Antoni Kukliński

---

Życiorys

Antoni Kukliński był synem Rafała, dyrektora oraz współwłaściciela firmy „Zjednoczone Cegielnie”, a także Eugenii z Biegajów Kuklińskich. Jego edukacja rozpoczęła się w latach 1934–1939 w Szkole Ćwiczeń, która była powiązana z Państwowym Liceum Pedagogicznym w Bydgoszczy. W sierpniu 1944 roku, razem z ojcem, został skierowany na przymusowe roboty ziemne na teren ówczesnych Prus Wschodnich. W 1947 roku, w czerwcu, ukończył maturę w I Państwowym Gimnazjum i Liceum Męskim w Bydgoszczy.

W latach 1947–1951 studiował na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego, gdzie w 1950 roku uzyskał tytuł magistra nauk ekonomiczno-politycznych, a rok później dyplom magistra praw specjalizując się w zakresie prawa międzynarodowego. Po ukończeniu studiów, w 1950, związał się z Zakładem Geografii Ekonomicznej Wydziału Geografii Uniwersytetu Warszawskiego, pracując tam aż do 1991 roku z kilkoma przerwami.

W 1958 roku obronił doktorat z geografii ekonomicznej na Uniwersytecie Warszawskim, a habilitację uzyskał w 1962 roku w Instytucie Geografii Polskiej Akademii Nauk. Jego rozprawa doktorska koncentrowała się na „Strukturze przestrzennej przemysłu cegielnianego”, natomiast rozważania habilitacyjne dotyczyły „Problemów przestrzennych rozwoju przemysłu cementowego”. W roku akademickim 1958/59 miał okazję przebywać na stypendium w Clark University, Uniwersytecie Harvarda oraz w think tanku „Resources for the Future” w Waszyngtonie. W czasie swojego pobytu na Harvardzie uczestniczył w obowiązujących seminariów uznawanych autorytetów naukowych, w tym Johna Kennetha Galbraitha, Edgara Hoovera oraz Wassylia Leontiefa.

W 1963 roku wygłaszał wykłady na University of Washington w Seattle oraz na University of Minnesota, a obok tego w latach 1954–1967 pełnił funkcję sekretarza naukowego redakcji „Przeglądu Geograficznego”, ściśle współpracując z jego redaktorem naczelnym Stanisławem Leszczyckim.

W latach 1965–1966 był konsultantem Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ w Genewie, a od 1967 do 1971 roku piastował stanowisko dyrektora programu badań regionalnych w UNRISD (Instytut Badań Rozwoju Społecznego ONZ). Następnie, w latach 1971–1974, pracował jako konsultant w Ministerstwie Pracy. Po powrocie do Uniwersytetu Warszawskiego w 1974 roku zajął się pracą w Instytucie Afrykanistycznym, a w 1977 roku objął kierownictwo Zakładu Gospodarki Przestrzennej na Wydziale Geografii. Jako visiting profesor gościł na Carleton University (1974) i Uniwersytecie Tampere (1977).

Aktywnie działał w Komitecie Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (KPZK) PAN, gdzie był sekretarzem naukowym tego organu w jego pionierskim okresie w latach 1958–67. Po wznowieniu współpracy w 1975 roku, stał się wiceprzewodniczącym Komitetu oraz redaktorem naczelnym jego wydawnictw. W 1980 roku Komisja Planowania zleciła Komitetowi przygotowanie diagnozy stanu gospodarczego przestrzennej Polski, co doprowadziło do opracowania dokumentu przez zespół kierowany przez Antoniego Kuklińskiego w 1983 roku. W latach 1985–1990 pełnił rolę kierownika Centralnego Programu Badań Podstawowych (CPBP 09.8), koncentrując się na rozwoju regionalnym, lokalnym oraz samorządzie terytorialnym.

W 1977 roku nadano mu tytuł profesora nadzwyczajnego, natomiast w 1982 roku profesora zwyczajnego. Zasiadał w Senacie Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1978–1986. W 1997 roku przeszedł na emeryturę, pozostając profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. Po 1 września 1990 roku działał jako Podsekretarz stanu w MSZ, za rządów ministra Krzysztofa Skubiszewskiego. Od połowy 1991 roku, aż do 30 lipca 1992 roku, był wiceprzewodniczącym KBN w gabinecie ministra Witolda Karczewskiego.

W 1991 roku założył Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG) na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie pełnił funkcję pierwszego dyrektora do 1996 roku. Przewodniczył radzie naukowej wydawanego przez EUROREG czasopisma „Studia Regionalne i Lokalne” od momentu jego powstania w 2000 do 2015 roku. W okresie 1999–2011 był prezesem Polskiego Towarzystwa Współpracy z Klubem Rzymskim oraz dyrektorem Ośrodka Badań Regionów Europejskich (Research Centre for European Regions) RECiFER w Wyższej Szkole Biznesu – National-Louis University w Nowym Sączu. Ponadto, posiadał tytuł członka honorowego „Akademie für Raumforschung und Landesplanung” w Hanowerze oraz był członkiem „International Academy of Regional Development and Cooperation” w Moskwie, przewodnicząc zespołowi V „Europa 2050” w Komitecie Prognoz „Polska 2000 Plus”.

W 2010 roku został członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed przyspieszonymi wyborami prezydenckimi oraz przed wyborami prezydenckimi w Polsce w 2015 roku. W 2001 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Obszary zainteresowań

Antoni Kukliński, wybitny geograf i naukowiec, ugruntował swoje zainteresowania w szeregu kluczowych obszarów, które kształtowały jego badania i osiągnięcia.

• Geografia lokalizacji, geografia przemysłowa oraz industrializacja w latach 1953–67,
• Zmiana paradygmatyczna w teorii i praktyce geografii od 1953 do 1984 roku,
• Gospodarka przestrzenna z naciskiem na podejścia empiryczne i instytucjonalne w latach 1956–84,
• Badania uśpionego potencjału „Polski lokalnej” w okresie 1984–90,
• Rozwój regionalny, polityka regionalna i studia regionalne od 1965 do 2000 roku,
• Polityka naukowa oraz gospodarka oparta na wiedzy w latach 1992–2015,
• Studia globalne i strategiczne, które opracowywane są od 1984 roku,
• Studia europejskie, które rozpoczęły się w 1985 roku.

Wybrane publikacje

Antoni Kukliński jest autorem wielu znaczących publikacji, które obejmują szeroki zakres tematów związanych z badaniem przestrzeni społeczno-gospodarczej oraz współpracy międzynarodowej. Jego prace skupiają się na prognozowaniu oraz zrozumieniu wyzwań stojących przed Europą i Polską.

• Europe 2050 – Wyzwania globalne – Wybory strategiczne – Otwarte scenariusze (w:) Europa w perspektywie 2050, Komitet Prognoz Polska 2000 Plus, PAN, Warszawa 2007,
• Ku nowej przestrzeni europejskiej. Trajektoria Londyn – Paryż – Moskwa. Projekt europejskiego programu badawczego na lata 2002–2006, w: Niemcy jako strategiczny partner gospodarczy Polski, str. 423–434, Zakład Badań nad Gospodarką Niemiecką, Kolegium Gospodarki Światowej, Szkoła Główna Handlowa, r. 2002,
• The Role of the Regions in Federal Europe of the 21st Century, w: Régiók Európája. Tanulmánykötet, str. 38–46, r. 2002,
• What Can Polish EU Membership Mean for the EU and for Europe as a whole? Preliminary reflections, w: Reconceptualizing Europe, str. 37–67, Uppsala University, r. 2002,
• Manifest zrozpaczonego optymisty, Unia-Polska Nr 15/91 r. 2002,
• The Development of Knowledge – Based Economy in Europe. The regional trajectory, GEOGRAPHIA POLONICA Tom 75 Nr 1 r. 2002,
• The Polish Palatinatus: Experiences and Prospects, (in:) The Rise of Meso Government in Europe. Editor: L.J. Sharpe, SAGE Publications Ltd, London 1993, p. 182–209 (co-author: P.Swianiewicz),
• Regional Policies: experiences and prospects. „International Social Science Journal-Regional Science”, UNESCO, May 1987, no 112, p. 173–186,
• Regional Dynamics of Socio-Economic Change – The Experiences and Prospects in Sparsely Populated Areas. An Introduction of Some Ideas, (in:) Regional Dynamics of Socio-Economic Change – The Experiences and Prospects in Sparsely Populated Areas. Editors: E. Bylund, U. Wiberg, CERUM, Working Paper from CERUM, 1986, p. 1–10,
• Polish Geography after World War II. Mainsprings of Development, (in:) Geography since the Second World War – An International Survey. Editors: R. Johnston, P. Claval, Croom Helm, 1984, p. 132–155,
• Gospodarka przestrzenna i studia regionalne. Problemy dyskusyjne. „Biuletyn KPZK PAN” 1980, no 111,
• Regional Policies in Comparative Perspective, (in:) Regional Dynamics of Socioeconomic Change, Editors: A. Kukliński, O. Kultalahti, B. Koskiaho, Tampere 1979, Finnpublishers, p. 525–535,
• The Spatial Dimension in Policy and Planning, (in:) Regional Development and Planning: International Perspectives. Editor: A. Kukliński, Leyden 1975, p. 433–443, Sijthoff,
• Macro-regional Planning in the Developed Countries, (in:) Growth Poles and Regional Policies. A Seminar. Editor: A.Kukliński, R.Petrella, The Hague – Paris 1972, p. 213–235, Mouton,
• Local Government in Regional and National Perspectives, (in:) Local Government as Promotor of Economic and Social Development. The Hague 1971, p. 9–17, International Union of Local Authorities,
• Contributions to Regional Planning and Development. „Development Studies”, University of Mysore, December 31, 1971,
• Trends of Research on the Complex Scale Development of the Regions. „Gospodarka i Administracja Terenowa”, July 1970, p. 4–10, (also in:) Regional Planning. Concepts, Techniques, Policies and Case Studies. Editor: R.P. Misra, Prasaranga, India, 1969, The University of Mysore,
• Changes in Regional Structure of Industry in People`s Poland. „Geographia Polonica” 1967, no 11, p. 97–109,
• Criteria for the Location of Industrial Plants (Changes and Problems). United Nations. Economic and Social Council, Economic Commission for Europe, New York 1967. UN published also in Russian, French and Spanish,
• Progress and Change in the Industrialization of Poland. „Geographia Polonica” 1964, no 3, p. 57–70,
• Problemy przestrzenne rozwoju przemysłu cementowego w Polsce w latach 1946–1980. „Studia KPZK PAN”, vol. VI, Warszawa 1964,
• Struktura przestrzenna przemysłu cegielnianego na Ziemiach Zachodnich w epoce kapitalizmu, Instytut Geografii PAN, „Prace Geograficzne”, no 18, Warszawa 1959,
• Zagadnienia lokalizacji cegielni wapienno-piaskowych. „Materiały Budowlane”, 1953, no 1, p. 8–15.

Życie prywatne

Antoni Kukliński był osobą, która cieszyła się radosnym życiem rodzinnym. W związku małżeńskim z Anną Czekanowską-Kuklińską, która pełniła funkcję profesora na Uniwersytecie Warszawskim, stworzył trwałą i pełną wsparcia relację. Para doczekała się syna, Jana Rafała, który jest owocem ich miłości.

---

Oceń: Antoni Kukliński

---