Andrzej Szahaj

---

Życiorys

Andrzej Szahaj ukończył studia w dziedzinie kulturoznawstwa na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w latach 1976–1980. W 1988 roku obronił doktorat pod kierunkiem Jerzego Kmity, którego tematem była praca: Kultura a komunikacja społeczna. Krytyczna teoria społeczeństwa Jürgena Habermasa w świetle społeczno-regulacyjnej teorii kultury. W 1996 roku zdobył habilitację w Instytucie Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, pracując nad rozprawą pt. Neopragmatyzm Richarda Rorty’ego w kontekście sporu o postmodernizm.

Od 1997 roku pełni funkcję kierownika Zakładu Filozofii Współczesnej, a także wicedyrektora Instytutu Filozofii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w latach 1997–2003. Następnie, w latach 2004-2008, był dyrektorem tego instytutu. W 2005 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie również przez dwie kadencje, w latach 2008–2016, pełnił rolę dziekana Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Jest autorem ponad stu publikacji naukowych, w tym kilkunastu książek, oraz aktywnym członkiem Komitetu Nauk Filozoficznych Polskiej Akademii Nauk, jak również Komitetu Nauk o Kulturze. W 2019 roku został członkiem Rady Doskonałości Naukowej I kadencji.

Andrzej Szahaj odbył 10 zagranicznych staży naukowych w wiodących uniwersytetach, takich jak Oxford, Cambridge (dwukrotnie), St.Andrews, Leeds, Charlottesville (University of Virginia), Berkeley (University of California), Stanford (Stanford University) oraz w The Netherlands Institute for Advanced Studies in the Humanities and Social Sciences w Wassenaar. Uczestniczył także w programie w Bellagio Rockefeller Center we Włoszech. Jest stypendystą wielu renomowanych fundacji, takich jak Fulbright, Mellon, Ford, Rockefeller, Kościuszkowska oraz American Council of Learned Societies.

Jego zaangażowanie w działalność naukową o światowym zasięgu skutkuje udziałem w licznych konferencjach oraz wykładach w takich krajach jak: USA, Indie, Brazylia, Japonia, Wielka Brytania, Holandia, Hiszpania, Francja, Portugalia, Niemcy, Austria, Norwegia, Finlandia, Dania, Chorwacja, Turcja, Egipt, Izrael, Włochy oraz Malta. Dodatkowo jest członkiem Collegium Invisibile oraz publikuje felietony w „Dzienniku Gazecie Prawnej”.

Za swoje osiągnięcia Andrzej Szahaj dwukrotnie otrzymał nagrodę indywidualną Ministra Edukacji Narodowej, a także wiele nagród naukowych od JM Rektora Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi, co jest wyrazem uznania dla jego wkładu w rozwój nauki i edukacji.

Wybrane publikacje

Książki

Oto lista kluczowych publikacji Andrzeja Szahaja, które znacząco przyczyniły się do rozwoju myśli krytycznej i filozoficznej:

• Krytyka, emancypacja, dialog. Jürgen Habermas w poszukiwaniu nowego paradygmatu teorii krytycznej, Warszawa, Wydawnictwo Kolegium Otryckiego, 1990,
• O filozofowaniu, perypetiach dzisiejszej kultury i rebus publicis: z profesorem Stefanem Morawskim rozmawiają Andrzej Szahaj i Anna Zeidler-Janiszewska, Toruń, Adam Marszałek, 1995,
• Ironia i miłość. Neopragmatyzm Richarda Rorty’ego w kontekście sporu o postmodernizm, Wrocław, Leopoldinum 1996 (seria: Monografie FNP) (drugie wydanie: 2002),
• Jednostka czy wspólnota? Spór liberałów z komunitarystami a „sprawa polska”, Warszawa, Aletheia, 2000 (drugie wydanie: 2006),
• Postmodernizm w kulturze współczesnej, Bydgoszcz, Wers, 2001,
• Zniewalająca moc kultury. Artykuły i szkice z filozofii kultury, poznania i polityki, Toruń 2004, Wydawnictwo UMK, ISBN 83-231-1676-8,
• E Pluribus Unum? Dylematy wielokulturowości i politycznej poprawności, Kraków, Universitas, 2004,
• Filozofia polityki (wraz z Markiem N. Jakubowskim), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005 (drugie wydanie: 2006),
• Teoria krytyczna szkoły frankfurckiej, Warszawa, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2008,
• Relatywizm i fundamentalizm oraz inne szkice z filozofii kultury i polityki, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK, 2008,
• Liberalizm, wspólnotowość, równość. Eseje z filozofii polityki, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK, 2012,
• O interpretacji, Kraków, Wydawnictwo Universitas 2014,
• Kapitalizm drobnego druku, Warszawa, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, 2015,
• Inny kapitalizm jest możliwy, Warszawa, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, 2015,
• Neoliberalizm, turbokapitalizm, kryzys, Warszawa, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, 2017,
• Kapitalizm wyczerpania?, Warszawa, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, 2019,
• Ponowoczesność i postmodernizm dla średniozaawansowanych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2021.

Redakcje

Spojrzenie na redakcyjne wkłady Andrzeja Szahaja w różnych dziedzinach filozofii:

• Wokół teorii krytycznej Jürgena Habermasa, (wraz z Andrzejem M. Kaniowskim), Warszawa, Wydawnictwo Kolegium Otryckiego, 1987,
• Między pragmatyzmem a postmodernizmem. Wokół filozofii Richarda Rorty’ego, Toruń, Wydawnictwo UMK, 1995,
• Postmodernizm a filozofia (wraz z S. Czerniakiem), Warszawa, IFIS PAN, 1996,
• Filozofia amerykańska dziś (wraz z T. Komendzińskim), Toruń, Wydawnictwo UMK, 1997,
• Indywidualizm, wspólnotowość, polityka (wraz z M. N. Jakubowskim i K. Abriszewskim), Toruń, Wydawnictwo UMK, 2002,
• Od filozofii polityki do praktyki politycznej, Toruń, Wydawnictwo UMK, 2007,
• Filozofia i etyka interpretacji (wraz z A. Kolą), Kraków, Universitas, 2007.

Wybrane artykuły

Andrzej Szahaj jest autorem wielu istotnych tekstów, które badają istotne problemy filozoficzne:

• Interes – poznanie – dyskurs – prawda. Jürgena Habermasa teoria poznania, „Studia Filozoficzne” 1985, vol. 4/1985,
• Główne idee Jürgena Habermasa teorii kompetencji komunikacyjnej, „Studia Metodologiczne” 1985, vol. 24,
• Jürgena Habermasa teoria działania komunikacyjnego. Próba rekonstrukcji, w: A. M. Kaniowski, A. Szahaj (red.), Wokół teorii krytycznej Jürgena Habermasa, Warszawa 1987,
• Teksty na wolności. Strukturalizm – poststrukturalizm – postmodernizm, Kultura Współczesna 1993, vol. 2/1993,
• Jean Baudrillard – między rozpaczą a ironią, Kultura Współczesna 1993, vol. 3/1993,
• Richarda Rorty’ego humanizm bez metafizyki i jego etyczno-polityczne implikacje, „Etyka” 1993, vol. 26,
• Nadzieja w ponowoczesności. Stanowisko Zygmunta Baumana na mapie sporu o postmodernizm, w: Anna Zeidler-Janiszewska, Trudna ponowoczesność. Rozmowy z Zygmuntem Baumanem, Poznań, Wydawnictwo Humaniora, 1995,
• Reflections on the Methodology of Social Sciences in the Critical Theory of Jürgen Habermas, w: J. Kmita, K. Zamiara (red.), Visions of Culture and the Models of Cultural Sciences, Amsterdam-Atlanta, Rodopi, 1989,
• Spór o Rorty’ego, „Toruński Przegląd Filozoficzny”, vol. 2/2000,
• What Kind of Liberalism do Poles (and not only Poles) Need?, w: J. Miklaszewska (red.), Democracy in Central Europe 1989-1999, Kraków, Meritum, 2000,
• Filozofia jako działalność sensotwórcza, „Przegląd Filozoficzny”, vol. 2/2000,
• Zniewalająca moc kultury, wstęp do: S. Fish, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, wybór, redakcja i przedmowa: A. Szahaj, Kraków, Universitas, 2002.

Wybrane przekłady z języka angielskiego

Wśród przekładów Andrzeja Szahaja znajdują się fundamentalne teksty, które przybliżają myśl zachodnią:

• Jürgen Habermas, Aspekty racjonalności działania, w: A. M. Kaniowski, A. Szahaj (red.), Wokół teorii krytycznej Jürgena Habermasa, Warszawa, Wydawnictwo Kolegium Otryckiego, 1987,
• Richard Rorty, Filozofia jako nauka, jako metafora i jako polityka, w: A. Szahaj (red.), Pomiędzy pragmatyzmem a postmodernizmem. Wokół filozofii Richarda Rorty’ego, Toruń, Wydawnictwo UMK, 1995,
• Richard Rorty, Filozofia a przyszłość, „Przegląd Filozoficzny” 1996, nr 1 (razem z A. Grzelińskim),
• Stanley Fish, Czy na tych ćwiczeniach jest tekst?, Co czyni interpretację możliwą do przyjęcia?, Retoryka, Drogą antyformalistyczną aż do końca, w: S. Fish, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, wybór, redakcja i przedmowa: A. Szahaj, Kraków, Universitas, 2002,
• Richard Rorty, Zmierzch prawdy ostatecznej i narodziny kultury literackiej, „Teksty Drugie”, vol. 6/2003.

---

Oceń: Andrzej Szahaj

---