Walter Leistikow

---

Życiorys

Walter Leistikow, urodzony 25 października 1865 w Bydgoszczy (ówczesnie Bromberg), pochodził z rodziny, która nie miała szczególnych tradycji artystycznych. Jego rodzicami byli kupiec Friedrich Heinrich Carl oraz Bertha Cäcilie z domu Hoyer. Walter był drugim z dziewięciorga dzieci. W latach 1872–1883 uczęszczał do bydgoskiego gimnazjum Fryderyka Wilhelma, gdzie także zdobywał umiejętności rysunku pod okiem bydgoskiego malarza, Alexandra Flotowa.

Po zdaniu egzaminu dojrzałości w 1883 roku, Walter przeprowadził się do Berlina z zamiarem rozpoczynania studiów na Akademii Sztuk Pięknych. Jednak jego plany zostały pokrzyżowane przez profesora, który stwierdził brak talentu artystycznego u młodego malarza. Zamiast się poddać, Walter kontynuował naukę, prywatnie ucząc się od renomowanych profesorów, takich jak Hermann Eschke i Hans Gude. Jego kolega z klasy, późniejszy pejzażysta Oscar Eschke, zauważył, że Leistikow nie wyróżniał się wybitnym talentem, lecz to ciężka praca i determinacja zapewniły mu postępy w malarstwie.

Leistikow spędzając czas w Berlinie, był świadkiem interesującego konfliktu artystycznego: z jednej strony dominował konserwatywny akademizm, z drugiej zaś młodsze pokolenie artystów, inspirowane francuskim impresjonizmem. Malarz realizował prace studyjne dotyczące postaci, zwierząt oraz natury, korzystając z uroków otaczających go miejsc, takich jak okolice Berlina, Rugia oraz wybrzeże Bałtyku. W swoich pracach odzwierciedlał także piękno Borów Tucholskich, Kujaw, a także brzegów Warty i Wisły. Co roku w Boże Narodzenie wracał do rodziny w Bydgoszczy, tworząc wtedy rysunki z okolicznych motywów, w tym z obszaru Rynkowej.

W 1887 roku Walter opuścił warsztat Gudego i zadebiutował na wystawie w Królewskiej Akademii Sztuki, gdzie jego obrazy, pełne idyllizmu, zdobyły uznanie. Dzieła takie jak *Ziegeleien in Eckenförde* zostały zakupione przez Galerię Drezdeńską w 1889 roku, co przyczyniło się do jego akceptacji w berlińskiej bohemie artystycznej. Utrzymywał bliskie kontakty z Maxem Marschalkiem oraz Gerhartem Hauptmannem, z którym związała go wieloletnia przyjaźń. W 1890 roku rozpoczął pracę jako nauczyciel w Kunstschule w Berlinie oraz założył własne atelier.

Pod wpływem Hauptmanna, Walter zainteresował się pisarstwem, tworząc w 1896 roku powieść *Auf der Schwelle*, z przewagą autobiograficznych wątków. Jego środowisko twórcze obejmowało grupę literatów oraz artystów, mi.in. Maxa Liebermanna i Edvarda Muncha, którzy spotykali się w Friedrichshagen. Walter poznał swoją przyszłą żonę, Annę Mohr, właśnie w tym towarzystwie. Bywał także gościem u Friedricha Carla Andreasa, gdzie w towarzystwie takich osobistości jak A. Strindberg, E. Munch i Stanisław Przybyszewski, podziwiał sztukę i dzielił się swoimi przemyśleniami.

Walter marzył, by zaprezentować swoje prace na wystawie zorganizowanej przez Akademię Sztuk Pięknych. Od 1892 roku stał się członkiem grupy artystycznej „Die Elf”, prowadzonej przez Maxa Liebermanna, której wystawy stały się platformą dla nowoczesnego myślenia o sztuce, sprzeciwiającym się konserwatywnym wartościom berlińskiej publiczności. Leistikow był na tych wystawach znany z pejzaży, w których ukazywał bogactwo nastroju i piękno przyrody w okolicach Berlina, Pomorza i Brandenburgii.

W obronie Edvarda Muncha, którego wystawę zamknięto na wniosek akademików, Walter zajął stanowisko w prasowych dyskusjach, nawołując do otwartości na nowe prądy w malarstwie oraz tolerancji dla artystów. W 1893 roku udał się do Paryża, gdzie jego fascynacja impresjonizmem nasiliła się, pozwalając mu na odkrycie znaczenia barwy i światła w sztuce. Te doświadczenia zaowocowały jego późniejszymi pracami, które z czasem przekształcały się w „realistyczny romantyzm”, kładąc nacisk na nasycenie barw oraz kontrasty.

W 1898 roku Walter stał się współzałożycielem grupy „Berlińskiej Secesji”, skupiającej młodych, nowoczesnych twórców z Berlina, pełniąc rolę sekretarza zarządu. Jego zaangażowanie w ten ruch artystyczny sączyło się przez resztę jego życia. Grupa zorganizowała swoją pierwszą wystawę 20 maja 1899 roku. W latach 90. XIX wieku Walter eksplorował sztukę stylizacji, odchodząc od realistycznych ujęć przedstawianych motywów. Fascynowała go także sztuka japońska, co dodatkowo wzbogaciło jego twórczość.

Podczas swoich podróży do Skandynawii w latach 1896-1900, Walter stworzył malownicze pejzaże, które łączyły jego ulubione motywy z naturą. W tym okresie zainteresował się także sztuką użytkową, projektowaniem książek, tapet oraz wyrobów rękodzielniczych.

Po roku 1900, powrócił do malarstwa sztalugowego, tworząc obrazy wypełnione melancholijnym pięknem. Wówczas jego prace doceniane były w galeriach w Berlinie, Dreźnie, Monachium oraz Wiedniu, a reprodukcje jego dzieł znalazły się w wielu albumach poświęconych sztuce. W 1907 roku został mianowany profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie. Niestety, był już poważnie chory na syfilis, który wyniszczał jego zdrowie od młodości.

Ostateczne dni Walter spędził w podberlińskim sanatorium „Hubertus” przy Schlachtensee, gdzie 24 lipca 1908 roku popełnił samobójstwo. Zmarł w guście żałoby, a jego pogrzeb zgromadził wielu artystów i związanych ze sztuką ludzi niemieckich. Dodatkowo, od 1894 roku artysta był żonaty z Anną Mohr, pochodzącą z Danii, z którą miał dwoje dzieci: córkę Gerdę (ur. 1896) oraz syna Gunnara (ur. 1903).

Zbiory

Walter Leistikow zapamiętany jest w historii malarstwa przede wszystkim jako twórca malowniczych pejzaży z okolic Berlina i Brandenburgii, a także jako jeden z założycieli „Berlińskiej Secesji”. W trakcie swojej kariery artystycznej stworzył wiele znaczących dzieł, w tym:

• wäscherinnen am Seeufer (1886),
• am Jasmunder Bodden auf Rügen (1888),
• grunewaldsee (1895),
• märische Seelandschaft (1896),
• norwegisches Hochgebirge (1897),
• aus der Mark (1898),
• blick auf die Havel (1900),
• fischerhütte in den Dünen (1902),
• seeufer (1906),
• am Grunewaldsee (1907).

W okresie międzywojennym Muzeum Miejskie w Bydgoszczy poświęciło się gromadzeniu prac Leistikowa. W 1928 roku zorganizowano jego pierwszą wystawę w Polsce, co miało istotne znaczenie dla popularyzacji jego twórczości.

Obecnie w zbiorach Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy znajduje się znaczna kolekcja jego obrazów olejnych, akwarel, pasteli i grafik, które dokumentują dorobek tego wybitnego artysty.

Upamiętnienie

W czerwcu 1912 roku, z inicjatywy Niemieckiego Towarzystwa Sztuki i Wiedzy w Bydgoszczy, na miejscu nieistniejącego już budynku przy ul. Gdańskiej 25, w którym mieszkał Walter Leistikow, została wmurowana tablica pamiątkowa. Jej autorem był profesor Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie, F. Klimsch.

---

Oceń: Walter Leistikow

---