu Nowohuckiej Kroniki Filmowej. Jako autor, napisał książkę „Krzyż Nowohucki – Dzieje Walk o Wolność”, a także publikacje do „Słownika biograficznego – Opozycja w PRL” oraz Kwartalnika Historycznego.

W 2008 roku uhonorowano go tytułem Nowohucianina Roku, a w 2009 roku przyznano mu Nagrodę Przodownika Nowej Huty w plebiscycie Gazety Wyborczej. Ridan zdobył również nagrodę im. prof. Kazimierza Karabasza „Cierpliwe oko” za film „Orkiestra dęta”, który zrealizował wspólnie z reżyserem Jerzym Kowynią podczas Festiwalu Mediów „Człowiek w zagrożeniu” w 2010 roku.

W latach 2008–2012 pełnił funkcję przewodniczącego Krakowskiego Oddziału Stowarzyszenia Filmowców Polskich i został wyróżniony Nagrodą Ministra Kultury II stopnia za swoje całokształt pracy. Dodatkowo, prowadził warsztaty scenariuszowe na Studiach Literacko-Artystycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz w Krakowskiej Szkole Filmowej. Miał także okazję być korespondentem TV w Toronto. Posiadał również swoje miejsce zamieszkania w Krakowie.

Filmografia

Filmografia Jerzego Ridana to obszerna kolekcja dzieł, które pokazują jego wszechstronność i talent w świecie kinematografii. Poniżej znajdują się tytuły filmów, w które był zaangażowany, zarówno jako reżyser, jak i współpracownik.

• Zielone słońce (1973),
• Aby być (1974),
• Tworzywo (1976),
• Wieczór wigilijny (1976),
• Wieczerza (1977),
• Jutro (1980),
• Dane do życiorysu (1981),
• Pod światem (1983),
• Sonata Marymoncka (1987),
• I któż nas zaprowadzi (z Adamem Janią) (1991),
• Józef Rychlik-kompozytor (1992),
• Łowca dźwięków (1993),
• Powąchać amoniak i zatańczyć (1993),
• Bez Granic (1994),
• Raj (1994),
• To Ja! Czowiek 6 M.A.! (1994),
• Zło truchleje (1995),
• Jestem polskim Żydem (1995),
• Dziewczynki z Toyamy (1995),
• Mały teatr wielkiego świata (1995),
• Orkiestra profesora Martiniego (1995),
• Mały, wielki teatr (1996),
• Powrót do natury (1997),
• Herman (1997),
• Kunicki (1997),
• Lenin z Krakowa (z Jerzym Kowynią) (1997),
• Róg Marksa i obrońców krzyża (1997),
• Bartoszewski (z Jerzym Kowynią) (1998),
• Derby (1998),
• Cinema-Theatre (z Adolfem Weltschkiem) (1998),
• Ignacy Łukasiewicz (1998),
• Lot kuli (1999),
• Imię moje Kinga (1999),
• Leśna rodzina (1999),
• Rysie (z Jerzym Kowynią) (1999),
• Natan Gross. Tango (2001),
• Pielgrzymi (2001),
• Święta wojna, czyli i tak kocham cię (z Jerzym Kowynią) (2001),
• Wisła gola! (z Jerzym Kowynią) (2002),
• Róża (2003),
• Dziewczyny z Nowej Huty (2004),
• Otwarte miasto (2007),
• Orkiestra dęta (z Jerzym Kowynią) (2009),
• Strajk na zgniataczu (2013),
• Nowa Huta Karola Wojtyły (z Krzysztofem Ridanem) (2016),
• Człowiek wielkiego serca (z Krzysztofem Ridanem) (2017).

Oprócz filmów, Ridan miał również znaczący wpływ na wiele projektów, pełniąc różne role, jak scenarzysta i konsultant artystyczny. Oto dodatkowe informacje dotyczące jego pracy w innych produkcjach:

• Oskar Schindler (1993) – scenariusz,
• Byłem aktorem szeregowy (1994) – konsultacja artystyczna,
• Stalowy bicz (1998) – współpraca scenariuszowa,
• Polska via Dolorosa (2003) – zdjęcia,
• Z najwyższej sceny świata (2004) – zdjęcia i konsultacja artystyczna,
• Marysina polana (2010) – konsultacja artystyczna,
• Nasza zima zła (2012) – konsultacja artystyczna,
• Gwizdek (2012) – konsultacja artystyczna.

Nagrody

Filmowe

Osoby związane z kinematografią cenią osiągnięcia Jerzego Ridana, które zostały docenione przez liczne nagrody i wyróżnienia. Wśród nich wyróżnia się Nagroda Srebrny Medal „UNICA”, przyznana podczas Festiwalu w Ostendzie za film „Zielone słońce”, oraz nagroda „Dzwon Olivera”, zdobyta na Festiwalu w Glasgow za ten sam obraz.

Wielką popularnością cieszy się również jego dzieło „Aby być”, które uzyskało Złoty Medal „UNICA” na Festiwalu w Kolonii, jak i Brązowy Medal „UNICA” na Festiwalu w Valden. Jerzy Ridan został nagrodzony Główną Nagrodą „Srebrna Gencjana” na Międzynarodowym Festiwalu w Trento we Włoszech za film „Pod światem”.

Kolejnym znaczącym sukcesem było wyróżnienie na Festiwalu Mediów „Człowiek w zagrożeniu” w Łodzi za „I któż nas poprowadzi”, które zdobyło uznanie wśród krytyków.

Wiele uznania przyniosły również filmy „Józef Rychlik – kompozytor”, które zdobyły nagrody w Lipsku i Trentianskich Teplicach (Słowacja). Dodatkowo, jego dzieło „Zło truchleje” zostało uhonorowane nagrodą za scenariusz na wspomnianym wcześniej Festiwalu Mediów.

Jerzy Ridan jest także laureatem Dyplomu Honorowego Jury Krakowskiego Festiwalu Filmowego za „Lenin z Krakowa”, który zdobył szereg innych nagród, m.in. Nagrodę Canal+ oraz Dyplom Honorowy na Festiwalu Mediów.

Film „Róg Marksa i obrońców krzyża” przyniósł mu Pierwszą Nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Katolickich w Niepokalanowie, a „Ignacy Łukasiewicz” otrzymał nagrodę od Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

Nie można pominąć również sukcesów, jakie osiągnęły filmy „Lot kuli” oraz „Dziewczyny z Nowej Huty”, które były nagradzane na międzynarodowych festiwalach.

Ostatnie osiągnięcia to nagroda na Festiwalu w Dortmundzie za film „Otwarte miasto” oraz wyróżnienie na Festiwalu w Mińsku.

Na festiwalach Jerzy Ridan zbierał także nagrody za filmy takie jak „Orkiestra dęta” i „Strajk na Zgniataczu”, co dowodzi jego wszechstronności twórczej.

Inne

Oprócz sukcesów filmowych Jerzy Ridan został odznaczony wieloma wyróżnieniami ze strony lokalnych władz. W 1972 roku otrzymał Odznakę Budowniczego Nowej Huty.

Wyróżnienia społeczne to m.in. tytuł Nowohucianina Roku w 2008 roku oraz Odznaka „Honoris Gratia” przyznana przez Prezydenta Miasta Krakowa w tym samym roku.

Ridan zyskał również tytuł Przodownika Nowej Huty w 2009 roku oraz Nagrodę Ministra Kultury drugiego stopnia za całokształt swojej pracy.

Książki

Jerzy Ridan, znany autor, ma na swoim koncie kilka istotnych publikacji, które zdobyły uznanie w różnych kręgach literackich. Poniżej przedstawiamy jego kluczowe dzieła, które warto poznać.

• Kto, kiedy, dlaczego? Wydawnictwo Iskry, 1972,
• Świadectwa metryk – Piotr Wasilewski, 1990,
• „Krzyż Nowohucki – Dzieje Walk o Wolność”, Dom Wydawniczy Ostoja, 2006, ISBN 83-60048-46-0.

Publikacje

Jerzy Ridan to postać, której osiągnięcia publikacyjne zasługują na szczegółowe omówienie. W ciągu swojej kariery uczestniczył w wielu projektach, które znacząco wpłynęły na rozwój kinematografii i historii.

• Filmowy Serwis Prasowy nr 22/1987,
• Kwartalnik Historyczny Karta nr 21/1997 – „Walka o krzyż w Nowej Hucie”,
• Reżyser nr 4/1998 – „Kreowanie marzeń – Magdalena Lebecka”,
• Kino nr 6/2002 – „Poeta i filmowiec na gościńcu historii – Tadeusz Szyma”.

---

Oceń: Jerzy Ridan

---