Jan Cholewicz

---

Życiorys

Jan Cholewicz był postacią niezwykle ważną dla historii regionu. Urodził się 23 marca 1845 roku w Bydgoszczy, a jego życie zakończyło się 20 marca 1922 roku w Grudziądzu. W wieku osiemnastu lat, wstąpił do powstania, angażując się w walki w oddziale Stankiewicza w rejonie Łęczycy oraz Krośniewic. Po klęsce powstania, z narażeniem życia, pomógł swojemu dowódcy uciec za granicę pruską, co ułatwiło mu bezpieczne ominięcie wojsk carskich.

W wyniku swojego zaangażowania w walki, Cholewicz został skazany na zesłanie na Syberię. Po kilku latach trudnych warunków udało mu się uciec i osiedlił w Toruniu. Tam pracował jako szewc przez dwie dekady, a jego działalność nie uszła uwadze, ponieważ w 1873 roku, po zakończeniu swojej misji, komendant Stankiewicz odwiedził go, wdzięczny za uratowane życie.

Na przełomie XIX wieku, Jan Cholewicz osiedlił się w Grudziądzu, gdzie związał się z fabryką obuwia Henricha Pennera. Jego patriotyczne zaangażowanie zaowocowało członkostwem w Towarzystwie Przemysłowym, które pielęgnowało polskość w trudnych czasach zaborów. Zyskał sobie szacunek i uznanie w grudziądzkim społeczeństwie, będąc aktywnym uczestnikiem życia politycznego, co czyniło go znaczącym filarem w obronie polskiej tożsamości na Pomorzu, szczególnie w Grudziądzu.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Jan Cholewicz cieszył się z renty weterana. Zaledwie kilka lat po jego śmierci, w dniu 23 stycznia 1930 roku, Rada Miejska uhonorowała go wpisem do Pocztu Zasłużonych Mieszkańców Grudziądza. Tak, jak pisze Stanisław Poręba w „Biuletynie Koła Miłośników Dziejów Grudziądza”, znalazł się wśród piętnastu zasłużonych obywateli miasta, którzy trwale zapisali swoje nazwiska w historii.

Pogrzeb

Śmierć Jana Cholewicza została uczczona przez polskie wojsko 24 marca 1922 roku, z ceremonialnym pogrzebem. Kondukt pogrzebowy otwierał honorowy pluton piechoty w pełnym rynsztunku i stalowych hełmach, a za nimi kroczyła orkiestra wojskowa. Na wieko trumny złożona była szabla i rogatywka wojskowa. W asyście księdza Proboszcza Dembka oraz przedstawicieli cechu rzemieślniczego, za armatnią lawetą, na której spoczywał powstaniec, kroczyła rodzina, prezydent miasta Włodek, urzędnicy oraz komendant garnizonu, płk Ładoś, w towarzystwie korpusu oficerskiego, prokuratora Wierskiego, dziennikarzy oraz licznych mieszkańców.

Po modlitwie odpalono trzykrotną salwę honorową, a uroczystości zamknął „Mazurek Dąbrowskiego”. Na cmentarzu przemówił ksiądz kapelan Skorel, oddając hołd zmarłemu oraz przypominając o jego zasługach dla regionu.

Nagrobek

Jan Cholewicz spoczywa na Cmentarzu Garnizonowym w Grudziądzu. Niestety, oryginalny nagrobek został zniszczony przez Niemców podczas II wojny światowej. Na szczęście, w wyniku prac restauracyjnych, został odnowiony w 1982 roku oraz ponownie w 2011 roku. Obecny stan nagrobka można zobaczyć na załączonych fotografiach.

Rodzina

Paweł Cholewicz, syn Jana Cholewicza, przez wiele lat pracował w Drukarni Pomorskiej znajdującej się w Grudziądzu. Jego zaangażowanie i wkład w pracę zostały docenione przez władze państwowe, co zaowocowało otrzymaniem przez niego Medalu Zasługi, przyznanym przez Prezydenta Rzeczypospolitej.

W dalszej linii rodziny, Krzysztof Maciej Kowalski, praprawnuk Jana Cholewicza, jest uznawanym profesorem historii na Uniwersytecie Gdańskim, co świadczy o akademickim dziedzictwie tej rodziny.

Upamiętnienie

W dniu 23 marca 2023 roku na Rynku Głównym w Grudziądzu miało miejsce niezwykłe wydarzenie, które z pewnością na długo zostanie w pamięci mieszkańców. Otwarto wystawę plenerową pod tytułem „Grudziądzkie ślady Powstania Styczniowego”, w której szczególnie uhonorowano 177. rocznicę urodzin Jan Cholewicza, jednego z bohaterów tamtych czasów.

Organizatorami tej ważnej imprezy kulturalnej było Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu, które zadbało o to, by każdy uczestnik mógł głęboko poczuć ducha historii związanej z Powstaniem Styczniowym. Wystawa ta jest nie tylko hołdem dla powstańców, ale także edukacyjną podróżą w czasie dla młodszych pokoleń.

---

Oceń: Jan Cholewicz

---