Klara Prillowa

---

Życiorys

Edukacja i młodość

Klara Prillowa przyszła na świat w rodzinie mieszczańskiej w bydgoskim Wilczaku, jako córka Maksymiliana i Wandy (z d. Nowakowskiej) Gackowskich. Jej ojciec był rzemieślnikiem, zajmującym się montażem urządzeń sygnalizacyjnych na kolei. Rodzina często zmieniała miejsce zamieszkania, co sprawiło, że Klara spędziła część swojego dzieciństwa w Miłosławiu, Środzie, Grodzisku Wielkopolskim oraz Zbąszynie. W Bząszynie ukończyła siedmioletnią szkołę powszechną. Następnie przenieśli się do Bydgoszczy, gdzie ojciec podjął pracę jako zecer w lokalnej drukarni.

Od najmłodszych lat Klara wykazywała talent artystyczny oraz zainteresowanie muzyką i rzeźbą. W wieku dziesięciu lat rozpoczęła naukę gry na skrzypcach, co spotkało się z jej entuzjazmem oraz absolutnym słuchem muzycznym. W 1949 roku wzięła udział w trzyletnim ognisku plastycznym dla dorosłych w Bydgoszczy, które ukończyła z bardzo dobrym wynikiem. Jej działalność twórcza rozpoczęła się jednak już w 1927 roku. W 1931 roku poślubiła Pawła Prilla, mistrza malarskiego, który specjalizował się w polichromii kościelnej i współpracował z Wiktorem Gosienieckim. Po ślubie osiedli w Kcyni koło Szubina, gdzie mąż prowadził swój warsztat. W 1937 roku na świat przyszedł ich pierwszy syn, Maksymilian, a pięć lat później córka, Jadwiga.

Działalność artystyczna

W swoim domu w Kcyni, przy ulicy Ogrodowej 4, Prillowa założyła małą pracownię rzeźbiarską, w której spędziła niemal pół wieku. Jak zauważono w biogramie artystki przy przyznawaniu jej Nagrody im. Oskara Kolberga, jej „figurki wyróżniały się poprawnym kształtem, rysunkiem i starannym opracowaniem detali, oddających prawdziwy wizerunek portretowanych postaci”. W jej twórczości dominowały postacie z życia wsi, obejmujące zarówno mężczyzn, kobiety, dzieci, jak i muzykantów i taneczne pary. Tworzyła także świątki oraz wielofiguralne sceny o charakterze religijnym. Klara miała głęboką pasję do regionalnej kultury Pałuk. Po zakończeniu II wojny światowej gromadziła mieszkańców Kcyni, pasjonatów sztuki i tradycji ludowej, a w 1947 roku otworzyła szkółkę rzeźbiarską dla dzieci.

Po krótkiej przerwie w pracy artystycznej wróciła do swojej pracowni, gdzie poznała prof. Marię Znamierowską-Prüfferową, kierowniczkę działu etnograficznego Muzeum Pomorskiego w Toruniu. To ona jako pierwsza dostrzegła twórczość Prillowej i pomogła jej w zaprezentowaniu jej dzieł w szerszym gronie. W 1953 roku prace artystki trafiły na stałą wystawę sztuki ludowej północnej Polski, a rok później ich promocja odbyła się podczas Centralnej Wystawy Rolniczej w Lublinie, co znacząco wpłynęło na rozwój kariery Prillowej.

Znaczącą postacią w jej życiu była także redaktorka Rozgłośni Bydgoskiej Polskiego Radia, Anna Jachnina, która zbierała informacje dotyczące kulturalnego życia na wsiach. Prillowa współpracowała z nią przez trzy dekady, przyczyniając się do powstania oraz produkcji ponad 300 audycji o zwyczajach, kulturze i muzyce Pałuk.

Praca organizacyjna, społeczna i dydaktyczna

Klara Prillowa była bardzo zaangażowana w lokalny folklor. Poświęcała wiele czasu na zbieranie elementów kultury ludowej Pałuk, dokumentując pieśni, legendy oraz melodie. Często organizowała piesze wędrówki, aby odkrywać zarówno materialne, jak i niematerialne aspekty folkloru. Około 1952 roku dołączyła do Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego i założyła w Kcyni Koło Miłośników Pałuk.

Regularnie zapraszała lokalnych muzykantów do swojego domu, gdzie organizowała spotkania z tańcem i śpiewem. Dzięki tym kontaktom stworzyła w roku 1955 Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Pałuki”, który skupiał ludzi z różnych pokoleń. Zespół zdobył popularność i często był zapraszany na różnorodne imprezy folklorystyczne w całej Polsce, a w 1972 roku wystąpił po raz pierwszy za granicą, na Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym w Jugosławii.

W miarę jak rosły potrzeby lokalnej społeczności, udało się zdobyć lokal na świetlicę, która została otwarta 8 grudnia 1956 roku. To wydarzenie miało ogromne znaczenie dla mieszkańców Kcyni. Klara Prillowa została kierowniczką Nowo Powstałej Świetlicy Regionalnej, która stała się centrum jej aktywności i działań. W tej placówce pracowało 14 różnych zespołów i kapel, wszystkie pod jej kierownictwem, odnosząc znaczące sukcesy.

W 1958 roku zorganizowano w Kcyni imprezę kulturalną poświęconą wystawie pałuckiej sztuki ludowej, wynikającą z jej współpracy z Haliną Mikułowską, etnografką z Torunia. W 1961 roku zrealizowała widowisko „Wesele pałuckie”. Rok 1963 przyniósł zaś powstanie Kujawsko-Pałuckiego Towarzystwa Kulturalnego. Klara Prillowa była aktywną członkinią tego stowarzyszenia, pełniąc również funkcję wiceprezesa. Jej zespół „Pałuki” dał koncert w Teatrze Kameralnym w Bydgoszczy w maju 1964 roku, a w 1970 roku Telewizja Polska zrealizowała dwie audycje o muzyce i tańcach pałuckich w jej świetlicy.

3 stycznia 1977 roku, w wieku siedemdziesięciu lat, Klara uległa wypadkowi, po którym konieczna była długotrwała rehabilitacja. Na skutek tego zdarzenia przeszła na emeryturę i przeprowadziła się do Poznania, do swojego syna. W 1978 roku otrzymała nagrodę im. Oskara Kolberga. Zmarła w 1991 roku, a jej miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu parafialnym w Kcyni.

Nagrody i odznaczenia

Klara Prillowa została uhonorowana wieloma prestiżowymi nagrodami oraz odznaczeniami, które potwierdzają jej znaczący wkład w działalność kulturalną i społeczną. Otrzymała m.in. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, medal i nagrodę im. Oskara Kolberga, a także odznakę „Zasłużony Działacz Kultury”.

W ciągu swojej kariery była również stypendystką Ministerstwa Kultury i Sztuki, co dodatkowo podkreśla jej zaangażowanie w promowanie kultury. W 2017 roku, Rada Gminy Kcyni podjęła uchwałę przyznając jej pośmiertnie tytuł Honorowego Obywatela Gminy Kcynia, co było wyrazem ogromnego uznania dla jej działalności.

Na cześć Klary Prillowej, Gminne Centrum Kultury i Biblioteki w Kcyni nosi jej imię, co także świadczy o jej wpływie na lokalną społeczność oraz kulturę w regionie.

---

Oceń: Klara Prillowa

---