Budynek Urzędu Miasta Bydgoszczy

---

Historia

Stary Ratusz w Bydgoszczy

Władze miejskie Bydgoszczy znalazły swoją pierwszą siedzibę w budynku położonym w centralnej części Starego Rynku. Początkowo był to obiekt drewniany, jednak na początku XVI wieku doczekał się murowanej, gotycko-renesansowej struktury, która posiadała imponującą, 40-metrową wieżę ratuszową. Niestety, ten cenny zabytek został zniszczony w XVIII wieku, a w 1834 roku został całkowicie rozebrany przez pruskie władze.

Obecny budynek w Bydgoszczy

Obecny gmach powstał w latach 1644–1653 jako barokowy zespół architektoniczny, z fundacji biskupa Kaspra Działyńskiego oraz kanclerza wielkiego koronnego i starosty bydgoskiego Jerzego Ossolińskiego. W początkowym okresie budynek pełnił rolę Kolegium jezuitów.

W XVII wieku obiekt ten służył jako miejsce zamieszkania dla jezuitów, oferując również edukację w postaci szkoły z czterema lub pięcioma klasami. Znajdowała się tam także aula, w której odbywały się spektakle teatralne podczas uroczystości szkolnych oraz kościelnych, a także bursa muzyczna dla członków szkolnej orkiestry.

Główne prace budowlane były prowadzone pod czujnym okiem budowniczego-jezuity, Wojciecha Przybyłkowicza. Warto również zaznaczyć, że w 1696 roku dokonano rozbudowy kolegium, za co odpowiadał Jan Stefan Komorowski, chorąży malborski i brat rektora bydgoskiego kolegium. Kolejne etapy budowy miały miejsce między 1697 a 1702 rokiem, a także w latach 1705–1709, pod przewodnictwem Wojciecha Głaznowicza.

Ostatnie większe zmiany miały miejsce w latach 1726–1740. Ten zespół budynków, obok kościoła jezuickiego, stanowił jedną z najbardziej okazałych budowli w staropolskiej Bydgoszczy, będąc zarówno ozdobą miasta, jak i miejscem wizyt znaczących postaci historycznych. W 1657 roku gościł tutaj m.in. króla Jan II Kazimierz Waza oraz elektor Brandenburgii, księcia Prus Fryderyka Wilhelma I, wraz z ich towarzyszącymi oficerami w czasie wojen szwedzko-rosyjskich.

Po kasacie zakonu jezuitów w 1770 roku, budynek został zaadaptowany na gimnazjum niemieckie. W okresie Księstwa Warszawskiego przez kilka lat pełnił rolę Szkoły Głównej Departamentowej (1808–1812), a później szkoły wydziałowej. W czasie tego okresu związani z placówką byli m.in. Julian Ursyn Niemcewicz oraz Tadeusz Czacki, a pewnym ciekawym faktem jest, że w szkole uczył się także Stefan Garczyński, który był wychowankiem Krewnych Skórzewskich.

Po rozpadzie Księstwa i powrocie do Królestwa Prus, budynek stał się siedzibą niemieckiego gimnazjum królewskiego od 1817 do 1878 roku. W 1879 roku gmach ten przeszedł na własność miasta, stając się nową siedzibą magistratu. Przebudowa, zaplanowana przez miejskiego radcę budowlanego Wilhelma Lincke, miała miejsce w 1878 roku. Wykonawcami robót byli Albert Rose i Heinrich Mautz, którzy przeprowadzili niezbędne prace, zmieniając zarówno fasadę, jak i wewnętrzny układ pomieszczeń, aby dostosować je do potrzeb urzędników. Koszt tych prac wyniósł 122 tysiące marek. Uroczyste otwarcie gmachu magistratu miało miejsce 19 grudnia 1879 roku.

Architektura

W wyniku przebudów przeprowadzonych w latach 1697–1702 oraz w wieku XIX, budynek utracił swój pierwotny, barokowy wygląd. Aktualnie jest to ceglany, otynkowany, dwupiętrowy gmach, podpiwniczony i zbudowany na rzucie wydłużonego prostokąta. W jego konstrukcji znajdują się dwa ryzality oraz część skrzydła bocznego skierowana w stronę elewacji wschodniej. Elewacja budynku odzwierciedla styl klasycystyczny, który wzbogacony jest o eklektyczną dekorację sztukatorską. W wielu pomieszczeniach można dostrzec sklepienia kolebkowe oraz kolebkowo-krzyżowe, które dodają wnętrzom charakteru.

Budynek ten jest jedynym zachowanym fragmentem dawnych zabudowań jezuickich, które wcześniej obejmowały także klasztor oraz kościół. Obie te budowle zostały niestety zniszczone w 1940 roku, co umożliwiło od strony Starego Rynku podziwianie tylnej fasady ratusza.

W latach 1994–1996 przeprowadzono gruntowny remont obiektu, który obejmował także modernizację i rozbudowę części wschodniej. Od 19 kwietnia 2017 roku na elewacji budynku można podziwiać nowo odsłonięty zegar.

Budowla od 1992 roku znajduje się w rejestrze zabytków pod numerem A/309/1. W ścianach budynku wmurowane są tablice upamiętniające:

• od strony północnej – 600-lecie Bydgoszczy (1946 rok),
• od strony wschodniej – rocznicę wyzwolenia miasta spod okupacji niemieckiej (1950 rok).

---

Oceń: Budynek Urzędu Miasta Bydgoszczy

---